Κάντε τον εαυτό σας εικόνα να βρίσκεται σε κάποιο εστιατόριο και μετά από το δείπνο να αποφασίζει να παραγγείλει για επιδόρπιο όχι ένα αλλά δύο κομμάτια τσιζκέικ. Πολλοί θα έλεγαν ότι κάνοντας κάτι τέτοιο επιβαρύνετε την υγεία σας – ή, το λιγότερο, ότι είστε λαίμαργος ή λαίμαργη. Όλοι, βέβαια, δικαιούνται, μία φορά στο τόσο, να φάνε λιγάκι παραπάνω, σωστά;
Αν, όμως, συνεχίσετε να παραγγέλνετε, κάθε βράδυ, επί μήνες, δύο μερίδες γλυκό για επιδόρπιο, θα κάνετε, κατά πάσα πιθανότητα, κακό στην υγεία σας.
Με αυτή την ιστορία η Τσίτρα Ραγκάβεν, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Κολέγιο Τζον Τζέι, που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, προσπαθεί να μας εξηγήσει το πώς οι ρομαντικές κινήσεις σε μια σχέση μπορούν να μετατραπούν σε μια συμπεριφορά χειραγώγησης πιο γνωστή ως «love bombing». Αν δύο άτομα έχουν μόλις αρχίσει να βγαίνουν και το ένα αρχίσει κατευθείαν να προβαίνει σε «μεγάλες χειρονομίες» προς το άλλο, προκειμένου να κερδίσει το πάνω χέρι στη σχέση τους, τότε έχουμε να κάνουμε με love bombing.
«Το ένα άτομο, που συνήθως αλλά όχι πάντα είναι άντρας, βομβαρδίζει το άλλο με την αμέριστη προσοχή και στοργή του, του κάνει κομπλιμέντα, το κολακεύει. Έτσι, ουσιαστικά, δημιουργεί ένα πλαίσιο εντός του οποίου το άτομο στο οποίο απευθύνονται όλες αυτές οι κινήσεις αισθάνεται πως έχει συναντήσει, χωρίς τον παραμικρό κόπο, την αδερφή ψυχή του», μας λέει η Ραγκάβεν από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής. «Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, το άτομο που κάνει το love bombing δημιουργεί ή παρουσιάζει ένα περιβάλλον με τέτοιο τρόπο που το κάνει να φαντάζει ως ο τέλειος ή η τέλεια σύντροφος».
Σας θυμίζουν κάτι όλα αυτά; Αν ναι, στη συνέχεια θα βρείτε μερικά από τα σημάδια και τα μοτίβα συμπεριφοράς που πρέπει να έχετε κατά νου για να μην πέσετε θύμα του love bombing, αλλά και συμβουλές για το τι πρέπει να κάνετε αν νομίζετε ότι ήδη έχετε πιαστεί στα δίχτυα του.
Υπερβολική προσοχή και κολακεία
Ένα από τα χαρακτηριστικά που κάνουν το dating περίπλοκο, μας λέει η Ραγκάβεν, έχει να κάνει με το ότι όλα όσα συμβαίνουν στις υγιείς σχέσεις μπορεί να συμβαίνουν και στις μη-υγιείς. Το ίδιο και το αυτό ισχύει, για παράδειγμα, όσον αφορά την επίδειξη υπερβολικής προσοχής.
«Αν το άτομο με το οποίο ξεκινήσατε να βγαίνετε σας δείχνει την προσοχή του και είναι, γενικά, παρών κατά τη διάρκεια του πρώτου σας ραντεβού, αυτό, γενικά, σημαίνει ότι ενδιαφέρεται για εσάς», λέει η Ραγκάβεν, η οποία ειδικεύεται, επίσης, σε θέματα ενδοοικογενειακής βίας και εμπορίου λευκής σαρκός. «Αν, όμως, κάποιο άτομο σας δείχνει το ενδιαφέρον του με τέτοιο τρόπο που να σας ρουφάει όλη σας την ενέργεια, τότε θα πρέπει να χτυπήσει μέσα σας ένα προειδοποιητικό καμπανάκι».
