Φωτεινή Σίμου
Ακούστε το άρθρο
Πριν από λίγες ημέρες, το Time Out δημοσίευσε ένα άρθρο στο οποίο ανταποκριτές του από όλο τον κόσμο συγκέντρωσαν τους «πιο κουλ δρόμους του πλανήτη» για το 2024, και στην 28η θέση της λίστας βρέθηκε ένας αθηναϊκός. Ο λόγος για την οδό Τρώων στα Άνω Πετράλωνα, για την οποία το βρετανικό περιοδικό γράφει πως εκεί «αποτυπώνεται χαρακτηριστικά η αλλαγή που συμβαίνει στην ενέργεια της ελληνικής πρωτεύουσας – συνδυάζοντας την ατημέλητη, ρετρό γοητεία της πόλης με τις ενδιαφέρουσες εξελίξεις στη σύγχρονη τέχνη και στο μοντέρνο fine dining». Ο local expert του Time Out επισημαίνει ότι η Τρώων αγαπιέται από «καλλιτέχνες, σχεδιαστές, μουσικούς, ψηφιακούς νομάδες που έχουν κάνει τη γειτονιά των Άνω Πετραλώνων μία από τις πιο δημοφιλείς τα τελευταία δέκα χρόνια».
Περπατώντας τη –συγκεκριμένα κατεβαίνοντάς την από την αρχή της μετά τον περιφερειακό του Φιλοπάππου– γεννιέται το ερώτημα: τι κάνει πραγματικά «κουλ» έναν δρόμο; Είναι τα στέκια του; Είναι το ότι διατηρεί την ταυτότητά του αναλλοίωτη μέσα στον χρόνο; Το ότι καταφέρνει να παραμένει κουλ τόσο για τους επισκέπτες, όσο και για τους κατοίκους που μένουν εκεί ή έστω κάπου κοντά; Το ότι τον βλέπεις συνέχεια στο Instagram; Το ότι παραδίνεται στην αποικιοκρατία των χίπστερ; Η απάντηση για το τι είναι κουλ δεν ήταν ποτέ εύκολη.
Σχολείο με θέα
Η οδός Τρώων ξεκινά πεζοδρομημένη. Ήδη από την αρχή της σε κερνάει μια γενναία θέα της πόλης. Στα αριστερά βρίσκεται το Άλσος Πετραλώνων, από το οποίο δεν σταματά ποτέ –ακόμα και αργά τη νύχτα– ο ήχος τουλάχιστον μιας μπάλας του μπάσκετ από τα γήπεδα που κρύβονται πίσω από τους θάμνους. Λίγο πιο κάτω, στα δεξιά, ξεκινούν τα σχολεία της περιοχής που σταδιακά κρύβουν τη θέα, αλλά είναι ωραία η σκέψη ότι τα παιδιά που φοιτούν εδώ βλέπουν από τις τάξεις τους την πόλη. «Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα ήταν να βγαίνω διάλειμμα χωρίς αυτή την εικόνα. Έχω φίλες που πηγαίνουν σε σχολείο στα Κάτω Πετράλωνα και παρακαλούν για να αλλάξουν σχολείο», λέει η Ισμήνη, μαθήτρια Γυμνασίου που έρχεται με τις φίλες της από τη γειτονιά ακόμα και τα Σαββατοκύριακα για να πουν τα νέα τους, καθισμένες στα παγκάκια της Τρώων δίπλα από τις πικροδάφνες και τις κουτσουπιές, που αυτή την περίοδο έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται μοβ. Οι κορυφές από τα έλατα, δεξιά και αριστερά σε αυτό το σημείο, είναι σπάνιο να μη συνομιλούν μεταξύ τους, αφού συνήθως αναγκάζονται από τον άνεμο, ο οποίος ακόμη και τις πιο ζεστές ημέρες του καλοκαιριού κάνει αισθητή την παρουσία του εδώ πάνω.
