Στη σκηνή του θεάτρου Τόπος Αλλού έχει στηθεί ένα εργαστήριο ζαχαροπλαστικής. Ο περιβάλλων χώρος αποτελείται από ψυγεία, αποθηκευτικά ερμάρια, σάκους με αλεύρια, ταψιά και έναν πάγκο με όλα τα εργαλεία για την τέλεια τούρτα γενεθλίων. Τα «Όνειρα Γλυκά» (σε σκηνοθεσία Μάξιμου Μουμούρη) αποτελούν το επίσημο ντεμπούτο του Μιχάλη Μαλανδράκη στο θέατρο.
Για την ακρίβεια, πριν από ένα χρόνο, ο 27χρονος συγγραφέας από τα Χανιά παρουσίασε σε θεατρικό αναλόγιο της Πειραματικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου το έργο «Τα μακρινά φώτα χορεύουν για μας». Ωστόσο, εδώ βρίσκεται στην πιο ώριμη στιγμή του, προσθέτοντας στην ελληνική δραματουργία ένα έργο φρέσκο σαν πάστα σεράνο, που σχολιάζει επικριτικά και θυμωμένα τα συμπλέγματα της βαλκανικής οικογένειας, η οποία εμποδίζει την υλοποίηση των ονείρων των παιδιών.
Δεν έχει καιρό που κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά του, «Δυναμώστε τη μουσική παρακαλώ» (εκδ. Πόλις). Οι κριτικοί έγραψαν πως επιβεβαιώνει τις συγγραφικές προσδοκίες που γεννήθηκαν με το «Patriot» (εκδ. Πόλις), καθώς αποτελεί μία από τις λογοτεχνικές φωνές της Γενιάς Ζ. Ωστόσο, αυτές οι προσδοκίες δεν τον απασχολούν όσο η ανάγκη του να κυνηγήσει τον χρόνο και να πει μια-δυο ιστορίες όπως τις θέλει πραγματικά· αφιλτράριστα, όπως τον καιρό που πρωτοήρθε στην Αθήνα για να σπουδάσει Επικοινωνία και ΜΜΕ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Λίγες μέρες αφότου παρακολουθήσαμε τη θεατρική του δουλειά, λοιπόν, προσπαθήσαμε να δούμε πώς σκέφτεται ένας νεαρός συγγραφέας.
Έκανες το ντεμπούτο σου με νουβέλα. Ακολούθησε ένα μυθιστόρημα και τώρα παρουσιάζεις επίσημα την πρώτη σου θεατρική δουλειά. Είχες σχεδιάσει να ακολουθήσεις με αυτή τη σειρά τα εξής βήματα;
Έδωσα χρόνο στο καθένα, βαδίζοντας σαν μωρό. Τα επιδίωκα όμως. Πριν το δεύτερο βιβλίο , έκανα μια απόπειρα που δεν βγήκε. Είπα: «δεν πειράζει, πάμε να δοκιμάσουμε κάτι άλλο». Κάπως έτσι συνέβη και με το θεατρικό. Κάπου στο 2018 θέλησα να ξεκινήσω να γράψω κάτι. Παρακολούθησα σεμινάρια και εργαστήρια, διάβασα θεατρικά κείμενα και το κυνήγησα. Στέλνεις ένα μέιλ και περιμένεις.
Γιατί όμως τόσο κυνήγι;
Όσο κλισέ κι αν ακούγεται, είναι η επικοινωνία. Μου αρέσει να κάθομαι και να κοιτάω από το μπαλκόνι μου ένα κομμάτι της Αθήνας. Πάντα όμως με απασχολεί πόσο μεγάλο μέρος της πόλης δεν θα γνωρίσω ποτέ. Και τότε σκέφτομαι πως ό,τι και να γράψω, αυτό καλύπτει μια ανάγκη, ή μάλλον μια ψευδαίσθηση, ότι μπορώ να επικοινωνήσω μαζί του, ακόμα κι αν δε γίνει με όρους πραγματικής επικοινωνίας.
Με το νέο σου θεατρικό, τα «Όνειρα Γλυκά», τι θα ήθελες να επικοινωνήσεις;
Είναι ένα οικογενειακό δράμα που λαμβάνει χώρα σε ένα ζαχαροπλαστείο στο Αιγάλεω. Μια μητέρα και οι δυο γιοι της «τρέχουν» την επιχείρηση σε μια περιοχή που κανένας άνθρωπος δεν τους θέλει, καθώς ο πατέρας έχει προκαλέσει ατύχημα σε ένα παιδί της γειτονιάς. Ο μικρός γιος θέλει να το πουλήσουν, η μητέρα θέλει να το κρατήσει και ο μεγάλος γιος βρίσκεται ανάμεσά τους. Εδώ θέλω να επικοινωνήσω τη λεπτή γραμμή στα όρια των ηρώων· με συναρπάζουν και ταυτόχρονα με στεναχωρούν.
