Δυο μήνες αφότου ανέβηκε στο Ertflix, η Έρημη χώρα του Γιώργου Γκικαπέππα συνεχίζει να σπάει τα δικά της ρεκόρ, καταγράφοντας πάνω από 2 εκατ. θεάσεις (200.000 το τελευταίο δεκαήμερο) και δημιουργώντας ταυτόχρονα έναν πόλο έλξης εκατομμυρίων θεατών για την πλατφόρμα της δημόσιας τηλεόρασης.
«Τι θα έκανες τώρα αν σου έπαιρνα το κασετοφωνάκι και έφευγα;» με ρωτάει μόλις πατάω το στοπ. Χαμογελάει και μου διηγείται πώς κάποτε ο Μάρλον Μπράντο έκανε αυτό το καψόνι σε έναν Έλληνα δημοσιογράφο. Όσο περιγράφει την αγωνία του συναδέλφου να γράψει από μνήμης τη συνέντευξη με τον Χολιγουντιανό σταρ, προσπαθώ να καταλάβω αν υπάρχει όντως οποιαδήποτε πιθανότητα να αρπάξει το κασετοφωνάκι και να χαθεί τρέχοντας στα στενά πέριξ της πλατείας Μαβίλη. Ευτυχώς δεν το κάνει. Είμαι σίγουρη ότι δεν θα θυμόμουν ούτε τα μισά από την 98λεπτη συνομιλία μας.
Ο λόγος του είναι χειμαρρώδης, ασταμάτητος, οι σκέψεις του διαδέχονται η μία την άλλη σαν σκηνές σε ταινία. Μου λέει πόσο τον εντυπωσιάζει και τον συγκινεί το γεγονός ότι θα αφιερώσω ώρες για να απομαγνητοφωνήσω όσα συζητήσαμε και να τα μετατρέψω σε ένα αφήγημα με αρχή, μέση και τέλος. Του θυμίζω ότι το ίδιο κάνει κι αυτός όταν χρειάζεται να δει ώρες γυρισμάτων και μέσω του μοντάζ να μετατρέψει όλο αυτό το υλικό σε μια σειρά ή ταινία. Για παράδειγμα, για την Έρημη χώρα είχε στη διάθεσή του περισσότερες από 500 ώρες υλικού, από τις οποίες προέκυψαν οι περίπου επτά ώρες των οκτώ επεισοδίων της σειράς.
Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από το μέλλον ενός κοριτσιού που χάνει τους γονείς του σε ένα δυστύχημα και η Πολιτεία πρέπει να αποφασίσει με ποιον θα μεγαλώσει, αν μπορεί ο ερημίτης μισάνθρωπος παππούς της να είναι μια καλή γονεϊκή φιγούρα. Τώρα δουλεύει τον δεύτερο (και τελευταίο) κύκλο, έχει ολοκληρώσει ήδη τα πρώτα σενάρια και τα γυρίσματα θα ξεκινήσουν το καλοκαίρι, ώστε τα οκτώ επεισόδια να «ανέβουν» τον Νοέμβριο.
Φλέρταρε με την υποκριτική για χρόνια, αρχικά παίρνοντας μέρος σε σχολικές θεατρικές παραστάσεις, συμμετέχοντας σε θεατρικές ομάδες και στη συνέχεια δηλώνοντας συμμετοχή στις εξετάσεις του Εθνικού Θεάτρου. Δεν πήγε τελικά, γιατί ένιωσε, θυμάται, ότι δεν θα ήταν καλός ως ηθοποιός. Σπούδασε κινηματογράφο στη Σχολή Σταυράκου, αλλά δεν εγκατέλειψε τη σχέση του με το θέατρο. Ως τα 22 του, λέει, είχε διαβάσει πάνω από το 70% του παγκόσμιου θεάτρου. Στη σχολή τον ακολουθούσε η «ρετσινιά» του «θεατρικού», ένιωθε άβολα. Παράλληλα έγραφε θεατρικά έργα και σιγά σιγά κινούνταν προς τη συγγραφή σεναρίων. «Όταν άρχισα να ανακαλύπτω τον Μπέργκμαν, τον Κασαβέτη και άλλους, βρήκα την παιδική χαρά μου, συνειδητοποίησα ότι ο κινηματογράφος είναι μια τέχνη που τα περιλαμβάνει όλα», θυμάται. Για τις δύο ταινίες του Η πόλη των παιδιών (2011) και Silent (2015) έχει λάβει το βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών. Έχει σκηνοθετήσει δραματοποιημένα ντοκιμαντέρ (Ιωάννης Καποδίστριας: Η ζωή και το έργο του, Η γενιά του ’30) και τηλεοπτικές σειρές όπως το 4 του Χριστόφορου Παπακαλιάτη και τα «δικά του» Ψέματα και Το βραχιόλι της φωτιάς.