Αφήνοντας πίσω τα σχολεία αλλά και τα πρώτα σπίτια των λεγόμενων Πέτρινων, της μικροσυνοικίας που απλώνεται προς το παρόν σχεδόν… απείραχτη στα αριστερά της Τρώων, ξεκινάει μια ελαφριά κατηφόρα. Από εκεί ξεκινά και μια βοή από φωνές ανθρώπων που μιλάνε, γελάνε, τσουγκρίζουν ποτήρια σε τραπέζια αραδιασμένα στα πεζοδρόμια της Τρώων· ένα ανθρώπινο μελίσσι που τα Σαββατοκύριακα θεριεύει. Δεξιά κι αριστερά υψώνονται ρετρό πολυκατοικίες που εναλλάσσονται με ανακαινισμένα πολύχρωμα νεοκλασικά ή άλλα ερειπωμένα που πιθανότατα θα μετατραπούν σε μπαρ ή εστιατόρια. Θα έχουν δηλαδή την τύχη κάποιων εκ των νεοκλασικών λίγο πιο χαμηλά, όπως το Botella ή το Paribaba.
«Δεν μας διώχνουν ακριβώς»
Η Τρώων όμως ήταν ανέκαθεν γνωστή κυρίως για τα μεζεδοπωλεία, τα τσιπουράδικα και τα μαγειρεία της, όπου πλέον η κράτηση ακόμη και για τις καθημερινές είναι απαραίτητη. Τα τραπέζια τους γεμίζουν κυρίως με παρέες και οικογένειες που φτάνουν εδώ από όλη την Αθήνα. Κάποιοι από τους ντόπιους νοσταλγούν τις εποχές που δεν χρειαζόταν κράτηση για να απολαύσουν τα λαδερά του Οικονόμου. Το θρυλικό μαγειρείο έχει αλλάξει πρόσφατα διεύθυνση και πλέον κάποιοι κάτοικοι παραπονιούνται ότι έχει χάσει την αυθεντική, παραδοσιακή, ατημέλητη ατμόσφαιρά του. «Ήταν μαγερειό και έγινε εστιατόριο», λέει ο κύριος Νίκος, που μένει στην αρχή της Τρώων από το 1967. «Τα τελευταία χρόνια έχουν ανοίξει κάποια μαγαζιά, όχι πολλά, όχι όσα στα υπόλοιπα Πετράλωνα, αλλά αυτό που μας πονάει περισσότερο είναι το ότι κάποια παλιά άλλαξαν χαρακτήρα. Και παλιότερα ερχόταν κόσμος τις Κυριακές από άλλες περιοχές, αλλά συναντιόμασταν και οι γείτονες μεταξύ μας. Σήμερα, δεν μας διώχνουν ακριβώς, αλλά με έναν τρόπο αυτό συμβαίνει. Έχει αλλάξει ο κόσμος που φτάνει για να πιει και να φάει στην Τρώων και στους γύρω δρόμους», καταλήγει.
Η οδός Τρώων ήταν ανέκαθεν γνωστή κυρίως για τα μεζεδοπωλεία, τα τσιπουράδικα και τα μαγειρεία της, όπου πλέον η κράτηση ακόμη και για τις καθημερινές είναι απαραίτητη.
Αντίστοιχα και ο Χρήστος, γέννημα θρέμμα της γειτονιάς, διαμαρτύρεται για το δικό του αγαπημένο στέκι, το Lucien. «Έκλεισε, μετά άνοιξε στο Bios, επέστρεψε εδώ, αλλά πλέον δεν είναι το ίδιο. Έχει χαθεί το όραμά του». Με ενημερώνει και για την αλλαγή στη λαϊκή, την οποία κάποτε η Τρώων τη μοιραζόταν με την Καλλισθένους, κάτι που δεν ισχύει πια.
