Πώς μπορεί το σχολείο και η ζωή και η εκπαίδευση σε αυτό να χωρέσουν σ’ ένα μουσείο;
Ευαγγελία Κανταρτζή: Και όχι μόνο! Στο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης θέλουμε να χωρέσουμε όχι μόνο αυτά, αλλά και τη χαρά, τη γνώση, τη δημιουργικότητα, την ψυχαγωγία, το βίωμα, το παιχνίδι, την ανακάλυψη.
Σχολείο. Μουσείο. Ποια εικόνα σας έρχεται στο μυαλό όταν ακούτε καθεμία από αυτές τις λέξεις; Πώς μπορούν αυτές οι δύο εικόνες να φτιάξουν μια κοινή αφήγηση;
Ευ. Κ.: Η λέξη «σχολείο» για μένα αντιπροσώπευε την καθημερινή μου δουλειά και τριβή στην τάξη. Τη μάθηση, τη λαχτάρα και το σπινθήρισμα των ματιών των μαθητών μου, την αγωνία και την αέναη προσπάθεια. Από την άλλη, το «μουσείο» ήταν μια λέξη βαριά φορτισμένη και πλακωμένη από σωρούς αρχαιοελληνικών ερειπίων, αγαλμάτων, έργων τέχνης. Αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε στο Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης είναι να αντιστρέψουμε αυτές τις «βαριές» εικόνες, κάνοντας κάτι ζωντανό, προσιτό και χαρούμενο για παιδιά όλων των ηλικιών, παντρεύοντας
τις δύο αυτές έννοιες. Αναδεικνύοντας την ιστορία της ελληνικής αλλά και της ξένης εκπαίδευσης, δίνουμε την ευκαιρία στους επισκέπτες μας να βρουν μια διαφορετική προσέγγιση. Γι’ αυτό το μουσείο μας είναι διαφορετικό κάθε μέρα, καθώς προσαρμόζεται και αλληλεπιδρά με τους επισκέπτες του.
Μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν χωρίς τις αναμνήσεις τους;
Ευ. Κ.: Το ζήτημα είναι τι δημιουργείς και πώς «διαβάζεις» τις αναμνήσεις. Όχι απλώς να κολλάς στο παρελθόν, αλλά με βάση το παρελθόν να ζεις δημιουργικά το παρόν και να σχεδιάζεις το μέλλον. Να διδάσκεσαι από το παρελθόν σου και να μην επαναλαμβάνεις τα λάθη σου, να βγαίνεις σοφότερος. Γιατί, όπως λέει ο Gabriel Garcia Marquez: «Αυτό που έχει σημασία στη ζωή δεν είναι τι σου συμβαίνει, αλλά τι θυμάσαι και πώς το θυμάσαι». Γιατί, αλήθεια, ποιος είναι σίγουρος ότι όλα όσα ζήσαμε είναι όπως τα θυμόμαστε; Μήπως οι αναμνήσεις μας επεμβαίνουν και κατασκευάζουν γεγονότα και άλλα τα ρίχνουν στη λήθη; Τελικά, αναμνήσεις είναι μάλλον αυτό που δε θέλουμε να χάσουμε!
Πώς προέκυψε η έδρα του μουσείου στην Πλάκα;
Ευ. Κ.: Η Πλάκα ήταν πάντα ένας συναρπαστικός χώρος για μένα, γιατί από μόνη της είναι ένα ξεχωριστό «μουσείο». Έχει ιστορία, μνήμες, ενέργεια, πολλά άλλα ξεχωριστά και όμορφα μουσεία, ιδιαίτερα νεοκλασικά κτίρια.
Συλλέκτες. Συλλογές. Γιατί μαζεύουμε πράγματα;
Ευ. Κ.: Γιατί κρεμιόμαστε σε ένα μικρό κομμάτι ευτυχίας ίσως; Από τότε που ήμουν μικρή, τίποτε δε με έκανε πιο ευτυχισμένη από το να κρατώ ένα σχολικό βιβλίο. Ειλικρινά, δεν ξέρω γιατί. Ίσως γιατί κάθε βιβλίο συνδέεται με έναν άνθρωπο, μία ανάμνηση, ίσως από όλα αυτά ανασυνθέτω το ψηφιδωτό της ζωής μου, των ευτυχισμένων ή των δυσάρεστων στιγμών. Οι συλλογές είναι μια αγαπημένη συνήθεια και πολλών παιδιών: συλλογές από κούκλες, αυτοκινητάκια, στρατιωτάκια, κόμικ. Επομένως, και με τις συλλογές ενός μουσείου, αν αναδειχθούν σωστά, μπορούμε να διασκεδάσουμε και να μάθουμε ταυτόχρονα από αυτές.
