«Η Φρίντα είναι λίγο παράξενη», έλεγαν για εκείνη τα άλλα κορίτσια στο ελίτ προπαρασκευαστικό σχολείο όπου πήγαινε για να γίνει γιατρός, πριν το πολυεξιστορημένο ατύχημα κάνει σμπαράλια τον κορμό της και της αλλάξει τη ζωή, στρέφοντας το ενδιαφέρον της στη ζωγραφική. Εκτός από παράξενη, ήταν και λίγο ψεύτρα. Υποστήριζε ότι είχε γεννηθεί το 1910 –τη χρονιά που ξέσπασε η Μεξικανική Επανάσταση–, ενώ στην πραγματικότητα ήρθε στον κόσμο το 1907. Έλεγε ότι ο πατέρας της ήταν Εβραίος από την Ουγγαρία. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι ήταν Λουθηρανός από τη Γερμανία. Αλλά και το ότι γεννήθηκε στο Μπλε Σπίτι, την περίφημη Κάζα Αθούλ, που έκανε εργαστήριό της και το οποίο πλέον λειτουργεί ως μουσείο, ήταν κι αυτό ένα ψέμα. Η Κάλο, εν μέρει, επινόησε τον εαυτό της που γνωρίζουμε ως εικόνισμα της παγκόσμιας ποπ κουλτούρας. Αυτό που είναι σίγουρα αλήθεια είναι ότι φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια από τον θάνατό της, το 1954.
Πριν από μερικές ημέρες, περπατώντας στον γεμάτο από βουλκανιζατέρ Νέο Κόσμο, τα μάτια μου έπεσαν στα χέρια ενός μηχανικού που ακουμπούσε τον καφέ του πάνω στην οροφή ενός αυτοκινήτου που μαστόρευε. Πάνω στο χάρτινο ποτήρι δεν ξεχώριζε η τυπωμένη επωνυμία του καταστήματος απ’ όπου τον είχε παραγγείλει, αλλά μια εικόνα της Φρίντα Κάλο· όχι από κάποια διάσημη αυτοπροσωπογραφία της, αλλά όπως θα τη ζωγράφιζε ένας λιγότερο ταλαντούχος φαν του Ρόι Λιχτενστάιν. Αν περνούσα το υπόλοιπο της μέρας μου κόβοντας βόλτες και παρατηρούσα τα πάντα γύρω μου, η Κάλο, με το μυστηριώδες, κάπως (δια)ταραγμένο και ταυτόχρονα αποφασιστικά περήφανο βλέμμα της, που κάποιες φορές μοιάζει εσωστρεφές και άλλες πεισμωμένο, θα με κοιτούσε από μεγάλα μουράλ και μικρότερα στένσιλ, μπλούζες, κάλτσες, καλύμματα μαξιλαριών, υφασμάτινες τσάντες, σκουλαρίκια με την εικόνα της τυπωμένη σε χαρτί.
Σταρ πολύ μετά θάνατον
Η Φρίντα Κάλο είναι παντού. Λατρεύεται ανά την υφήλιο ως άλλη «Παρθένος της Γουαδελούπης». Ο επίσημος, εις μνήμην, λογαριασμός της στο Instagram, που τον διαχειρίζεται η «οικογένειά της» (απόγονοί της που δεν γνώρισε ποτέ και οι οποίοι δημιούργησαν την εταιρεία Familia Kahlo) μετράει 1,2 εκατομμύρια ακολούθους – η Μαντόνα, που έχει στη συλλογή της δύο από τα 150-200 ταμπλό που θεωρείται ότι ζωγράφισε (ο αριθμός δεν μπορεί να υπολογιστεί με βεβαιότητα, καθώς η αυθεντικότητα πολλών εξ αυτών αμφισβητείται), είναι μία από αυτούς. Η Κάλο δεν έγινε κομμάτι της παγκόσμιας ποπ κουλτούρας, δεν έφτασε να απολαμβάνει cult status όσο ζούσε, αλλά ούτε αμέσως μετά τον θάνατό της. Όσο ήταν εν ζωή, βέβαια, δεν ήταν άγνωστη. Απασχολούσε τον διεθνή Τύπο, ως ζωγράφος και περσόνα. Στο Μεξικό αναφέρονταν σε εκείνη και στον σύζυγό της, τον ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, ως «Ντιέγκο και Φρίντα», λες και ήταν οι «Μπραντζελίνα» της τοπικής εικαστικής σκηνής. Η αμερικανική Vogue τη φιλοξένησε ως «εξωτικό φρούτο και σύζυγο του Ντιέγκο» στις σελίδες της, τον Οκτώβριο του 1937. Παρ’ όλα αυτά, μετά τον θάνατό της ξεχάστηκε σχεδόν εντελώς και χρειάστηκε να περάσουν περίπου τρεις δεκαετίες για να δημιουργηθεί εκ νέου θόρυβος γύρω από το όνομά της.