Το άρθρο του Time Out κάνει λόγο για φιλικούς ντόπιους που απολαμβάνουν τη γειτονιά τους, όμως πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει παράπονα από τους «φιλικούς ντόπιους» για το πόσο τους έχει στοιχίσει το επιχειρηματικό ενδιαφέρον κοντά στα σπίτια τους. «Αυτό που μας σώζει», λέει ο κύριος Νίκος, «είναι το ότι τα περισσότερα από τα νεοκλασικά στην Τρώων είτε ιδιοκατοικούνται είτε είναι τόσο μπλεγμένες οι ιδιοκτησίες τους, που δεν μπορούν να τα αποκτήσουν επιχειρηματίες οι οποίοι θέλουν να ανοίξουν μπαρ και εστιατόρια».
Ο βασιλιάς Ζέφυρος
Αν υπήρχε ένας θρόνος στην οδό Τρώων, τότε σ’ αυτόν θα έπρεπε να κάθεται το θρυλικό θερινό σινεμά Ζέφυρος. Μάλιστα, η θέση του θρόνου θα έπρεπε να βρίσκεται κάτω από τη χαρακτηριστική κοκκινωπή πρόσοψη με τις παλιές κινηματογραφικές αφίσες. Η είσοδος του σινεμά τους μήνες που παραμένει κλειστό καταλαμβάνεται από τα τραπέζια της διπλανής ταβέρνας. Τους θερινούς όμως μήνες, εκεί κάνουν ουρά ντόπιοι, σινεφίλ αλλά και τουρίστες για να πιάσουν θέση σε μία από τις μπλε καρέκλες και να δοκιμάσουν την εμπειρία του γλυκού ήχου των παπουτσιών όταν βουλιάζουν στα χαλίκια. «Τον Ζέφυρο κανείς δεν θα μας τον πάρει», λέει η Ελένη, που μένει σε μια κάθετη της Τρώων τα τελευταία είκοσι χρόνια. «Μένω εδώ από φοιτήτρια. Τυχαία ήρθα εδώ. Σπούδαζα στην Πάντειο και δεν έβρισκα σπίτι στο Κουκάκι. Την αγάπησα τη γειτονιά και τους ανθρώπους της. Γνωριζόμαστε οι περισσότεροι. Συναντιόμαστε στον λόφο τις Κυριακές, στην πλατεία Μερκούρη, στα λίγα σούπερ μάρκετ, στον φούρνο. Μένω στο ίδιο σπίτι όλα αυτά τα χρόνια και τρέμω μήπως ο σπιτονοικοκύρης μού αυξήσει υπερβολικά το ενοίκιο. Πλέον, οι τιμές στα ενοίκια είναι… δραματικές».
Την ίδια στιγμή εμφανίζονται boutique καταλύματα που «αλλοιώνουν την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της περιοχής», προσθέτει η Ελένη. Έτσι κι αλλιώς, την αλλαγή στη γειτονιά την υπενθυμίζουν οι ήχοι που κάνουν τα ροδάκια από τις βαλίτσες των ταξιδιωτών που επιλέγουν ως βάση τα Πετράλωνα. Η Τρώων δεν έχει κάποιο ξενοδοχείο, αλλά όλο και περισσότερα διαμερίσματα μετατρέπονται σε Airbnb.
Το τέλος του δρόμου
Στη διασταύρωση Τρώων και Ιώνων, βρίσκουμε το Άστερ, ένα από τα στέκια που έχουν αγαπηθεί ιδιαίτερα στρέφοντας μάλιστα τα γαστρονομικά φώτα στον εν λόγω δρόμο. Αρκεί να κατέβεις δυο-τρία σκαλάκια για να βρεθείς σε μια πέτρινη σάλα με φορμάικες, πολλά διαφορετικά τραπέζια, κεντητά κουρτινάκια στα παράθυρα και παλιά σερβίτσια που γεμίζουν κρητικά προϊόντα. Η πιο πρόσφατη άφιξη στην Τρώων είναι το Sole Giaguaro. Εδώ μαγειρεύει ο σεφ Τζιοβάνι Σκαράτζι, που έγινε γνωστός από δημοφιλές ριάλιτι μαγειρικής. Από την κουζίνα του βγαίνουν ιταλικές συνταγές που καταφέρνουν σοφά να συνυπάρχουν με ελληνικά ποιοτικά προϊόντα. Αυτή η συνύπαρξη, πάντως, αποτυπώνεται και στις τιμές των πιάτων στο μενού.