Έχεις κάνει δουλειές που δεν θέλεις να θυμάσαι;
Εκτός από μια δυο βιοποριστικές δουλειές που έκανα, όλα τα άλλα τα αγαπώ και προσπάθησα να βρω τον εαυτό μου μέσα σε αυτά. Όταν συνεργάστηκα με τον Χριστόφορο Παπακαλιάτη στο 4, δεν μπορώ να πω ότι ήμουν ο εαυτός μου, γιατί δεν είχα το final cut, αλλά συνεργάστηκα πολύ καλά με τον Χριστόφορο. Παρ’ όλα αυτά, δεν τη θεωρώ μια δική μου δουλειά. Μετά, στην κρίση, έκανα ταινίες, στις χειρότερες συνθήκες. Πέρασα πολύ δύσκολα στην κρίση, αλλά για μένα η περίοδος εκείνη ήταν σκληρή και ταυτόχρονα πολύ φωτεινή. Αναγκαστήκαμε να βρούμε λύσεις, ανακαλύψαμε νέες αντοχές. Ξαφνικά έγινε μια αναγέννηση, αντιστάθηκε τόσο πολύ ο κόσμος του θεάτρου και του σινεμά, μπήκε με τόση αυτοθυσία μπροστά, ήταν πολύ συγκινητικό. Προσπαθήσαμε να βρούμε τρόπο για να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας, με μεγαλύτερους πρωτεργάτες όχι τους σκηνοθέτες, αλλά τους ηθοποιούς, αυτοί έπαιζαν τζάμπα στις ταινίες. Το όνειρο των ηθοποιών να παίξουν και να δοκιμαστούν σε ρόλους σού έδινε τέτοια ντόπα, τέτοια δύναμη, που ξαφνικά αποκτούσες κι εσύ αυτοπεποίθηση και έλεγες δεν είμαι μόνος μου.
Έχω ακούσει ότι είσαι δύσκολος συνεργάτης.
Είμαι απαιτητικός συνεργάτης. Πολλές φορές μού λένε ότι είμαι γλυκός και ήρεμος και μετά μου λένε ότι είμαι τέρας. Αυτό το λένε κυρίως οι υπόλοιποι καλλιτεχνικοί συντελεστές, όχι οι ηθοποιοί. Με τους ηθοποιούς έχω μια σχέση σχεδόν οικογενειακή, τους θεωρώ φαμίλια μου και καταλαβαίνω αμέσως τι συμβαίνει σε έναν ηθοποιό, είμαστε μια χούφτα μαζί, δεν μου έχει τύχει να συγκρουστώ. Αγαπάω και τους υπόλοιπους συντελεστές, αλλά μερικοί είναι λίγο ανώριμοι ακόμη. Για παράδειγμα, όταν λες «παιδιά, θέλω μια λεμονιά», αν σου φέρουν μια πικροδάφνη, λες «δεν ζήτησα πικροδάφνη και γιατί μου τη φέρνετε στο γύρισμα που δεν έχω περιθώριο αντίδρασης;». Ε, εκεί μπορεί να σηκωθώ και να φωνάζω και λένε ότι «τώρα τον έπιασε». Δεν χαίρομαι όταν το κάνω αυτό, αλλά συμβαίνει γιατί νιώθω μοναξιά όταν κάποιοι δεν αγαπάνε αυτό που κάνουμε.
