Στεκόμαστε πίσω από τη μισάνοιχτη πόρτα του θερινού κινηματογράφου Ριβιέρα, στα Εξάρχεια, και είναι σχεδόν αδύνατον να αποφύγουμε τα γεμάτα περιέργεια βλέμματα των περαστικών. Κοιτούν με ενθουσιασμό μικρού παιδιού τον χώρο, αναρωτιούνται μήπως ήρθε πρόωρα η στιγμή που περίμεναν. Τα θερινά της πόλης βγαίνουν σιγά σιγά από τον λήθαργο του χειμώνα.
Η εικόνα των προηγούμενων μηνών είχε κάτι το μετα-αποκαλυπτικό. Οι κισσοί έχουν καταλάβει τους τοίχους, οι ταράτσες περιμένουν άδειες τους θαμώνες να δώσουν στις νύχτες άρωμα ποπ κορν και γεύση λεμονάδα. Τα τριζόνια παραμονεύουν πίσω από τις φυλλωσιές. Έχεις την αίσθηση πως τα πάντα γύρω σου κρατούν την ανάσα τους. Κοιτώντας πια με μια απόσταση την περίοδο της πανδημίας, μια χρονιά μετά τα μεγάλα blockbuster, οι ιδιοκτήτες των θερινών κινηματογράφων γυαλίζουν ήδη τις μαρκίζες λίγο πριν μας υποδεχτούν.
«Οι ετοιμασίες για το άνοιγμα ενός θερινού κινηματογράφου δεν είναι τόσο απλή υπόθεση», λέει η Πέγκυ Ρίγγα, ιδιοκτήτρια των θερινών κινηματογράφων Ριβιέρα, ΒΟΞ και Cine Αθηναία, και «φύσει αρχαιολόγος», όπως δηλώνει. «Εξαρτάται και από τον κινηματογράφο, ο καθένας έχει τις δικές του ανάγκες.
Η Ριβιέρα που είναι μια ζούγκλα θέλει δύο μέρες κηπουρό και μεταφορά, μετά, των κλαδιών. Είναι πολλά τα έξοδα. Χρειάζεται βάψιμο, είναι σαν να περιποιείσαι ένα σπίτι που ήταν εκτεθειμένο, με το μεγαλύτερο μέρος του να είναι υπαίθριο. Παλιότερα, στο ΒΟΞ, είχαμε πολύ περισσότερα φυτά, αναρριχητικά, αλλά τα έκαψε ο χιονιάς και δεν ανέκαμψαν. Πολλές φορές χρειάζονται αλλαγή οι καρέκλες, γιατί είναι εκτεθειμένες στον ήλιο, δεν είναι ότι μπαίνουμε μέσα και απλώς το ανοίγουμε.
Επειδή είναι εποχική επιχείρηση και επειδή το κόστος των ψηφιακών προβολέων είναι πολύ μεγάλο, οι περισσότεροι τους μεταφέρουμε από τα χειμερινά ή τους νοικιάζουμε».
Εξηγεί πως η «έκρηξη» στα θερινά σινεμά ξεκίνησε από το 2020, όταν εν μέσω καραντίνας αποτελούσαν το μοναδικό θέαμα. Τα τελευταία χρόνια στη Ριβιέρα, που ανοίγει φέτος στις 16 Μαΐου, έχει αυξηθεί κατακόρυφα η προσέλευση για διάφορους λόγους. Το ενδιαφέρον του κόσμου για τον νέο ελληνικό κινηματογράφο, που κορυφώθηκε με τα Μαγνητικά πεδία, ταυτίστηκε εν πολλοίς με τα θερινά της περιοχής. Τον ρόλο του έπαιξε και το καλοκαίρι του 2022, που είχε πολλές δημοφιλείς ταινίες, καθώς και οι ειδικές προβολές που αγάπησε ο κόσμος μέσα από ραντεβού όπως αυτά που δίνονταν στο Midnight Express και στο «Μεγάλες ταινίες, Μεγάλες Δευτέρες». Οι αγαπημένες επανεκδόσεις τιμήθηκαν από τον κόσμο: χαρακτηριστικό είναι πως πέρυσι στο ΒΟΞ τα περισσότερα εισιτήρια κόπηκαν στο Θεώρημα του Παζολίνι. Όσο για τα μεγαθήρια Μπάρμπι και Οπενχάιμερ, αυτά έφεραν στα θερινά πολλών γειτονιών της Αθήνας νεαρόκοσμο που μέχρι πρότινος αγνοούσε εντελώς την ύπαρξή τους. Η Μπάρμπι, όπως αναφέρει η κ. Ρίγγα, έφερε σε αρκετές αίθουσες 20-30% άνοδο εισιτηρίων σε σχέση με αυτά που κόπηκαν την προηγούμενη χρονιά.
