Την περασμένη Τρίτη, φλέρταρα με το να αγοράσω κατά λάθος ένα σπίτι. Καλώς ή κακώς, δεν έχω 13.000 ευρώ στον λογαριασμό μου, οπότε δεν κινδύνευσα πραγματικά. Σε διαφορετική περίπτωση όμως, η υπεραπλουστευμένη διαδικασία αγοράς της Αmazon σε φέρνει μία κίνηση μακριά από τη χρέωση· χρειάζεται απλώς να δώσεις το δακτυλικό σου αποτύπωμα, και τα λεφτά, πάει, πέταξαν. Από την άλλη, σε μερικές εβδομάδες θα παραδιδόταν στον χώρο μου ένα έτοιμο, προκάτ σπίτι 25 τ.μ. και αυτό θα με καθιστούσε μια περίφημη homeowner, κάτι που ο μέσος Έλληνας αυτή τη στιγμή μπορεί μόνο να ονειρευτεί.
Σπίτι μέσω Amazon, λοιπόν; Σε αυτή την τιμή; Ίσως έχετε παρατηρήσει τον θόρυβο που γίνεται σχετικά στα σόσιαλ μίντια. Πρόσφατα, ένα βίντεο στο YouTube (του καναλιού unspeakable studios, 2,65 εκατ. ακόλουθοι) μας άφησε με το στόμα ανοιχτό: τρεις νέοι άνδρες παραλαμβάνουν ένα γιγάντιο κουτί με το γνωστό βελάκι του logo της Amazon και μας προσκαλούν να το εξερευνήσουμε. Οι τρεις τους είναι η επιτομή του προνομιούχου, διάσημου, φασαριόζου Αμερικανού content creator: αστεία Δημοτικού στην κάμερα, ζωηροί διάλογοι, διάχυτη ελαφρότητα.
Σκίζουν το χαρτόνι, πετάνε τη συσκευασία και αποκαλύπτεται μια μακρόστενη, μοντέρνα κατασκευή από ανοξείδωτο ατσάλι. Μπαίνοντας στο σπίτι, βλέπουμε μια λειτουργική τουαλέτα και ντους. «Πολύ μικρό μού φαίνεται», παρατηρεί ένας από τους δημιουργούς του βίντεο. Βγαίνοντας πάλι από την κεντρική είσοδο, ρίχνει ακόμη μία ματιά στην κατασκευή και καταλαβαίνει: χρειάζεται να ξετυλίξουν το υπόλοιπο σπίτι. Τραβούν δύο επιφάνειες δεξιά και αριστερά, εμφανίζονται νέοι τοίχοι, το σπίτι είναι έτοιμο μέσα σε πολύ λίγα λεπτά. Πλέον υπάρχει χώρος ύπνου, μικρό κουζινάκι και σαλόνι. Στους εξωτερικούς χώρους βλέπουμε την παροχή νερού, ενώ υπάρχει δυνατότητα ηλεκτροδότησης.
Εκεί που χωράει ο κόσμος
Τα παραπάνω αφορούν την Αμερική. Πόσο ρεαλιστικό είναι το σενάριο αυτό στην Ελλάδα όμως; Μιλώντας με τον πολιτικό μηχανικό Γιώργο Ναυπακτίτη, μαθαίνουμε πως υπάρχουν δύο τύποι προκάτ σπιτιών: Ο πρώτος αφορά τα τροχήλατα, τα οποία ακουμπούν πάνω σε τροχούς ή είναι τοποθετημένα στο έδαφος. «Αν και οπτικά μοιάζουν με σπίτια, ο νόμος τα αντιμετωπίζει σαν τροχοβίλες, οπότε παρακάμπτονται οι αδειοδοτήσεις που απαιτούνται για ένα κτίριο», λέει. Και γιατί δεν αγοράζουμε όλοι από ένα τέτοιο; «Πρόκειται για ευτελείς κατασκευές, σαν κοντέινερ. Μαζεύουν υγρασία, δεν έχουν μόνωση ή θερμική άνεση, δεν αερίζονται καλά και είναι χαμηλοτάβανα», θα πει. Κάνοντας μια μικρή αναζήτηση στο διαδίκτυο, βρίσκω πολλά τέτοια, ωστόσο ο κ. Ναυπακτίτης είναι επιφυλακτικός: «Αν πρόκειται για έναν δευτερεύοντα χώρο, είναι εντάξει. Αλλά δεν μπορείς να το κάνεις πρώτη κατοικία σου. Τέτοια σπίτια χρησιμοποιούνται για παράδειγμα σε εργοτάξια, όπου στήνονται για μερικούς μήνες λειτουργώντας ως προσωρινά γραφεία». Ο δεύτερος τύπος σπιτιών είναι τα λυόμενα, που υπάρχουν εδώ και πολλές δεκαετίες, και μάλιστα σε παλιότερες δεκαετίες δίνονταν συνοπτικές άδειες για χτίσιμο τέτοιων σπιτιών με μια απλή αίτηση.