«Είμαι απαιτητικός συνεργάτης. Πολλές φορές μού λένε ότι είμαι γλυκός και ήρεμος και μετά μου λένε ότι είμαι τέρας. Αυτό το λένε κυρίως οι υπόλοιποι συντελεστές, όχι οι ηθοποιοί».
Άρα στο σετ σου είναι καλύτερα να είναι κάποιος ηθοποιός.
Τους θεωρώ τους πιο άμεσους συνεργάτες μου. Για μένα οι ηθοποιοί είναι οι ήρωές μου. Τους ηθοποιούς που γνωρίζω δεν τους κάνω δοκιμαστικό. Ζητάω να δω έναν ηθοποιό και μιλάω μαζί του και αυτό που μπορεί να κάνουμε είναι να δουλέψουμε λίγο μια σκηνή, παίζουμε μαζί. Εκείνη την ώρα καταλαβαίνω και δεν έχω πέσει ποτέ έξω.
Για την Έρημη χώρα δεν έκανες δοκιμαστικά;
Τους ηθοποιούς που γνώριζα ήδη τους πήρα απλώς ένα τηλέφωνο. Με τον Γιώργο Κέντρο δεν είχα δουλέψει. Του ζήτησα να πιούμε έναν καφέ. Είχε ακούσει για μένα και ήθελε να με γνωρίσει. Μου είχαν πει ότι ο Γιώργος είναι λίγο περίεργος. Όταν μου λένε κάτι τέτοιο, πηγαίνω καταπάνω. Δέσαμε πολύ, γιατί καταλαβαίνω την αγωνία που έχουν πολλοί ηθοποιοί με τον σκηνοθέτη. Επειδή πολλοί σκηνοθέτες δεν έχουν θεατρική παιδεία, δεν καταλαβαίνουν τους ηθοποιούς και οι ηθοποιοί μένουν μόνοι τους. Κάνουν μια πρόβα στο γύρισμα, αλλά ο ηθοποιός πάντα είναι γυμνός μπροστά στην κάμερα, πάντα νιώθει ανασφάλεια, αν είναι επαρκής, αν είναι καλός, είναι σαν μικρά παιδιά, πάντα νιώθουν την ανασφάλεια γιατί αυτό που κάνουν δεν το βλέπουν. Άρα, όταν κάποιοι ηθοποιοί συναντούν σκηνοθέτες που δεν έχουν να τους πουν τίποτα, τρομάζουν. Ενδεχομένως λοιπόν να είναι επιφυλακτικοί και οι άλλοι να τους χαρακτηρίζουν στρυφνούς ή παράξενους. Πολλές φορές στο γύρισμα είμαι σε τέτοια σύνδεση με τον ηθοποιό, θυμάμαι για παράδειγμα μια φορά που με την αγαπημένη μου την Αλεξάνδρα Αϊδίνη διακόψαμε μια λήψη στα Ψέματα, γιατί εγώ φορούσα τα ακουστικά και ανάσαινα όπως ανάσαινε κι εκείνη την ώρα που έπαιζε, συντονιστήκαν οι ανάσες μας, γι’ αυτό και λέει στις συνεντεύξεις της ότι «ο Γιώργος ανασαίνει με τον ηθοποιό».