Τα πρώτα δειλά βήματα για την «αποκατάστασή» της έγιναν κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν το έργο της, του οποίου οι αναγνώσεις μόνο σε σχέση με τη ζωή της το αδικούν, μπήκε στον μεγεθυντικό φακό ανθρώπων που εργάζονταν για την ανάδειξη της γυναικείας και μη δυτικής εμπειρίας στην παγκόσμια τέχνη. Τα πράγματα άλλαξαν άρδην το 1983. Τότε, ο Μεξικανός σκηνοθέτης Πολ Λεντούκ γύρισε μια πρώτη ταινία για τη ζωή της, το Frida still life, και η Αμερικανίδα συγγραφέας Χέιντεν Ερέρα κυκλοφόρησε το βιβλίο Frida: A biography of Frida Kahlo, που έκανε τεράστια αίσθηση – πάνω σε αυτό θα βασιστεί, σχεδόν δύο δεκαετίες μετά, η ταινία Φρίντα της Τζούλι Τέιμορ, με τη Σάλμα Χάγιεκ. Το hype γύρω από το βραβευμένο με δύο και υποψήφιο για έξι Όσκαρ φιλμ ήταν που τελικά δημιούργησε το φαινόμενο της Φρινταμανίας.
Mετά τον θάνατό της ξεχάστηκε σχεδόν εντελώς και χρειάστηκε να περάσουν περίπου τρεις δεκαετίες για να δημιουργηθεί εκ νέου θόρυβος γύρω από το όνομά της.
Στο μεσοδιάστημα, βέβαια, είχαν οργανωθεί πολλές εκθέσεις για την Κάλο, είχαν γραφτεί κι άλλα βιβλία, ενώ όσοι πίνακές της βρίσκονταν εκτός Μεξικού, π.χ. σε ιδιωτικές συλλογές (το 1984, έναν χρόνο μετά την έκδοση του βιβλίου της Ερέρα, τα έργα της Κάλο ανακηρύχθηκαν κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομιάς του Μεξικού και απαγορεύτηκε η έξοδός τους από τη χώρα), άρχισαν να σημειώνουν τιμές-ρεκόρ στις δημοπρασίες των μεγάλων οίκων. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, δε, η εικόνα της ίδιας της Κάλο, όπως αποτυπώνεται στις αυτοπροσωπογραφίες της, είχε αρχίσει να μετατρέπεται σε ένα όλο και πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο ανυπότακτης ελευθερίας, που έκανε γκελ τόσο στον «πολύ κόσμο», όσο και σε πιο «ειδικά τάργκετ γκρουπ», χάρη στην ανάπτυξη του κλάδου αρχικά των γκέι και λεσβιακών και στη συνέχεια των κουίρ σπουδών, λόγω της αμφισεξουαλικότητάς της.
Η Φρίντα των Όσκαρ και του Amazon Prime
Οι περισσότεροι άνθρωποι της δικής μου γενιάς, φευ, των σημερινών σαραντάρηδων, μάθαμε την ύπαρξη της Κάλο από την ταινία με τη Χάγιεκ. Η αμερικανική της πρεμιέρα έγινε το 2002, στην Ελλάδα ήρθε το 2003. Θυμάμαι χαρακτηριστικά ότι την περίοδο που προηγήθηκε της εξόδου της στις κινηματογραφικές αίθουσες της χώρας, τα περιοδικά φιλοξενούσαν ειδήσεις με διάφορα κουτσομπολιά και «inside stories» από τα γυρίσματά της. Τότε ήταν που η Κάλο έγινε της μόδας, με τη γοητεία της να παύει να συγκινεί μόνο τις βιομηχανίες της τέχνης, του πολιτισμού και της ψυχαγωγίας και να επεκτείνεται, μέσω του merchandising, σε αυτές της μόδας, της ομορφιάς, του ντιζάιν, των σχολικών ειδών. Παρότι έχω δει την ταινία μόνο «τότε» και ποτέ ξανά, θυμάμαι σεκάνς της σαν να τις είδα χθες: τα ρινίσματα χρυσού που μπλέχτηκαν με το αίμα της Κάλο τη στιγμή του ατυχήματος, τον πρώτο της διάλογο με τον Ριβέρα. Η σχέση τους, που βρισκόταν στο κέντρο της πλοκής της ταινίας της Τέιμορ, αποτελεί πυλώνα και στην αφήγηση του ντοκιμαντέρ Frida της Κάρλα Γκουτιέρεθ με την πρωτοπρόσωπη αφήγηση και την ευχάριστη μουσική, το οποίο, από τις 14 Μαρτίου, είναι διαθέσιμο στο Amazon Prime.
