Η βασκική πρωτεύουσα, που θα φιλοξενήσει το φετινό Final Four, αγαπά το μπάσκετ, τα κεράσματα και τα πίντσος.
O μέσος ταξιδιώτης μπορεί να μην έχει καν ακουστά το όνομα της Vitoria, ιδίως με τη βασκική ονομασία της, Gasteiz. Ως Vitoria-Gasteiz την αναφέρουν και οι χάρτες, διότι η πολιτική ορθότητα στην Ισπανία –ιδίως σε αυτή την ταραγμένη γειτονιά της– επιβάλλει να αναφέρονται παντού τόσο τα καστιγιάνικα όσο και τα βασκικά τοπωνύμια.
H Euskadi, η χώρα των ασυμβίβαστων Βάσκων, έχει μάθει να ζει με δύο ονόματα, δύο γλώσσες, δύο ταυτότητες, δύο παράλληλους κόσμους, αλλά μία, ενιαία, γεμάτη σπαραγμό και διχασμό ιστορία. H συνθήκη της πολιτικής αυτονομίας της υπογράφτηκε –και σφραγίστηκε με δημοψήφισμα– μόλις το 1979, σε έναν τόπο μαρτυρικό, του οποίου το όνομα είναι θρύλος για περισσότερους από έναν λόγους: Guernica. Το βομβαρδισμένο από τη Λουφτβάφε τοπίο, που έγινε σύμβολο του αγώνα για ελευθερία από τα μαγικά χέρια του Πάμπλο Πικάσο, απέχει μία ώρα από τη Βιτόρια.
ΜΠΑΣΚΕΤΙΚΕΣ ΔΑΦΝΕΣ
Τη Vitoria-Gasteiz τη γνωρίζουν στην Ελλάδα –και αλλού– μοναχά οι φίλοι του μπάσκετ. Η ομάδα της πόλης, γνωστή με το ιστορικό (αν και δανεικό από σπόνσορα) όνομα Ταουγκρές, έχει στο παλμαρέ της ευρωπαϊκά τρόπαια, συμμετοχές σε Final Four, πρωταθλήματα και Kύπελλα Ισπανίας. Στο γήπεδό της, την ανακαινισμένη Fernando Buesa Arena, το παρκέ γίνεται συχνά «κατηφορικό» για τον αντίπαλο.
«Victoria, fidelitas, fraudulentus» γράφει το σύνθημα σε τοιχογραφία κτιρίου της παλιάς Βιτόρια. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
Δεν είναι υπερβολή εάν ισχυριστεί κάποιος ότι η πάλαι ποτέ Ταουγκρές τοποθέτησε τη γενέτειρά της στον ευρωπαϊκό χάρτη. Δίχως το μπάσκετ, η Βιτόρια θα ήταν μια συνηθισμένη ισπανική πολίχνη μεσαίου μεγέθους (250.000 κατοίκων), με μετρίως μέτρια θέλγητρα και λιγοστά επιχειρήματα στη φαρέτρα του τοπικού τουριστικού γραφείου. Όμως η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική.
Η πόλη που θα φιλοξενήσει τη φετινή γιορτή του ευρωπαϊκού μπάσκετ από τις 17 έως τις 19 Μαΐου μπορεί να μην έχει τα παλάτια της Ανδαλουσίας, τα μουσεία της Μαδρίτης ή την κοσμοπολίτικη αύρα της Βαρκελώνης, μπορεί να υστερεί σε ξενοδοχειακές και συγκοινωνιακές υποδομές, αλλά είναι εξαίρετος προορισμός για long weekend, ιδίως όταν προστεθεί στην εξίσωση το μπάσκετ.
ΣΤΑ ΜΠΑΡ ΤΩΝ ΝΤΟΠΙΩΝ
Έχοντας επισκεφτεί τη Βιτόρια ήδη οκτώ με εννέα φορές για την περιγραφή αγώνων, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι το μεσαιωνικό κέντρο της ισοδυναμεί με χρονομηχανή που σε μεταφέρει στον 15ο αιώνα – διανθισμένο ωστόσο με σύγχρονα μπαρ, εστιατόρια και τα συναφή. Η σύγχρονη πολιτεία που το περιβάλλει είναι ένα υπόδειγμα αειφόρου ανάπτυξης με άφθονα βραβεία στα γαλόνια της, ενώ η συναναστροφή με τους ντόπιους αποτελεί ιδανική εισαγωγή στη βασκική νοοτροπία, απαλλαγμένη από τις κακοτοπιές της πολιτικής έντασης.