Έχεις κάνει δραματοποιημένα ντοκιμαντέρ, μίνι σειρές, ταινίες. Τι δεν θα έκανες;
Σειρά μεγάλης διάρκειας δεν θα έκανα. Αν ποτέ με δεις να το κάνω, σημαίνει ότι έχω μείνει πέντε χρόνια άνεργος. Οι σειρές των πολλών επεισοδίων έχουν μια άλλη προσέγγιση, είναι ένα άλλο είδος. Έχουν προκύψει γιατί τα κανάλια θέλουν να γεμίζουν την prime time με πρόγραμμα. Όμως δεν μπορούν να τις πληρώνουν όσο πληρώνουν μια μίνι σειρά, με αποτέλεσμα ο χρόνος για το σενάριο και για το γύρισμα να είναι ελάχιστος. Εγώ λοιπόν δεν μπορώ να βρω τον εαυτό μου σε αυτό το πράγμα. Δεν το υποτιμώ, αλλά δεν μπορώ να βρω τον εαυτό μου γιατί είναι μια άλλη δουλειά. Η μίνι σειρά σίγουρα είναι και είθισται να είναι πολύ καλύτερη από άποψη ποιότητας και καλλιτεχνικού αποτελέσματος, εκτός αν γίνει μια παταγώδης αποτυχία.
Δούλεψες διαφορετικά επειδή η σειρά προοριζόταν για πλατφόρμα;
Είχα περισσότερη καλλιτεχνική ελευθερία, η οποία ξεκινάει από το σενάριο. Δηλαδή, γνωρίζοντας ότι εμείς δεν μπορούμε ως χώρα να ανταγωνιστούμε σε επίπεδο παραγωγής άλλες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής, αν είναι να τους μιμηθούμε σε κάτι, να μιμηθούμε τουλάχιστον την ελευθερία και να είμαστε πιο τολμηροί σε ό,τι αφορά την αληθινή ζωή που δείχνουμε. Άρα, λοιπόν, όταν έφτιαχνα εγώ τον γέρο, μου έλεγαν «θα καπνίζει ε;» και έλεγα «θα καπνίζει», «και θα λέει την πουτάνα ε; και θα λέει τους καριόληδες, τους πούστηδες;». Ναι, γιατί είναι ρατσιστής, γιατί μας βλέπει η νέα γενιά και γελάει. Προς τιμήν της η διοίκηση της ΕΡΤ έκανε πολλά άλματα σε αυτό και είπε ότι αναλαμβάνει και την ευθύνη. Επειδή όμως θα ανέβαινε στην πλατφόρμα· στα κανάλια δεν θα μπορούσε να καπνίζει και να βρίζει. Κάτι ακόμα που έπρεπε να λάβω υπόψη μου ήταν η παράδοση του ενός επεισοδίου στο άλλο, δηλαδή έπρεπε να σκεφτώ αν τη στιγμή που τελειώνει το επεισόδιο έχω δημιουργήσει ενδιαφέρον για να δει κάποιος το επόμενο. Το σενάριο πρέπει να είναι έτσι γραμμένο ώστε το επεισόδιο να τελειώνει εκεί που υπάρχει cliffhanger, εκεί που υπάρχει μια κρισιμότητα και ο θεατής θα πατήσει «επόμενο». Όταν τελείωσε η σειρά, τα πρώτα επεισόδια τα έδειξα σε παιδιά 16-17 χρονών, για να τους ρωτήσω αν θα πατούσαν next.
Λες ότι οι νέοι γελάνε γιατί δεν τους εκφράζουν αυτά που βλέπουν, αλλά η ελληνική τηλεόραση επιμένει στις σειρές εποχής. Γιατί;
Κάποτε είχαν ρωτήσει τον Κουροσάβα γιατί κάνει ταινίες για την παλιά Ιαπωνία και είχε απαντήσει ότι οι σύγχρονοι Ιάπωνες δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον. Νιώθω ότι η ανάγκη των παραγωγών ή των καναλιών να βασιστούν σε κάποια βιβλία έχει να κάνει με το γεγονός ότι η μυθιστορηματική ατμόσφαιρα έχει κάτι που ίσως φαίνεται πιο βαθύ. Η σύγχρονη εποχή τούς φαίνεται πολύ ρεαλιστική, λείπουν οι μεγάλοι έρωτες, οι μεγάλες μάχες. Αυτό που συμβαίνει φέτος όμως είναι τελείως μιμητικό. Εγώ βαριέμαι τις παραγωγές όπου είναι όλα τέλεια, λαμπιόνια, φορέματα, με κουράζουν, δεν έχουν να μου πουν τίποτα. Αυτό που γίνεται στην Ελλάδα σίγουρα βγάζει και μια φτώχεια. Αναρωτιέμαι γιατί δεν στρεφόμαστε στους σύγχρονους λογοτέχνες, να τους ζητήσουμε τα διηγήματα, τις ιστορίες τους. Η τηλεόραση είναι πολύ συντηρητική, δεν μπορούμε εν έτει 2024 να ασχολούμαστε με τα χωράφια και τα προξενιά, ποιον ενδιαφέρει αυτό; Βλέπουμε προξενιά, μια καταπιεσμένη γυναίκα, ζωή στα χωράφια, δεν είναι έτσι η εποχή μας. Η κακοποίηση και οι αποκλεισμοί υπάρχουν με άλλες μορφές. Έχουμε τεράστια ανάγκη από σενάρια για τη σύγχρονη εποχή.