Tο αρχειακό υλικό πάνω στο οποίο βασίζεται τους δείχνει ερωτευμένους και παρουσιάζει μια πιο ευγενή εικόνα του Ριβέρα από εκείνη που τον θέλει «φαλλοκρατικό γουρούνι». Πείραζαν ο ένας τον άλλο. Της έλεγε ότι το πρόσωπό της μοιάζει με σκύλου κι εκείνη του απαντούσε ότι το δικό του ήταν σαν βατράχου. Άκουγε τη γνώμη της για τα έργα του. Δέχθηκε η γυναίκα του να έχει παράλληλες σχέσεις όχι μόνο με άλλους άνδρες, αλλά και με γυναίκες. Έναν χρόνο μετά την ερωτική τους σύνδεση, παντρεύτηκαν. Πήραν διαζύγιο όταν η Κάλο αντιλήφθηκε ότι ο Ριβέρα την απατούσε με την αδερφή της.
Ο σύζυγός της, Ντιέγκο Ριβέρα, της έλεγε ότι το πρόσωπό της μοιάζει με σκύλου κι εκείνη του απαντούσε ότι το δικό του ήταν σαν βατράχου.
Φόρεσε ανδρικά ρούχα και έκοψε τα μαλλιά της «σαν άνδρας». Έναν χρόνο μετά, το 1940, ξαναπαντρεύτηκαν με τους δικούς της όρους, ανάμεσα στους οποίους ήταν το να μην έχουν σεξουαλικές σχέσεις και να κάνουν το πατρικό της, το Μπλε Σπίτι, κύρια κατοικία τους. Ήταν ιδιαίτερο το ρομάντζο τους, όπως ιδιαίτερες ήταν και οι συμφοιτήτριές μου που άκουγαν Μανού Τσάο και, αφού είδαν την ταινία με τη Χάγιεκ, άρχισαν να αντιγράφουν το στιλ της, πλην του μεσόφρυδου – στα zeroes βασίλευε ακόμη η κουλτούρα των καλοσχεδιασμένων, τοξοτών φρυδιών.
Συμπερίληψη και selfies
Ο κόσμος πήγε και ήρθε στα είκοσι δύο χρόνια που πέρασαν από το hype που σήκωσε ο τροπικός κυκλώνας Κάλο-Χάγιεκ: αποκτήσαμε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, παρακολουθήσαμε σε ζωντανή σύνδεση πολεμικές συρράξεις, νέες τεχνολογίες έγιναν κομμάτι της καθημερινότητάς μας, ζήσαμε τις επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης του 2008, την άνοδο της ακροδεξιάς και του λαϊκισμού, την πανδημία του κορωνοϊού, μεταξύ άλλων. Η εποχή στην οποία ζούμε τώρα, όμως, είναι καλύτερη, τύποις τουλάχιστον, όσον αφορά τη συμπερίληψη. Κι αυτό κάνει την Κάλο, μετά θάνατον, ένα περίφημο πρότυπο «νέας κοπής», μια περιζήτητη «influencer», καθώς υπήρξε ατυπικά όμορφη, ανάπηρη, αμφισεξουαλική, εθνοπαράξενη, «αριστερή και όμως γκλάμορους». Η δε αισθητική των ταμπλό της, με σημερινούς όρους, είναι glocal, καθώς τη «μεξικανική ψυχή» που αναζητούσε με τον ρομαντικό εθνικισμό, τον μαγικό ρεαλισμό και τα εξωτικά χρώματά της, τη σέρβιρε με έναν τρόπο εύπεπτο για τους Δυτικούς. Στα έργα της, προσέτι, μπορεί κανείς να δει ότι την απασχολούσαν ζητήματα έμφυλης ταυτότητας, που αποτελούν «χοτ» θέμα του καιρού μας.
