Όχι ότι πρόκειται για καμιά τρομερή αποκάλυψη, έρχεται όμως κουτί με το σημερινό τεύχος. Πολύ περισσότερο επειδή, στις συναναστροφές μου με ιδιοκτήτες σκύλων, κτηνιάτρους και εκτροφείς, διαπιστώνω με ειλικρινή απογοήτευση ότι μια πεπαλαιωμένη αντίληψη για τις ιεραρχικές δομές μέσα στη μεικτή οικογένεια ανθρώπων και σκύλων απλώς αρνείται να πεθάνει.
Για να είμαι ειλικρινής, το ίδιο πίστευα κι εγώ δεκαετίες πριν, προτού εκτεθώ στα νέα δεδομένα. «Ο σκύλος θα σεβαστεί ευκολότερα τους άντρες, θα θεωρήσει αυτόματα εκείνους ως το φυσικό αφεντικό του, γιατί είναι οι ορμόνες, η βαριά φωνή, το παράστημα και το μέγεθος».
Σαχλαμάρες! Όλες αυτές οι μελέτες που κατέληγαν μονότονα στο ίδιο συμπέρασμα είχαν ένα τεράστιο δομικό ελάττωμα: βασίζονταν σε παρατηρήσεις λύκων σε ζωολογικούς κήπους, παραβλέποντας το γεγονός ότι η αιχμαλωσία αλλοιώνει τις κοινωνικές συμπεριφορές των ζώων σε σημείο που να καθιστά άχρηστο κάθε σχετικό πόρισμα. Στη φύση, τα πράγματα είναι διαφορετικά (όπως μας δίδαξε πρώτος ο Φάρλεϊ Μόατ και το περίφημο Λύκοι, σας παρακαλώ μην κλαίτε): οι άγριες αγέλες λύκων λειτουργούν περισσότερο ως οικογένειες με γονικές φιγούρες παρά με αυστηρές δομές που κυριαρχούνται από ένα Άλφα Αρσενικό.
Και τα σκυλιά μας; Το υπόβαθρο δεκάδων χιλιετιών εξημέρωσης έχει λειάνει τη συμπεριφορά τους σε τέτοιο βαθμό, ώστε ακόμα και τα ένστικτα να τα κατευθύνουν περισσότερο προς την καθοδήγηση, την εκπαίδευση και τον αμοιβαίο σεβασμό παρά τη φυσική υπεροχή ή το φύλο.
Ένας σκύλος μπορεί να δείχνει ότι σέβεται ή υπακούει σε ένα πρόσωπο περισσότερο από ένα άλλο, αλλά αυτό συμβαίνει συνήθως επειδή το συγκεκριμένο πρόσωπο ήταν πιο αποτελεσματικό στην εκπαίδευση, έθεσε πιο ξεκάθαρα όρια ή αφιέρωσε περισσότερο χρόνο σε δραστηριότητες που δημιουργούν δεσμούς μαζί του. Όταν συντρέχουν όλα τα παραπάνω, το πρότυπο του Άλφα Αρσενικού παραμερίζεται από την υψηλότερη αξία των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων και εν τέλει ακυρώνεται…
Αν λοιπόν ο σκύλος της οικογένειας αντιμετωπίζει τη μαμά ως αρχηγό, αυτό συμβαίνει γιατί εκείνη είχε αναλάβει τον κύριο ρόλο στην εκπαίδευση, στην ψυχαγωγία και στην άσκησή του. Και ο σκύλος σου δεν είναι χαζός, καταλαβαίνει ότι ο τίτλος του πραγματικού ηγέτη απονέμεται σ’ εκείνον που κερδίζει την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό του.
«Τελικά, όλα έχουν να κάνουν με την αγάπη», λέει η διάσημη ηθολόγος Μάριαν Ντόκινς και συμπληρώνει: «Θα ήταν πάντως λάθος να αντικαταστήσουμε τον όρο “Αλφα Αρσενικό” με το “Άλφα Θηλυκό”. Εδώ δεν πρόκειται για άλλον έναν κατοπτρισμό της μάχης των φύλων και δεν υπάρχει καμία ανάγκη να σκοράρουμε πόντους για λογαριασμό των απανταχού φεμινιστριών. Το μάθημα που μας δίνουν τα ζώα είναι πολύ πιο σημαντικό: μας λέει ότι στον κόσμο τους οι αρχηγοί επιλέγονται με βάση τις αξίες και όχι τα παγιωμένα πρότυπα. Και αυτή είναι
η πραγματική αξιοκρατία».