Φέτος, στο πρόγραμμα αναμένεται να ενταχθούν το Πολύδροσο του Αλέξανδρου Βούλγαρη και Το καλοκαίρι της Κάρμεν του Ζαχαρία Μαυροειδή, μαζί φυσικά με επανεκδόσεις. Οι μεταμεσονύχτιες προβολές του Midnight Express θα συνεχιστούν στη Ριβιέρα, το πρόγραμμα «Ξαφνικά φέτος το καλοκαίρι» θα είναι αφιερωμένο όπως φαίνεται στην Paramount, ενώ θα ξαναπαιχτεί και ο Λόρενς της Αραβίας. Η κ. Ρίγγα φιλοδοξεί να προβληθούν ακόμη οι ταινίες Ο Ρόκο και τα αδέρφια του και το Χάος των αδερφών Ταβιάνι. Θα έλεγε κανείς πως τέτοια αφιερώματα έχουν δημιουργήσει ένα είδος «σχολείου του κινηματογράφου». Ο κόσμος διαλέγει τη μεγάλη οθόνη για να ανακαλύψει αριστουργήματα που δεν είναι εύκολα προσβάσιμα στη σημερινή εποχή.
Κεφάλαιο τουρισμός
Εν αναμονή μερικών ακόμα ρεκόρ αφίξεων τουριστών στην Αθήνα το φετινό καλοκαίρι, η εμπειρία έχει δείξει ότι δεν είναι λίγοι οι ξένοι που επιδιώκουν να παρακολουθήσουν ταινίες του νέου ελληνικού κινηματογράφου σε κάποια αίθουσα. Η κουλτούρα των θερινών μοιάζει να είναι για τα καλά ενταγμένη στο γίγνεσθαι της πόλης. Έχουν θέση μέχρι και στη λίστα των προτάσεων που θα υποδείξουν οι ιδιοκτήτες Airbnb στους επισκέπτες. Τα πρώτα μηνύματα ήδη στέλνονται στους αιθουσάρχες. «Ποιες ταινίες προβάλλονται την εβδομάδα που θα έρθουμε στην Ελλάδα;» Πολλά σινεμά ζητούν πλέον και αγγλικούς υπότιτλους από τις εταιρείες διανομής για τις ελληνικές ταινίες. Η προσέλευση των τουριστών ακόμη και σε μέρες που ο Έλληνας δεν θα βγει έξω είναι σημαντική για τα έσοδα των κινηματογράφων.
Πολλά σινεμά ζητούν πλέον και αγγλικούς υπότιτλους από τις εταιρείες διανομής για τις ελληνικές ταινίες, καθώς η εμπειρία του θερινού αφορά τους τουρίστες της Αθήνας.
Στα κινηματογραφικά αξιοθέατα προστίθεται πλέον και το Cine Paris, το οποίο έπειτα από τέσσερα χρόνια ανάπαυλας ανοίγει ξανά τις πόρτες του, προσφέροντας ρομαντικές προβολές με θέα την Ακρόπολη. Το θρυλικό θερινό της Πλάκας, που άνοιξε για πρώτη φορά το 1920, θα επαναλειτουργήσει στις 11 Μαΐου, ανακαινισμένο, υπό τη διαχείριση της οικογένειας Μπεχτσή, που βρίσκεται πίσω από το Cinobo και από τα Σινέ Φλερύ και Cine Αλεξάνδρα. «Στο Cine Paris είμαστε αποφασισμένοι να μπορέσουμε να φιλοξενήσουμε και ανθρώπους που δεν μιλούν ελληνικά. Αυτό θα γίνει είτε με αγγλικούς υπότιτλους σε όλες τις ταινίες είτε με surround system στις αγγλόφωνες ταινίες», λέει η Δάφνη Μπεχτσή. «Θέλουμε να φέρουμε μια νέα πνοή σε έναν χώρο που είναι εμβληματικός και ιστορικός, κρατώντας όμως τον χαρακτήρα του. Στόχος ήταν η αναβάθμισή του, καθώς και της ποιότητας ήχου και εικόνας, μείναμε όμως πιστοί στην ιστορικότητα που τον διέπει», συμπληρώνει. Στο Cine Paris, το κοινό θα μπορέσει να δει τις σημαντικότερες νέες κυκλοφορίες του καλοκαιριού πλαισιωμένες από παλιότερα αριστουργήματα του παγκόσμιου σινεμά, καθώς και νέες αλλά και κλασικές ελληνικές ταινίες που είναι συνδεδεμένες με την πόλη της Αθήνας.