Η διαφορά είναι ότι οι μικροκατασκευές που βρίσκουμε στο ίντερνετ είναι και αρκετά χαριτωμένες, μοιάζουν με «κανονικά» σπίτια, ίσως σε σμίκρυνση. Δεν μοιάζουν με κοντέινερ, ακόμα κι αν επί της ουσίας (από άποψη μόνωσης, ποιότητας υλικών κ.ά.) δεν έχουν διαφορά. Και έχουν όλο και περισσότερους φίλους: Ο Έλον Μασκ, που λατρεύει να μας προκαλεί με το σχιζοφρενικό λαϊφστάιλ του, αγόρασε πριν από έναν χρόνο έναντι 50.000 δολαρίων ένα σπίτι 37 τ.μ. από την Boxabl, μια εταιρεία που πουλάει πολυτελείς μικρές κατοικίες – ανάλογα με το ποσό που θέλεις να διαθέσεις, έρχονται πακέτο με τηλεοπτικές οθόνες ή κουζίνα. Η νεοφυής επιχείρηση έχει περίπου 100.000 άτομα σε λίστα αναμονής για να αποκτήσουν το δικό τους. Στην εποχή του έξυπνου σπιτιού, ο Μασκ επέλεξε αυτή την οικονομική λύση για να έχει έναν χώρο κοντά στο γραφείο του, αλλά και γιατί η συγκεκριμένη κατασκευή δεν επιβαρύνει πολύ το περιβάλλον.
Τα προκάτ μικροσκοπικά σπίτια, ωστόσο, δεν έρχονται από το πουθενά· εξετάζοντας μόνο το μικρό τους μέγεθος, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αποτελούν σημάδι της εποχής. Υπάρχει μια ξεκάθαρη τάση για στέγαση σε μικρούς χώρους. Σύμφωνα με τους Financial Times, το 2023 ο μέσος όρος μιας γκαρσονιέρας στην Ιαπωνία ήταν τα 18 τ.μ., στο Λονδίνο, στο Μιλάνο και στο Σίδνεϊ τα 35 τ.μ., στη Νέα Υόρκη τα 42 τ.μ. Όλο και περισσότεροι από μας, πέραν του προφανούς τεράστιου κόστους στέγασης στον μεταπανδημικό κόσμο, αναρωτιόμαστε τι αξίζει περισσότερο: το πιο ακριβό αυτοκίνητο, το πιο μεγάλο σπίτι, το πιο πλούσιο γεύμα; Ή μήπως μια πιο συνειδητή επιλογή τρόπου ζωής που προάγει τη βιωσιμότητα; Όσο διαπραγματευόμαστε ζητήματα ανθρακικού αποτυπώματος, τρώγοντας λιγότερο κρέας ή κάνοντας λιγότερα ταξίδια, ξοδεύοντας λιγότερο ηλεκτρικό ρεύμα και ψωνίζοντας λιγότερα προϊόντα από τη γρήγορη μόδα, είναι επόμενο να αναρωτηθούμε και για το αν έχει τελικά τόσο μεγάλη σημασία να κατοικούμε σε μεγάλα, ενεργοβόρα κτίρια, την ίδια στιγμή που η βιβλιοθήκη μας χωράει σε ένα τάμπλετ.
Έχει τελικά τόσο μεγάλη σημασία να κατοικούμε σε μεγάλα, ενεργοβόρα κτίρια, την ίδια στιγμή που η βιβλιοθήκη μας χωράει σε ένα τάμπλετ;
Αν συνδυάσω μια ανάγκη για μια πιο συνειδητοποιημένη επιλογή στέγασης, ώστε να επιβαρύνω λιγότερο τον πλανήτη, και το γεγονός ότι το πορτοφόλι μου υποφέρει από την ακρίβεια, δεν προκαλεί έκπληξη το ότι, με κάποια αφέλεια, ένα ρομαντικό ξύλινο σπιτάκι, που βγήκε κατευθείαν από τη δεκαετία του 1960, προσγειώθηκε στο καλάθι αγορών μου. Δεν θα πατήσω «επιβεβαίωση αγοράς» ακόμη, όμως. Απ’ ό,τι φαίνεται, το προκάτ σπίτι που λιγουρεύτηκα δεν είναι τόσο νόστιμο όσο έμοιαζε εκ πρώτης όψεως. Ωστόσο, νιώθω ότι δεν είμαστε μακριά. Μια επόμενη εκδοχή των έτοιμων μικροσκοπικών σπιτιών μπορεί να με εκπλήξει και να με ωθήσει να ξεδιπλώσω ένα ανάμεσα σε δύο λεμονιές στον κήπο μιας πολυκατοικίας. Έτσι, θα παριστάνω ότι έχω και εξοχικό.