Δεν είναι όμως μόνο αυτά που συντηρούν το γκελ της. Οι σκηνοθετημένες αυτοπροσωπογραφίες της, με τις οποίες επινοεί εκ νέου τον εαυτό της, έχουν θεωρηθεί πρόδρομοι του έργου εικαστικών όπως η Σίντι Σέρμαν (η πρώτη έκθεση με έργα της Σέρμαν στην Ελλάδα έχει προγραμματιστεί να γίνει στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, από τις 30 Μαΐου έως τις 4 Νοεμβρίου), αλλά και ποπ σταρ, όπως η Μαντόνα. Το σημαντικότερο; Μιλούν σε όλους τους μετέχοντες της selfie culture, που βγάζουν οι ίδιοι φωτογραφίες τους και τις επεξεργάζονται με τα εργαλεία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, πριν τις ποστάρουν στους προσωπικούς τους λογαριασμούς.
Πέρλες και κομμουνισμός
Το απαράμιλλο στιλ της Κάλο έπαιξε κομβικό ρόλο στη διαχρονική γοητεία της. Αφού γνώρισε τον Ριβέρα, άρχισε να ντύνεται με παραδοσιακές φορεσιές. Η ίδια ήταν αστή, δεν ανήκε στην κοινότητα των Ζαποτέκων, από τους οποίους αντλούσε τις αισθητικές της αναφορές. Ο πατέρας της, άθεος, παρά τις αναδουλειές λόγω της πολιτικής κατάστασης στο Μεξικό, ήταν φωτογράφος και γιος χρυσοχόου, που με τον φακό του κατέγραφε κυρίως μεγάλα αρχιτεκτονικά και κρατικά έργα, ενώ της παρείχε έως και δάσκαλο καλλιτεχνικών στο σπίτι (παρά το ναΐφ ζωγραφικό της στιλ, δεν ήταν αυτοδίδακτη). Με τη θρήσκα, καθολική μητέρα της, που ήταν μιγάδα (από πατέρα ιθαγενή και μητέρα ισπανικής καταγωγής), δεν είχε καλή σχέση. Επίσης, η Κάλο δεν ήταν η μόνη Μεξικανή που ντυνόταν εκείνη την εποχή όπως τη βλέπουμε στις δημοφιλείς απεικονίσεις της. Πολλές άλλες καλλιτέχνιδες και διανοούμενες φορούσαν τις παραδοσιακές φορεσιές των χωρικών, για να δώσουν έμφαση στη μεικτή καταγωγή τους. Η «στολή» τους αποτελούνταν από μακριές, πολύχρωμες φούστες, παραδοσιακές μπλούζες χουιπίλ, σάλια ρεμπόζο, περίτεχνα στολίδια στα μαλλιά και πολλά κοσμήματα. Οι μακριές φούστες της Κάλο, βέβαια, έκρυβαν το ότι το ένα της πόδι ήταν κοντύτερο και πιο λεπτό από το άλλο, λόγω πολιομυελίτιδας που πέρασε σε μικρή ηλικία (λίγο πριν από τον θάνατό της ακρωτηριάστηκε από το γόνατο και κάτω, λόγω γάγγραινας).
Το απαράμιλλο στιλ της έπαιξε κομβικό ρόλο στη διαχρονική γοητεία της. Την απασχολούσε πολύ η εικόνα της, σχολίαζε τα φορέματα των κυριών της υψηλής κοινωνίας.