Ο «νέος» Λάνθιμος
«Σίγουρα η ανακοίνωση της νέας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου δίνει τον τόνο αυτό το καλοκαίρι», λέει αναφορικά με το Kinds of Kindness, που θα αρχίσει να προβάλλεται στις 30 Μαΐου στη χώρα μας, ο Μπάμπης Κονταράκης, ο άνθρωπος πίσω από τα σινεμά Κάρμεν, Στέλλα και Δάφνη. Και τα τρία θα ανοίξουν τις πόρτες τους στις 16 Μαΐου.
«Εκτός πολλών άλλων, εμείς ξεχωρίσαμε το Κυνήγι γειτόνων, μια πολύ αστεία κωμωδία που πήρε πριν από λίγες μέρες το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Γαλλικού Κινηματογράφου, τον Τελευταίο ταξιτζή, μια ελληνική ταινία του Στέργιου Πάσχου, με πρωταγωνίστρια την Κλέλια Ανδριολάτου σε έναν ρόλο που θα συζητηθεί. Και φυσικά το Υπάρχει πάντα και το αύριο, μια ταινία-φαινόμενο που ξεπέρασε τα 5 εκατ. εισιτήρια στην Ιταλία και νομίζω ότι θα είναι η ταινία του φετινού καλοκαιριού».
Ο πληθωρισμός και το streaming
Η επιβίωση των θερινών σινεμά της Αθήνας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην πρόνοια που υπήρξε τη δεκαετία του ’90 για τη διαφύλαξη των κτιρίων που κηρύχθηκαν διατηρητέα, επιβιώνοντας από την ανοικοδόμηση. Χάρη σε αυτό, φωτίζουν σήμερα τα βράδια μας, προσφέροντας μια συλλογική εμπειρία που παγώνει για λίγο τον φρενήρη ρυθμό του σύγχρονου τρόπου ζωής. Ποιες είναι οι προκλήσεις που αυτός ορίζει; Και πώς έχουν επιδράσει στη ζωή των θερινών οι streaming πλατφόρμες αλλά και η ακρίβεια;
«Πιστεύω ότι ο κόσμος δεν αντέχει να πληρώσει ένα εισιτήριο της τάξης των 9-10 ευρώ για να πάει σε θερινό», λέει η Πέγκυ Ρίγγα. Κάποια σινεμά ενδέχεται, πάντως, να αυξήσουν φέτος την τιμή τους. Από την πλευρά του, ο Ιορδάνης Τοσονίδης, ιδιοκτήτης του Cine Pallini, ενός κινηματογράφου που από το 1960 αποτελεί σημείο συνάντησης για την περιοχή των Μεσογείων, αναφέρει πως ο πληθωρισμός είναι ένα πρόβλημα για όλες τις επιχειρήσεις. «Προσπαθούμε να κρατήσουμε τις τιμές στα ίδια επίπεδα. Οι περισσότεροι δεν έχουμε κάνει κάποιου είδους αύξηση στα εισιτήρια», λέει. Αναμένεται να γίνουν μικρές ανατιμήσεις σε προϊόντα του κυλικείου, καθώς οι αιθουσάρχες προσπαθούν να συντονιστούν με την πραγματικότητα.
«Προσπαθούμε να κρατήσουμε τις τιμές στα ίδια επίπεδα. Οι περισσότεροι δεν έχουμε κάνει κάποιου είδους αύξηση στα εισιτήρια», λέει ο Ιορδάνης Τοσονίδης, ιδιοκτήτης του Cine Pallini.