Στη συνέχεια, η Ραγκάβεν προσθέτει ότι ενδέχεται να σας είναι δύσκολο το να αναγνωρίσετε την αναντιστοιχία της οικειότητας που σας δείχνει κάποιο άτομο (το οποίο, λάβετε υπόψη, το έχετε μόλις γνωρίσει) με το τι ισχύει στην πραγματικότητα, ειδικά όταν εκστομίζει λόγια που λαχταρούσατε καιρό να ακούσετε, όπως τα «είσαι η αδερφή ψυχή μου», «δεν έχω γνωρίσει ποτέ κανένα άτομο με το οποίο να αισθάνομαι τόσο κοντά» και «είσαι ακριβώς αυτό που έψαχνα».
«Ενώ αυτά τα λόγια είναι υπερβολικά και πολύ θεατρικά, θα μπορούσαν, επίσης, να εκληφθούν ως ρομαντικά και εξαιρετικά σαγηνευτικά, ανάλογα με το τι συμβαίνει στο ενδιάμεσο της γνωριμίας ή μετά από αυτή», λέει η Ραγκάβεν.
Σας απομονώνει από τους φίλους και την οικογένειά σας
Μπορεί να σας φαίνεται «γλυκό» το ότι το άτομο με το οποίο βγαίνετε θέλει να περνάει όλο του τον χρόνο μαζί σας. Είναι πιο πιθανό, όμως, αυτό να αποτελεί κόκκινη σημαία για τη σχέση σας, καθώς ενδέχεται να έχετε να κάνετε με ένα άτομο ναρκισσιστικό, το οποίο προσπαθεί να σας απομονώσει από τους άλλους δεσμούς που έχετε στη ζωή σας, έτσι ώστε να μπορεί να σας ελέγχει.
Η Έιμι Μπρούνελ, καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο, της οποίας το ερευνητικό έργο επικεντρώνεται στον ναρκισσισμό στις κοινωνικές και ρομαντικές σχέσεις, υποστηρίζει ότι υπάρχει μία διασύνδεση του ναρκισσισμού με την ενδοσχεσιακή βία, παρότι δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς η συσχέτισή τους. Το να υπάρχει εξ αρχής έλεγχος επί της κοινωνικής ζωής του ενός ατόμου από το άλλο, ενδέχεται να στερήσει από το ελεγχόμενο άτομο τις υποστηρικτικές δομές, όταν τα πράγματα στη σχέση στραβώσουν.
«Ο ναρκισσισμός φυτεύει τους σπόρους για την ενδοσχεσιακή βία επειδή, συνήθως, το άτομο που δέχεται το love bombing κάποια στιγμή θα νιώσει ότι δεν αντέχει άλλο και θα θελήσει να δραπετεύσει από τη σχέση, κάτι που τότε θα αποδειχθεί πραγματικά δύσκολο», μας λέει η Μπρούνελ κατά τη διάρκεια της τηλεφωνικής μας συνέντευξης.
Σας κάνει συνέχεια δώρα
Η Ραγκάβεν υποστηρίζει ότι οι love bombers συνηθίζουν να κατακλύζουν τις/τους νέους συντρόφους τους με δώρα, για να αποκτήσουν επιρροή πάνω τους. Μάλιστα, ακόμα κι αν δεν έχουν πολλά χρήματα, συμπεριφέρονται σαν να έχουν.
«Οι υπερβολικές κινήσεις που συγκινούν το άλλο άτομο, κάνοντάς το να πάψει να πατάει στη γη, είναι ένα σημαντικό κομμάτι του love bombing», μας λέει, προσθέτοντας ότι η «συνεχής προσοχή, η κολακεία, η σαγήνη, τα δώρα» καθιστούν δύσκολο το «να επεξεργαστείς το ότι, στην πραγματικότητα, πνίγεσαι συναισθηματικά. Και όταν πνίγεσαι συναισθηματικά, δεν βλέπεις τον κίνδυνο».