Τόσο στα βιβλία, όσο και στα θεατρικά, διακρίνει κανείς πως οι κεντρικοί ήρωες χαρακτηρίζονται πάντα από μεγάλες αντιθέσεις. Καταλήγουν διαφορετικοί σε σχέση με το πώς ξεκίνησαν. Σε εμπνέει αυτός ο τύπος ανθρώπων;
Με γοητεύουν πολύ. Το τι δείχνουν και το τι είναι. Οι θέσεις τους απέναντι στις νίκες και τις καταστροφές. Νιώθω ότι κρύβουν κάτι ανεξήγητο. Πώς γίνεται να είναι στην τάδε θέση και να μεταφέρεται στη δείνα; Η αντίθεση έχει ερωτήσεις που δεν μπορείς να τις απαντήσεις εύκολα. Είναι πιο μυστηριώδης και προσφέρει μια ανάλυση των ηρώων εις βάθος.
Θα έλεγες πως αυτοί οι ήρωες αντικατοπτρίζουν αυτό που θα ήθελες να είσαι, αλλά δεν είσαι;
Νομίζω πως δεν έχω μεγάλες αντιθέσεις. Αυτό που φαίνομαι, αυτό είμαι. Ένας κλειστός άνθρωπος. Αν ήμουν το αντίθετο και είχα άπειρες παρέες, δε θα έγραφα. Το γράψιμο είναι η ανάγκη του να μοιραστείς κάτι δικό σου και γι’ αυτό χρειάζεται να είμαι μόνος.
Τελευταία, μονάχα αυτή η ανάγκη σε εκφράζει;
Χμ… Κάποιες φορές νιώθω ότι η καθημερινότητα, έτσι όπως είναι, δεν μου αρκεί. Θα ήθελα τα πράγματα γύρω μου να έχουν περισσότερο ενδιαφέρον και να είναι απλά. Ξέρεις, μια συζήτηση, ή μια εκδρομή. Πώς είναι στο σινεμά δηλαδή, όπου όλα είναι συμπαντικά και όμορφα;
Σαν να σκιαγραφείς τις «Τέλειες Μέρες» του Βιμ Βέντερς, όπου ο πρωταγωνιστής βρίσκει το νόημα της ζωής στη ρουτίνα της καθημερινής του ζωής.
Εντάξει, αυτός ο άνθρωπος κάνει το ανάποδο, σου δείχνει πώς να είσαι εντάξει με τα λίγα και τα απλά που σου δίνει η ζωή. Για μένα, υπάρχει η αναζήτηση της τέλειας ομορφιάς, όπως στον Σορεντίνο. Με ιντριγκάρουν οι άνθρωποι που επιθυμούν κάτι μεγάλο και έχουν όρεξη να το πετύχουν, αλλά δεν το καταφέρνουν. Σκέψου πώς όλοι έχουμε βρεθεί σε αυτή τη θέση. Και πιστεύω πως, καλύτερα να μην τα πιάνεις τα όνειρα, αλλά να συνεχίζεις και να ανακαλύπτεις τα όριά σου.
Ποιο είναι το δικό σου όνειρο που αισθάνεσαι ότι δεν θα πιάσεις;
Το σινεμά. Δε νομίζω ποτέ να κάνω. Το αγαπούσα πολύ, αλλά δεν θα γίνει. Κοιτάζοντας κάτι που ήθελες να κάνεις, αλλά ξέρεις τον λόγο γιατί δεν το έκανες, μαλακώνεις. Συμφιλιώνεσαι.
Αλήθεια, από πότε σε θυμάσαι να γράφεις;
Λολ. (γέλια) Το έχω ξεχάσει. Στο Λύκειο δεν έγραφα καθόλου. Στο πανεπιστήμιο ξεκίνησα να γράφω ιστοριούλες στον υπολογιστή μου, σαν ημερολόγιο για πράγματα που μου συνέβαιναν. Μετά τα έβλεπα και μάλλον ήταν κάπως βαρετά. Ας πούμε, θυμάμαι που είχα γράψει για όταν πήγα σε ένα πάρτι στη Βούλα και κατέληξα να επιστρέφω προς τη Νέα Σμύρνη, όπου έμενα τότε, με τα πόδια. Έφτασα στο Παλαιό Φάληρο, δεν είχα και μπαταρία στο κινητό, έκοψα δρόμο και μετά από πενήντα λεπτά έφτασα στο σημείο απ’ όπου ξεκίνησα. Κι έτσι έγραψα για εκείνο το βράδυ.
Γενικά, η νύχτα σου δίνει καύσιμο. Στο «Patriot», o Αγκίμ δουλεύει νύχτα. Στο «Δυναμώστε τη μουσική παρακαλώ», ο Χάρης βιώνει τις καλύτερες στιγμές του στη νύχτα, ενώ στα «Όνειρα Γλυκά», οι περισσότερες σκηνές λαμβάνουν χώρα ξημερώματα.