Tο αρχειακό φωτογραφικό υλικό που χρησιμοποιείται στο ντοκιμαντέρ της Γκουτιέρεθ μοιάζει να αναδεικνύει, χωρίς να σχολιάζει, κάποιες μεγάλες αντιφάσεις ανάμεσα στο εξωτικό-γκλάμορους ίματζ, στις πράξεις και στα λόγια της Μεξικανής ζωγράφου. Η Κάλο ήταν μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος του Μεξικού. Και όμως, όσο έζησε στη Νέα Υόρκη και στο Ντιτρόιτ με τον Ριβέρα, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, διέμεναν σε πολυτελή ξενοδοχεία. Από τη μια έδειχνε να απολαμβάνει την παρέα με την ελίτ των πλουσίων και από την άλλη, στα ημερολόγιά της, τους περιέγραφε ως βαρετούς. Είχε, λοιπόν, υπολογιστικούς τρόπους; Πόζαρε σαν εξωτική κοσμική κυρία για να εξασφαλίζει παραγγελίες μεγάλων έργων για τον άνδρα της και να μπορεί να ζει κι εκείνη άνετα;
Σε κάθε περίπτωση, γνωρίζουμε ότι την απασχολούσε πολύ η εικόνα της, αλλά και ότι σχολίαζε τα φορέματα των κυριών της υψηλής κοινωνίας. Σε μια φωτογραφία από κοσμική εκδήλωση που έχει χρησιμοποιηθεί στο ντοκιμαντέρ της Γκουτιέρεθ, τη βλέπουμε να φοράει σιθρού γάντια όπερας με φλοράλ κέντημα και πιο εκλεπτυσμένα σκουλαρίκια απ’ ό,τι συνήθως. Σε ένα βίντεο από την ίδια εποχή, καθισμένη σε ένα πάρκο, ενώ σχεδιάζει σε ένα σημειωματάριο, φοράει μια γούνα. Θα χρειαστεί, όμως, να σταματήσω την αναπαραγωγή του ντοκιμαντέρ, για να τσεκάρω ότι όντως στον λαιμό της έχει περασμένες πέρλες κι όχι κάποιο πριμιτίφ κολιέ –αργότερα, στο Παρίσι, η «αιώνια αντίπαλος» της Κοκό Σανέλ, η Έλσα Σκιαπαρέλι, θα δημιουργήσει ένα φόρεμα εμπνευσμένο από την Κάλο.
Στο Παρίσι είχε βρεθεί με τη βοήθεια του Αντρέ Μπρετόν. Στα γραπτά που άφησε πίσω της περιγράφει τους καλλιτέχνες που γνώρισε εκεί ως «ξεπεσμένους και μπουρζουάδες» υπερρεαλιστές. Το μόνο έργο που πουλάει, το αγοράζει το Λούβρο. Πρόκειται για την αυτοπροσωπογραφία της Η κορνίζα (El marco). Είχε προηγηθεί, το 1938, η πρώτη της ατομική έκθεση, στην γκαλερί του Ζιλιέν Λεβί στη Νέα Υόρκη, με μεγάλη επιτυχία. Στο Μεξικό, την πρώτη της ατομική την έκανε τον Απρίλιο του 1953. Τη μετέφεραν στην Galería de Arte Contemporáneo με ασθενοφόρο, ξαπλωμένη σε ένα ιατρικό κρεβάτι, και την απέθεσαν στο κέντρο της. Πέθανε την επόμενη χρονιά και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν ήταν από φυσικά αίτια ή αν αυτοκτόνησε.
Σε ποιον ανήκει η Κάλο;
Ο αγαπημένος μου πίνακας της Κάλο είναι Η σπασμένη στήλη (La columna rota). Τον ζωγράφισε το 1944 και από τις ανοιχτές σάρκες του κορμού της διακρίνεται ένας συναρμολογημένος από τα κομμάτια του ιωνικός κίονας στη θέση της σπονδυλικής της στήλης. Τα καρφιά πάνω στο σώμα της παραπέμπουν στο Μαρτύριο του Αγίου Σεβαστιανού, του Ιλ Σοντόμα, έναν πίνακα του 16ου αιώνα, κάτι που κάνει εμφανή τη γνώση της για την ευρωπαϊκή τέχνη. Πρόσφατα, κάτι είχα πάθει στη μέση μου και τον αναζήτησα, αλλά δεν μπορούσα να θυμηθώ τον τίτλο του. Προσπάθησα να τον βρω γκουγκλάροντας «Frida Kahlo ba…» και πριν ολοκληρώσω τη λέξη «back», οι επόμενες φράσεις που μου εμφάνισε η αυτόματη αναζήτηση του Google ήταν «baby shower», «baby paintings», «bag», «backpack» και «backdrop». Αναρωτήθηκα σε πόσα δισεκατομμύρια ευρώ να αποτιμάται η αξία της βιομηχανίας που στήθηκε πάνω στο ίματζ της. Μάλλον αδύνατον να υπολογιστεί, δεδομένης της εκμετάλλευσής της από το παρεμπόριο. Παρ’ όλα αυτά, προστατεύεται.