Την αλλαγή στη γειτονιά την υπενθυμίζουν οι ήχοι που κάνουν τα ροδάκια από τις βαλίτσες των ταξιδιωτών που επιλέγουν ως βάση τους τα Πετράλωνα.
Από εδώ και κάτω η Τρώων κάπως ησυχάζει. Τον μεγαλύτερο θόρυβο ίσως τον κάνει ένα παλιό ψιλικατζίδικο, μπροστά από το οποίο, στο πεζοδρόμιο, βολεύονται καθημερινά παρέες ηλικιωμένων που κάθονται σε ξύλινες καρέκλες ή καφάσια πίνοντας μπίρες που παίρνουν μόνοι τους από τα ψυγεία.
Η εναλλαγή «χαμηλές πολυκατοικίες, πολύχρωμα νεοκλασικά, μεσοπολεμικές μονοκατοικίες με σιδερένιες πόρτες» σταματά για να ορθωθούν οι δυο-τρεις νέες οικοδομές –κάποιες ημιτελείς ακόμα– που κάνουν επίδειξη της αρχιτεκτονικής τους. Αφού περάσεις το σημείο όπου η Τρώων συναντιέται με τη Δρυόπων, τα τζάμια στις πόρτες των χαμηλών κατοικιών αφήνουν τις φιγούρες των κατοίκων να παίζουν ένα μικρό σύντομο θέατρο σκιών. Στις ίδιες κατοικίες τα παράθυρα μένουν πιο πολύ ανοιχτά, μια και εδώ δεν φτάνει ο θόρυβος του επάνω μέρους. Εδώ, τα καλοκαίρια οι κάτοικοι βγαίνουν με τις καρέκλες στα πεζοδρόμια ή κάθονται στα σκαλάκια των εισόδων. Η κυρία Μαρία, που μένει σε αυτό το σημείο της Τρώων, λέει πως δεν θα άντεχε να μένει πιο ψηλά και πως η φίλη της η Σωτηρία, που μένει πιο πάνω, υποφέρει τα καλοκαίρια. «Τα Σαββατοκύριακα δεν μπορεί να κοιμηθεί. Κλείνεται μέσα σαν το ποντίκι. Όμως έχουμε τον λόφο, τις πλατείες και τις καθημερινές που είναι όλα όπως παλιά», λέει.
Από την πίσω πλευρά του Αγίου Ανδρέα, η Τρώων ανηφορίζει και μετά από ένα ελαφρύ λαχάνιασμα θα φτάσεις στον μικρό λόφο της Δεξαμενής. Από αυτό το μικρό διακριτικό ύψωμα ένα μεγάλο κομμάτι της πόλης σού αποκαλύπτεται ξανά, με τη θέα να φτάνει μέχρι τη θάλασσα. Κάπως έτσι η Τρώων ολοκληρώνει τον σκοπό της. Την παρατηρείς και καταλαβαίνεις τι συμβαίνει· δεν κρύβεται. Με έναν τρόπο μοιάζει σαν να παλεύει να διατηρήσει τον χαρακτήρα της, να παραμείνει φιλική για τους κατοίκους της, φιλόξενη για όσους την επισκέπτονται, αναζητά το πράσινο και τη θέα προς το ωραίο και το σύγχρονο, αλλά ταυτόχρονα κοιτά προς το παρελθόν και την ιστορία της. Την ίδια στιγμή αγωνιά να μη γίνει ένα μικρό λούνα παρκ νυχτερινής διασκέδασης. Ίσως αυτή η αντίστασή της να «παραδοθεί», την κάνει τελικά έναν πράγματι κουλ δρόμο. Είναι αυτή η μικρή μάχη που πραγματοποιείται στα πεζοδρόμια, γύρω από το επιβλητικό σινεμά της, ακόμα και στα διαχρονικά στέκια της που μακιγιάρονται για τις νέες πόζες μιας γειτονιάς που είχε συνηθίσει τις αυθόρμητες λήψεις.