«Το πρωί κάνουμε αυτά που πρέπει, ενώ το βράδυ αυτά που θέλουμε», διάβασα κάπου που τώρα δεν θυμάμαι. Τη νύχτα σκέφτομαι τελείως διαφορετικά από την ημέρα. Σαν να καθαρίζω όλες τις βλακείες με τις οποίες ασχολούμαι την ημέρα. Ας πούμε, χθες το πρωί δεν έκανα τίποτα. Έβλεπα τον Παναθηναϊκό, χάζευα την τηλεόραση και όταν έπεσε λίγο ο ήλιος, άρχισα να διαβάζω. Σαν να καθαρίζει το βλέμμα και να σκέφτομαι τα πιο σημαντικά για μένα, τα άγχη και τις φοβίες μου.
Τι σε αγχώνει αυτή την περίοδο;
Ο χρόνος. Είμαι είκοσι επτά χρονών και θέλω να προλάβω να πω δυο ιστορίες. Μπορεί όμως να μην έχω χρόνο. Επίσης, ανησυχώ που οι γονείς μου μεγαλώνουνε. Μικροί είναι βέβαια, αλλά θυμάμαι στο σχολείο που ήταν τριάντα. Ύστερα, σαράντα. Και τώρα έχουν περάσει τα πενήντα. Πολλές φορές με προβληματίζει ο αποχαιρετισμός τους, κι ας γνωρίζω ότι κάποια στιγμή θα γίνει. Σίγουρα, στη ζωή, όπως θα έρθουν κάποια δυσάρεστα γεγονότα, θα έρθουν και ευχάριστα. Ταυτόχρονα, με αγχώνει και η Αθήνα.
Θα απορούσα, αν μου έλεγες το αντίθετο.
Κάνει κακό στην υγεία μου. Κάθε φορά που επιστρέφω από τα Χανιά, μόλις πατάω το πόδι μου στην Αθήνα, η ατμόσφαιρα μυρίζει. Το να ζούμε σε μια πόλη με άπειρο στρες, γρήγορες ταχύτητες και φασαρία μού δημιουργεί ένα άγχος που έχει γίνει λίγο κανονικότητα.
Θα έφευγες από την πρωτεύουσα;
Εννοείται. Και πάλι, όμως με αγχώνει η σκέψη του να μη φύγω ποτέ από την Αθήνα, όσο και να το θέλω. Θα ήθελα μια περίοδο να ζήσω στο εξωτερικό, από καθαρή περιέργεια για το πώς ζουν, πώς μιλούν, πώς σκέφτονται οι άνθρωποι έξω. Δεν έχω φτάσει ακόμα στην κατάσταση των μεγαλύτερων που έχουν κουραστεί με το κράτος ή με την Ελλάδα.
Παρατηρώ πως και πολλά άτομα της γενιάς μας βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, ειδικά μετά τη σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη. Αισθάνομαι πως αποτελεί ένα τραύμα της γενιάς μας.
Ήταν σοκαριστικό. Εκτός από το γεγονός πως όλοι το έχουμε χρησιμοποιήσει αυτό το τρένο, προστίθεται και η συνειδητοποίηση ότι ζούμε σε ένα περιβάλλον που δεν είναι προστατευμένο. Για παράδειγμα, δες τα Τέμπη, τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες. Κανείς δεν μπορεί να σου εξασφαλίσει ότι θα είσαι εντάξει. Και αυτό είναι εξαιρετικά δυσλειτουργικό και προβληματικό για μία χώρα.
Κλείνοντας, θα ήθελα να σου ζητήσω να θυμηθείς τον 17χρονο εαυτό σου. Δέκα χρόνια πριν. Τι αλλαγές βλέπεις με τον Μιχάλη που φέτος θα μπει στα 28; Έχει το ίδιο άγχος που έχει σήμερα;
Μου λείπει η όρεξη που είχα για να μάθω τον κόσμο, την Αθήνα. Μου λείπει που κοιτούσα τους δρόμους σαν χαμένος, με ενδιαφέρον, λες και ήμουν στο εξωτερικό. Είχα όρεξη να είμαι στο τραμ και να παρατηρώ τις πολυκατοικίες. Ήταν άσχημες, αλλά δεν με ενδιέφερε. Τώρα, δεν τις κοιτάω καν. Μόνο τα θέλω μου, τη δουλειά μου. Η βασική διαφορά είναι ότι η αυτογνωσία οδήγησε στην απομάγευση. Αυτό έχει και τα θετικά και τα αρνητικά του. Συνειδητοποιώ όμως πως φέτος κλείνω δέκα χρόνια που μένω μόνος στην Αθήνα. Τώρα που το σκέφτομαι, είναι φοβερό.
Η παράσταση «Όνειρα Γλυκά» παίζεται μέχρι 28/4, στο Θέατρο Τόπος Αλλού (Κεφαλληνίας 17, Κυψέλη), σε σκηνοθεσία Μάξιμου Μουμούρη. Πρωταγωνιστούν: Γιασεμί Κηλαηδόνη, Δημήτρης Σέρφας, Νίκος Μπουκουβάλας. Εισιτήρια στο more.com