Το 2004, τρία χρόνια πριν πεθάνει, η Ισόλντα Πινέδο Κάλο, η ανιψιά και μοναδική κληρονόμος της Φρίντα Κάλο σύμφωνα με τον μεξικανικό νόμο (η Φ. Κ. δεν είχε αφήσει διαθήκη), ίδρυσε μαζί με την κόρη της, τη Μαρία Κριστίνα Ρομέο Πινέδο (τη μικρανεψιά, δηλαδή, της Φ. Κ.), και τον επιχειρηματία από τη Βενεζουέλα Κάρλος Ντοράντο τη Frida Kahlo Corporation (FKC), με έδρα τον Παναμά και ένα κάπως περίπλοκο καθεστώς λειτουργίας. Η FKC υπήρξε η πρώτη εταιρεία που –ανάμεσα στ’ άλλα της καθήκοντα, π.χ. τη διοργάνωση εκθέσεων εμπνευσμένων από τη Φρίντα Κάλο– κατοχύρωσε εμπορικά μια σειρά από εικόνες και έργα της Μεξικανής ζωγράφου και της καταχωρήθηκε το δικαίωμα αδειοδότησης για τη χρήση τους, κατά περίπτωση, στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Μεξικό. Αυτή η κίνηση ήταν αναγκαία, καθώς τα πνευματικά δικαιώματα που αφορούσαν το έργο και την εικόνα της Κάλο είχαν λήξει και έπρεπε, κατά κάποιον τρόπο, να «πατενταριστούν» για να υπάρχουν έσοδα από το σχετικό με αυτά merchandise.
Κι ενώ όλα πήγαιναν καλά ανάμεσα στους μετόχους της FKC, το 2018 ξεκίνησε μια διαμάχη ανάμεσα στους κατιόντες της Κάλο και στην εταιρεία, που έλαβε μεγάλες διαστάσεις στον Τύπο και στα δικαστήρια, όταν η Mattel κυκλοφόρησε, σε συνεργασία με την FKC, μια Μπάρμπι «Φρίντα Κάλο» που δεν άρεσε στους συγγενείς της Μεξικανής ζωγράφου. Μάλιστα, παρότι οι τελευταίοι συνεχίζουν έως σήμερα να συμμετέχουν στην FKC, τότε είχαν καταφέρει να μπλοκάρουν, επί τρία χρόνια, την κυκλοφορία της κούκλας στο Μεξικό, ενώ αργότερα στράφηκαν κι άλλες φορές νομικά, αλλά και μέσω των κοινωνικών δικτύων τους και δελτίων Τύπου, κατά της FKC.
Το 2022, πάλι, η FKC συνεργάστηκε με τον αμφιλεγόμενο κολοσσό γρήγορης μόδας Shein για μια συλλογή εμπνευσμένη από το στιλ της Κάλο, αλλά και με την Puma. Δημοσίευμα της El País, όσον αφορά τη δεύτερη περίπτωση, ανέφερε ότι κατιόντες της Κάλο ζήτησαν αμέσως την απόσυρση της συλλογής. Αυτή τη στιγμή, η FKC βρίσκεται πίσω από την περιοδεύουσα εμβυθιστική (immersive) έκθεση Frida Kahlo: The life of an icon (οι συγγενείς της Κάλο την έχουν αγαπήσει), ενώ διαθέτει τη δική της σελίδα στο Amazon (τη Frida Kahlo Official), μέσω της οποίας πουλάει T-shirts, θήκες για κινητά τηλέφωνα και άλλα προϊόντα με την εικόνα της Μεξικανής ζωγράφου. Πριν από μερικές εβδομάδες, μάλιστα, κατέθεσε δύο αγωγές εναντίον άλλων πωλητών της Amazon, που πωλούσαν προϊόντα με εμπορικά σήματα που έχει η ίδια κατοχυρώσει. Επίσης, διαθέτει τον δικό της, λιγότερο δημοφιλή από εκείνον των «συγγενών της Κάλο» λογαριασμό στο Instagram, τον Frida Kahlo Corporation, υπό την ονομασία @realfridakahlo, που διαθέτει 131 χιλιάδες ακολούθους (η Μαντόνα τον αγνοεί) και σύνδεσμο που οδηγεί στο e-shop του Amazon.
