Καρφώνω στη μια άκρη του παρτεριού τις πέντε μύτες της πιρούνας, πατώ γερά με το πόδι τη βάση της, τραβάω προς τα πίσω τις ξύλινες λαβές, το χώμα ανασηκώνεται και γίνεται αφράτο. Παίρνει βεβαίως κάποια ώρα μέχρι οι ρυθμικές, παλινδρομικές κινήσεις να με φέρουν μέχρι την άλλη άκρη, απολαμβάνω όμως τη διαδικασία ως ένα πάντρεμα παιχνιδιού και υπαίθριας άσκησης. Χαίρομαι επίσης για τα μεγάλα οφέλη που προσφέρει: η παραγωγή του λαχανόκηπου έχει αυξηθεί κατά πολύ από τότε που ανακάλυψα την «grelinette». Έτσι τη βάφτισε ο εφευρέτης της, ο Γάλλος κηποτέχνης Αντρέ Γκρελάν, που την κατασκεύασε πρώτη φορά πριν από περίπου εξήντα χρόνια, επειδή γνώριζε πόσο σημαντικό είναι να διατηρείται «ζωντανό» το χώμα. Ακριβώς το αντίθετο δηλαδή απ’ ό,τι συμβαίνει όταν επεμβαίνουμε διαρκώς με σκαπτικά μηχανήματα που εξοντώνουν τους χρήσιμους γεωσκώληκες και διακόπτουν τις πολύτιμες λειτουργίες του εδαφικού μικροβιώματος. Η γαλλική πιρούνα μου φυσικά δεν θα μπορούσε να βοηθήσει αν πριν από χρόνια δεν διαμόρφωνα πρώτα τα παρτέρια σκάβοντας το βαρύ χώμα του αγροκτήματος με ένα αναντικατάστατο εργαλείο, την τσάπα. Πρώτη αναφορά στη χρήση της γίνεται στον βαβυλωνιακό Κώδικα του Χαμουραμπί – στην περίπτωσή της ασφαλώς είναι αδύνατον να γνωρίζουμε το όνομα εκείνου που την επινόησε. Το ίδιο βεβαίως ισχύει για τη συντριπτική πλειονότητα των εργαλείων που χρησιμοποιούμε στον αγρό και στον κήπο, καθώς η ιστορία τους έχει πολύ βαθιές ρίζες στον χρόνο. Ανάμεσα στις σκηνές κυνηγιού που άνθρωποι της Παλαιολιθικής εποχής απαθανάτισαν στις βραχογραφίες, εντός ενός σπηλαίου της σημερινής Γαλλίας υπάρχει μάλιστα η απεικόνιση μερικών φυτευτηριών, καμωμένων, σύμφωνα με τους ειδικούς, από τα πλευρά κάποιου μαμούθ. Η ιστορία των εργαλείων κατεργασίας του εδάφους ξεκινάει λοιπόν πριν από τουλάχιστον σαράντα χιλιετίες, πολύ νωρίτερα δηλαδή από την εποχή της «Νεολιθικής Επανάστασης», που έφερε την εγκατάστασή μας σε μόνιμους οικισμούς και την ανάπτυξη της γεωργίας.
Βέβαιο επίσης είναι πως ακόμα και σήμερα που αναπτύσσεται ραγδαία η τεχνολογία της Γεωργικής Ακριβείας, χωρίς τα απλά γεωργικά εργαλεία και τη χειρωνακτική εργασία ούτε ποιοτική τροφή μπορεί να παραχθεί ούτε η ομορφιά να αναδυθεί εντός των κήπων μας.
Η ρήση του λαού μας «τα εργαλεία κάνουν τον μάστορα» είναι ορθή. Υπάρχουν βεβαίως και σκιτζήδες που ό,τι εργαλείο και αν πιάσουν στα χέρια τους μόνο ζημιά θα προκαλέσουν. Στην περίπτωση των κηπευτικών εργασιών όμως τα πράγματα είναι απλά, και με τον καιρό, ίσως και με την καθοδήγηση κάποιου παλαιότερου, μόνο θετικά θα είναι τα αποτελέσματα χρήσης των κατάλληλων εργαλείων. Ποια είναι λοιπόν τα απαραίτητα για σας που φροντίζετε ερασιτεχνικά έναν μικρό ή μεγάλο κήπο; Θα τα βάλω, χάριν ευκολίας, σε μια σειρά βάσει των εργασιών που επιτελούν.
Ξεκινώ με αυτά που κόβουν: έχουμε λοιπόν το σπουδαιότερο όλων, ένα κλαδευτήρι με εργονομική λαβή, με το οποίο κλαδεύουμε ή δίνουμε σχήμα στα φυτά χωρίς να προκαλούμε μεγάλους τραυματισμούς. Με το ψαλίδι, πάλι, κόβουμε λίγο πιο χοντρά κλαδιά, με ένα πριόνι διπλής σειράς δοντιών τα ακόμα μεγαλύτερα. Σειρά έχουν εκείνα που σκάβουν: μια ελαφριά τσάπα δηλαδή και ένα μυτερό φτυάρι, ένα σκαλιστήρι, φτυαράκι (αντί των δύο τελευταίων, χρησιμοποιώ, πολλά χρόνια τώρα, σκεπάρνι) και μια πιρούνα. Για το πότισμα των φυτών χρειάζεστε ποτιστήρι με ρουξούνι (ακροφύσιο-σουρωτήρι) και λάστιχο ποτίσματος με ρυθμιζόμενο εκτοξευτήρα στην άκρη του. Αν έχετε μεγάλο, ωραία διαμορφωμένο κήπο και είστε προχωρημένοι στην κηπουρική, μάλλον είναι απαραίτητος ένας ψεκαστήρας πλάτης για τα ραντίσματα, ένα καρότσι, μια τσουγκράνα, ένα χορτοκοπτικό και ένα μπορντουροψάλιδο. Ακόμα και ελάχιστο χρόνο πάντως αν διαθέτετε στα φυτά σας, μην ξεχνάτε ποτέ ότι πρέπει να προστατεύεστε· προμηθευτείτε λοιπόν ένα αδιαπέραστο από αγκάθια ζευγάρι γαντιών, ένα ανθεκτικό παντελόνι εργασίας, χοντρά παπούτσια κήπου και αδιάβροχες γαλότσες.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.