Τα ναρκισσιστικά άτομα τείνουν, επίσης, να είναι, τα ίδια, υλιστικά, λέει η Μπρούνελ. Γι’ αυτό και ενδέχεται να προσφέρουν δώρα στο ταίρι τους με σκοπό να ενισχύσουν, στα δικά τους μάτια, την προσωπική τους αξία και την αυτοεκτίμησή τους.
«Όλο αυτό, ως συνθήκη, μου θυμίζει κάπως όσα έκανε ο μυθιστορηματικός Κρίστιαν Γκρέι, που πρόσφερε επί καιρό πολυτελή δώρα», μας λέει, αναφερόμενη στον πρωταγωνιστή των «Πενήντα αποχρώσεων του γκρι». Επειδή αφθονούν οι συγκεκριμένοι χαρακτήρες στα ρομάντζα και τα μίντια, προσθέτει, η συμπεριφορά τους «γίνεται ισοδύναμη, μέσα μας, με τον ρομαντισμό».
Ο Πολ Ίστγουικ, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, του οποίου το ερευνητικό έργο εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι ξεκινούν μια ρομαντική σχέση και δεσμεύονται σε αυτή, τονίζει, όμως, ότι δεν πρέπει να εκλαμβάνονται όλες οι «μεγάλες χειρονομίες» ως κόκκινες σημαίες.
«Σε γενικές γραμμές, ο τρόπος με τον οποίο δείχνουμε τη στοργή μας στους άλλους ανθρώπους, ο τρόπος με τον οποίο τους δείχνουμε ότι νοιαζόμαστε γι’ αυτούς, ο τρόπος με τον οποίο προσπαθούμε να τους υποστηρίξουμε τείνουν να αποτελούν καλούς οιωνούς», μας λέει στο τηλέφωνο. Το love bombing, σύμφωνα με τον ίδιο, αντιπροσωπεύει πιθανότατα ένα «μικρό υποσύνολο» αυτής της συμπεριφοράς.
Η ζωή μετά το love bombing
Στις υγιείς και ώριμες ρομαντικές σχέσεις, η υποστήριξη, η επιθυμία και η στοργή τείνουν να είναι αμοιβαίες ανάμεσα στα δύο εμπλεκόμενα άτομα, αναφέρει ο Ίστγουικ. Στην περίπτωση του love bombing, όμως, υπάρχει μία κατεύθυνση: το ένα άτομο να προσπαθεί να γίνει όλος ο κόσμος του άλλου.
Η Ραγκάβεν αναφέρει ότι οι άνθρωποι που έχουν υποστεί love bombing αισθάνονται συχνά ότι έχουν χάσει την αίσθηση του εαυτού τους, κάτι που μπορεί να πάρει πολύ χρόνο για να χτιστεί ξανά.
«Χάνεις την αίσθηση του ποιος είσαι, επειδή κάποιος άλλος διαχειρίζεται αντί για σένα κάποια μικρά πράγματα, τα οποία μπορεί να είναι οτιδήποτε, από το πώς ντύνεσαι μέχρι το πώς παρουσιάζεις τον εαυτό σου στους άλλους», λέει η Ραγκάβεν. «Μπορεί, επίσης, να είναι το τι αστεία σου επιτρέπεται να κάνεις δημόσια ή το τι είδους άτομο θέλει να είσαι».
Οι ειδικοί με τους οποίους μιλήσαμε μας είπαν ότι τα θύματα του love bombing θα πρέπει να δώσουν στον εαυτό τους χρόνο και να τον συγχωρέσουν, αλλά και ότι μπορεί να τα βοηθήσει η ψυχοθεραπεία. Θα πρέπει, επίσης, να προσπαθήσουν να επανασυνδεθούν με τις δραστηριότητες και τους ανθρώπους που είχαν σημασία γι’ αυτούς πριν μπει στη ζωή τους το άτομο που τους έκανε love bombing.
«H αποδοχή των τραγικών γεγονότων και η υιοθέτηση μιας θετικής στάσης για το μέλλον είναι δύο πράγματα που πρέπει να συμβούν», καταλήγει η Ραγκάβεν.