Ποιος μποεί να μεγαλώσει ένα παιδί; Είναι ένα ερώτημα που τίθεται στη σειρά και απασχολεί την επικαιρότητα.
Η σειρά ασχολείται με τη γονεϊκότητα, που είναι ένα μεγάλο ζητούμενο της εποχής μας. Το θέμα δεν είναι να πω εγώ ότι υποστηρίζω αυτή την άποψη ή να πω μια σύγχρονη ιστορία που έχει να κάνει με τη γονεϊκότητα, με τα ομόφυλα ζευγάρια. Μπορεί να μην υπάρχει ομόφυλο ζευγάρι στη σειρά, όμως τοποθετούμαι για το τι σημαίνει χαμένο παιδί, τι σημαίνει να είσαι πατέρας ενός παιδιού και ότι αυτό δεν σημαίνει ότι είσαι ικανός να το μεγαλώσεις.
«Το ότι φωνάζουμε και αντιδρούμε και κάνουμε τους καλούς δεν σημαίνει ότι το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας έχει αντιληφθεί τι σημαίνει συμπεριληπτικότητα, ελευθερία, προσωπική βούληση».
Η σειρά κοιτάζει το παρόν, επιθυμεί να προσδιορίσει τα πρότυπα. Έχει ανάγκη η εποχή μας να επαναπροσδιορίσει τις ταυτότητες και τους ρόλους, που είναι πολύ δεδομένες και στερεοτυπικές απόψεις και ταυτότητες. Οι ρόλοι είναι το πιο παγιωμένο πράγμα που υπάρχει, γι αυτό υπάρχει αντίδραση. Μπαίνεις σε ένα σπίτι μέσης ελληνικής οικογένειας. Αν κλείσεις τον ήχο και βάλεις μια κάμερα και την παρακολουθήσεις, τι νομίζεις ότι θα δούμε; Βλέπουμε ακόμη συμπεριφορές ανθρώπων που θυμίζουν μια συντηρητική εποχή. Αν θέλουμε να δούμε ποιοι πραγματικά είμαστε, θα έπρεπε να κάνουμε μια μυστική ψηφοφορία και τότε θα φανεί ότι δεν είμαστε αυτά που λέμε δημόσια για να είμαστε αρεστοί, καλοί ή να φαινόμαστε δήθεν συμπεριληπτικοί. Αν δεις ένα κακοποιημένο παιδί, γιατί να μην το πάρουν δυο άνθρωποι που θέλουν να το μεγαλώσουν καλά; Είναι άλλο η γονεϊκότητα και άλλο η πατρότητα και η μητρότητα, η φυσική σου απριόρι ικανότητα να τεκνοποιήσεις δεν σου δίνει αυτόματα την ικανότητα να μεγαλώσεις ένα παιδί. Το ότι φωνάζουμε και αντιδρούμε και κάνουμε τους καλούς δεν σημαίνει ότι το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας έχει αντιληφθεί τι σημαίνει συμπεριληπτικότητα, ελευθερία, προσωπική βούληση.