Ποιο είναι το παλαιότερο αντικείμενο του μουσείου; Και ποια η μικρή του ιστορία;
Ευ. Κ.: Για εμάς δεν είναι μόνο η παλαιότητα που κάνει σημαντικό ένα έκθεμα. Είναι η ίδια η ιστορία του, η ιστορία των προσώπων που συνδέθηκαν με αυτό. Το τετράδιο του 1950 με την αφήγηση του παιδιού μπορεί να έχει μεγαλύτερη συγκινησιακή αξία από μια παλαιότερη και σπάνια έκδοση του 18ου αιώνα, που πιθανόν πληρώθηκε και πολύ ακριβά σε κάποια δημοπρασία. Το βιβλίο που μέσα του κρύβει τα σκονάκια που έκαναν και τότε οι μαθητές για να περάσουν το μάθημα, οι ζωγραφιές των παιδιών, τα ποιήματα, ακόμη και τα ερωτικά στιχάκια είναι μια άλλη παράλληλη αφήγηση των ίδιων των εκθεμάτων. Να πούμε, βέβαια, ότι έχουμε σχολικά βιβλία από τον 17ο αιώνα. Ένα από τα παλαιότερα εκθέματά μας είναι σχολικό βιβλίο του 1642 με μύθους του Αισώπου. Από τα δικά μου αγαπημένα όμως είναι ένα αναγνωστικό της εποχής του Μεταξά, που βρέθηκε σε παλαιοβιβλιοπωλείο της Σμύρνης. Φανταστείτε τη συγκίνησή μου όταν, ανάμεσα σε σκονισμένους σωρούς από βιβλία, ανακάλυψα αυτόν τον μικρό θησαυρό.
Γιατί να επισκεφτούμε το μουσείο σας; Κρύβει εκπλήξεις;
Ευ. Κ.: Πολλές, αλλά δε θα σας τις μαρτυρήσουμε όλες! Εδώ, όπως λέμε σε όλα τα παιδιά, δεν ερχόμαστε να κάνουμε μάθημα, αλλά πρώτα απ’ όλα να περάσουμε καλά. Να ψυχαγωγηθούμε με την πραγματική έννοια της λέξης. Η χαρά μας είναι μεγάλη όταν τα ίδια τα παιδιά φεύγουν χαρούμενα ή -ακόμη καλύτερα- όταν δε θέλουν να φύγουν.
Πώς λειτουργεί το μουσείο;
Ευ. Κ.: Το μουσείο είναι υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων και μέλος του Δικτύου Μουσείων και Πολιτιστικών Φορέων του Ιστορικού Κέντρου Αθηνών. Δεν επιχορηγείται από κανένα φορέα και προσπαθεί να καλύψει τα λειτουργικά του έξοδα από τα εισιτήρια, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και το πωλητήριό του. Πρέπει να τονίσω τη μεγάλη βοήθεια που έχουμε από τους εθελοντές μας, στους οποίους οφείλουμε και ένα μεγάλο ευχαριστώ, γιατί πραγματικά χωρίς αυτούς δε θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε.Εκτός από τα εκπαιδευτικά προγράμματα για τα σχολεία, υπάρχουν πολλά και ποικίλα προγράμματα και εργαστήρια για παιδιά, για παιδιά και γονείς, εκπονούνται επιμορφωτικά προγράμματα για εκπαιδευτικούς και ενηλίκους, σεμινάρια και πλήθος πολιτιστικών δρώμενων και εκδηλώσεων που μπορεί κάποιος να παρακολoυθεί από την ιστοσελίδα μας και τα social media.
Θα μας περιγράψετε μια ξεχωριστή στιγμή της μέχρι τώρα λειτουργίας του που θα σας μείνει αξέχαστη;
Ευ. Κ.: Τα παιδιά που τραβούσαν τους γονείς τους στο μουσείο για να τους ξεναγήσουν τα ίδια. Το ζευγάρι των Γάλλων που έφυγε κλαίγοντας, γιατί ανάμεσα στα εκθέματα είδαν και το δικό τους παλιό σχολικό γαλλικό βιβλίο! Τον γιο που ανακάλυψε σε κάποια φωτογραφία τη δική του μητέρα! Την επίσκεψη κάποιου σχολείου ένα ζεστό απόγευμα του Ιουνίου, που κρατήσαμε ανοιχτό το μουσείο έως τις 11 το βράδυ, γιατί τα παιδιά δεν ήθελαν να φύγουν.
Ο δρόμος και το κτίριο του μουσείου έχει τη δική του ιστορία;
Ευ. Κ.: Η οδός Τριπόδων, όπου στεγάζεται το μουσείο, θεωρείται ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας. Επί 25 αιώνες φέρει το ίδιο όνομα και τον έχουν περπατήσει εκατομμύρια άνθρωποι σε πάμπολλες ιστορικές περιόδους. Ο ίδιος ο δρόμος μάς φωνάζει να κάνουμε μια βουτιά στη μνήμη και την ιστορία μας. Αλλά και το οίκημα είναι και κομμάτι της νεότερης ιστορίας μας. Ένα οίκημα του 1850, που από τα μπαλκόνια και τα παράθυρά του ατενίζεις την Ακρόπολη. Η τοποθεσία μάς δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε και προγράμματα με εξορμήσεις και γοητευτικά παιχνίδια: οι παραμυθοπερίπατοί μας κάθε Κυριακή στην Πλάκα, με ξεχωριστή θεματική κάθε φορά, τείνουν να γίνουν μια αγαπημένη συνήθεια όχι μόνο για τους μικρούς, αλλά και για τους μεγαλύτερους φίλους μας.
info
Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης
Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 10 π.μ.-6 μ.μ., Σαββατοκύριακο
11 π.μ.-7 μ.μ. (Δευτέρα κλειστά), Τριπόδων 23, Πλάκα, τηλ. 210-3250341, www.ekedisy.gr