Αυτό που άλλαξε, πάντως, η μεγάλη οικονομική κρίση των περασμένων ετών, σύμφωνα με τον Τάσο Αδαμόπουλο, υπεύθυνο του θερινού κινηματογράφου Λαΐς της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, είναι το πώς κατανέμονται οι θεατές στις προβολές. «Τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί πολύ ο κόσμος που θα έρθει στη βραδινή προβολή μετά τις 11, γιατί δεν μπορεί να γυρίσει με τα μέσα μεταφοράς σπίτι του. Έτσι έχουμε αύξηση στην προβολή των 9», παρατηρεί. Βλέπει όλο και περισσότερους επισκέπτες να εξελίσσονται σε θαμώνες που επιστρέφουν δύο και τρεις φορές τον μήνα στην Ταινιοθήκη για να δουν καινούργιες προβολές. «Στις αίθουσες της Ταινιοθήκης θα γίνει και φέτος ένας συνδυασμός ταινιών arthouse διανομής αλλά και αφιερωμάτων σε Έλληνες και σε ξένους σκηνοθέτες», λέει. Θα δούμε συγκεκριμένα ένα αφιέρωμα στο κορεατικό σινεμά και άλλα δύο, ένα στον Νίκο Περάκη και ένα στον Σταύρο Τσιώλη.
Είναι σίγουρο πως το μεγαλύτερο πλήγμα από τις πλατφόρμες streaming το δέχτηκαν οι χειμερινές αίθουσες. Αυτό που μοιάζει να σώζει τα θερινά είναι πως προσφέρουν μια ολοκληρωμένη, διαφορετικού τύπου, εμπειρία καθώς και η λατρεία των Ελλήνων για καλοκαιρινές νυχτερινές εξόδους. Εάν υπάρχει ένα πράγμα που ενδεχομένως έχει αλλάξει λόγω των πλατφορμών, αυτό είναι, σύμφωνα με τον Ιορδάνη Τοσονίδη, το περιθώριο επιλογών για τους αιθουσάρχες. «Δεν υπάρχει χώρος για μέτριες ταινίες. Κανείς δεν θα ασχοληθεί με μια ταινία που θα μπορούσε να δει σπίτι του. Είναι πιο αυστηρή η επιλογή».
Υπάρχουν βέβαια και άλλοι εξωγενείς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν μια σεζόν, όπως τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα του φετινού καλοκαιριού ή ο καιρός. Ο κ. Τοσονίδης σημειώνει ότι το διάστημα λειτουργίας των κινηματογράφων έχει μεγαλώσει κατά δύο μήνες σε σχέση με δέκα χρόνια πριν. Το Cine Pallini θα ανοίξει φέτος στις 6 Μαΐου. «Αν δεν ήταν το Πάσχα, μπορεί να άνοιγα και τέλος Απριλίου», λέει. «Από εκεί που κλείναμε τέλος Σεπτέμβρη, τώρα κλείνουμε στα μέσα με τέλη Οκτωβρίου». Φέτος, μπορεί να μην υπάρχουν οι μεγάλες παραγωγές της περσινής χρονιάς, αναμένει όμως μεταξύ άλλων με ανυπομονησία το Furiosa του Τζορτζ Μίλερ. Όσο ο κόσμος στη γειτονιά ανανεώνεται, συνεχίζονται οι πειραματισμοί στο πρόγραμμα. Είναι μια συνεχής διαδικασία στην οποία οι θεατές δείχνουν τις προτιμήσεις τους.
Το 2023 σημειώθηκε αύξηση 34,8% στα εισιτήρια που κόπηκαν στα ελληνικά σινεμά σε σχέση με την περασμένη χρονιά. Η συμβολή των θερινών ήταν μεγάλη. Πού μπορούν να φτάσουν τα νούμερα φέτος; «Οι διακυμάνσεις δεν έχουν τόσο μεγάλη σημασία όσο το να νιώθουμε ότι έχουμε ρόλο ύπαρξης, να αφορούμε κάποιους, να μην είμαστε δεινόσαυροι», λέει χαρακτηριστικά ο κ. Τοσονίδης, πριν καταλήξει με μια νότα αισιοδοξίας ότι «τα θερινά ακόμη αντέχουν». Στην Παλήνη, στα Εξάρχεια, στην Κυψέλη και σε κάθε γειτονιά, συνεχίζουν πιστά την ιερή τους αποστολή. Οι πόρτες ανοίγουν, οι επιγραφές φωτίζουν ξανά, περιμένουν ένα σινιάλο για να φέρουν πίσω το καλοκαίρι.