Η διαμάχη ανάμεσα στις δύο πλευρές (τα «μέλη της οικογένειάς της» κάποια στιγμή σύστησαν έναν άλλο οργανισμό για την εκμετάλλευση του ονόματος της Κάλο, τον Frida Kahlo Management, μέσω του οποίου ετοιμάζουν μια τηλεοπτική σειρά για τη διάσημη πρόγονό τους) θυμίζει, αλίμονο, μεξικανική σαπουνόπερα. Υπάρχουν, όμως, και άλλοι οργανισμοί που ασχολούνται με την πολιτιστική κληρονομιά που άφησε πίσω της η Κάλο (όπως το Fridakahlo.org) ή επωφελούνται οικονομικά εμπορευόμενοι merchandise με την εικόνα της. Για παράδειγμα, το Κέντρο Πομπιντού, στις συλλογές του οποίου έχει περάσει ο πίνακας Η κορνίζα, συνεργάστηκε με τη Swatch για τη διάθεση ενός ρολογιού. Σε κάθε περίπτωση, μιλάμε πάντα για την ιδιοκτησία του ίματζ της Κάλο και όσων προκύπτουν από αυτό και τα έργα της και όχι των ίδιων των έργων της Κάλο, τα οποία προστατεύονται από τη νομοθεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Τα περισσότερα από τα έργα της που δεν βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές ή δεν πουλήθηκαν σε μεγάλα ξένα μουσεία έως το 1984, οπότε απαγορεύτηκε η έξοδός τους από το Μεξικό, είναι συγκεντρωμένα σε τρία τοπικά μουσεία. Το πρώτο από αυτά είναι το Μπλε Σπίτι όπου μεγάλωσε, έζησε το μεγαλύτερο κομμάτι της ζωής της και πέθανε, πριν από 70 χρόνια. Βρίσκεται λίγο έξω από την Πόλη του Μεξικού, στη γειτονιά του Κογιοακάν, που κάποτε ήταν χωριό, και το χωριό που ήταν κάποτε πλέον αποτελεί το ιστορικό κέντρο μιας σικ συνοικίας με το ίδιο όνομα. Το μουσείο εγκαινιάστηκε το 1958, έναν χρόνο μετά τον θάνατο του Ριβέρα, και ελέγχεται από ένα θεσμικό τραστ, στη δημιουργία του οποίου συμμετείχε ο Ριβέρα. Πλέον, το επισκέπτονται, κατά μέσο όρο, 25.000 άνθρωποι κάθε μήνα. Το δεύτερο είναι το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Μεξικού και το τρίτο, το Μουσείο της Ντολόρες Ολμέδο.
Το Μπλε Σπίτι όπου έζησε η Κάλο, έξω από την Πόλη του Μεξικού, είναι σήμερα μουσείο και το επισκέπτονται, κατά μέσο όρο, 25.000 άνθρωποι κάθε μήνα.
Μετά τον θάνατο της Κάλο, το σώμα της, καλυμμένο με μια κομμουνιστική σημαία, εκτέθηκε για δημόσιο προσκύνημα στο Παλάτι των Καλών Τεχνών του Μεξικού και στη συνέχεια αποτεφρώθηκε. Οι στάχτες της τοποθετήθηκαν σε μια προκολομβιανή τεφροδόχο και πλέον βρίσκονται στο Μπλε Σπίτι. Η διαχείριση του ίματζ της που προκάλεσε τη Φρινταμανία, πέρα από τα νομικά ζητήματα που έχουν προκύψει, αναδεικνύει και ένα ηθικό, καθώς έρχεται σε σύγκρουση με τις πολιτικές της απόψεις. Κι ενώ θα ήθελα πολύ να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της, ως άλλος φοίνικας και ταυτόχρονα ως άλλος Χριστός, για να διώξει τους εμπόρους από τους ναούς που φτιάχτηκαν για τη λατρεία της, στο Chrome έχω ανοιχτή τη σελίδα με το e-shop της FKC στο Amazon και σκέφτομαι να «χτυπήσω» το eau de toilette που φέρει το όνομά της, επειδή «μου έκανε κάτι» το κόκκινο μπουκάλι του (παρότι το χρώμα του χρήματος είναι πράσινο) και αναρωτιέμαι πώς φαντάστηκε κάποιος ότι θα μύριζε ο μύθος της. Ίσως σαν τα λουλούδια που στόλιζαν το σπανιόλικο σινιόν της, σκέφτομαι.
Το ντοκιμαντέρ Frida της Κάρλα Γκουτιέρεθ είναι διαθέσιμο στο Amazon Prime. Περισσότερες πληροφορίες για τη Φρίντα Κάλο στο museofridakahlo.org.mx