Μια φορά κι έναν καιρό, η φονική δράση του αυτονομιστικού ΕΤΑ και τα αντίποινα των αρχών έκαναν τη Χώρα των Βάσκων επικίνδυνη, αφού η εθνικιστική τρομοκρατία με τους εκατοντάδες νεκρούς ζούσε, βασίλευε και έβρισκε συμμάχους παντού. Μετά την εκεχειρία του 2011, η ατμόσφαιρα είναι ήρεμη και η όποια απειλή θαμμένη στα υπόγεια μαζί με το μπαρούτι. Στις μέρες μας δεν υπάρχει περιοχή της Δυτικής Ευρώπης με εντονότερη αστυνομική παρουσία, xωρίς όμως αυτή να είναι ορατή με γυμνό μάτι. Στη χειρότερη περίπτωση, ο επισκέπτης θα παρατηρήσει ξεθωριασμένα συνθήματα σε τοίχους, βασκικές σημαίες στα μπαλκόνια, μια παλιά αφίσα εδώ, ένα ξεχασμένο αυτοκόλλητο εκεί. Και αν στήσει αυτί τη νύχτα, όταν κατεβαίνουν τα ρολά, μπορεί να αφουγκραστεί βασκικά παραδοσιακά τραγούδια ή ακόμα και ύμνους της «αντίστασης» να αντηχούν χαμηλόφωνα από κάποιο μερακλίδικο μπαρ.
Το εσωτερικό του ναού του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο κέντρο της πόλης. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
Οι Βάσκοι, των πόλεων τουλάχιστον, είναι κάπως επιφυλακτικοί στην πρώτη γνωριμία, αλλά ανοιχτόκαρδοι και φιλόξενοι όταν πειστούν ότι είσαι φίλος. Θυμίζουν κάπως τους δικούς μας Κρητικούς ή τους Ηπειρώτες. Μιλούν αγγλικά –και συχνά γαλλικά, ένεκα και της γειτνίασης με τη Γαλλία– και καταφεύγουν σε κώδικες οικείους στον Έλληνα: τη μουσική, τα κεράσματα, τις χειρονομίες, το αλκοόλ.
Δεν θα σας λοξοκοιτάξουν αν ανοίξετε κουβέντα στα ισπανικά, όσο και αν αντιπαθούν την κεντρική εξουσία (από τα χρόνια του Φράνκο κιόλας). Η πανάρχαια γλώσσα τους, άλλωστε, δεν μοιάζει με καμία της ινδοευρωπαϊκής οικογένειας. Με όλα αυτά τα x, τα z και τα t, δεν πρόκειται να καταλάβετε γρι – ούτε καν το «Ανδρών» και το «Γυναικών» στις τουαλέτες. Εάν δεν υπάρχει διαφωτιστικό σκιτσάκι, ρωτήστε για να είστε σίγουροι.
Αν πάντως ξεμείνετε μέχρι αργά σε κάποιο μπαρ, όπως το Εxtitxu ή τα δύο ανώνυμα στέκια στην αρχή της Cuchilleria, και δείτε να κατεβάζουν τη σιδεριά, μην ανησυχήσετε. Θέλουν να συμμορφωθούν με το ωράριο, χωρίς να χαλάσουν την παρέα. Το πιθανότερο είναι να κλειστείτε μέσα κι εσείς, μαζί με τον ιδιοκτήτη και με πέντε έξι άλλους θαμώνες, με τους οποίους θα μοιραστείτε μπίρες και τάπας (πίντσος τα λένε εδώ), μέχρι τα ξημερώματα.
ΧΑΣΑΠΗΔΕΣ ΚΑΙ ΠΑΠΟΥΤΣΗΔΕΣ
Η παλιά πόλη της Βιτόρια, με τα μεσαιωνικά σοκάκια όπου δεν χωράει αυτοκίνητο, έχει ελλειπτικό σχήμα στρειδιού. Καθένας από τους παράλληλους δρόμους που το σχηματίζουν φέρει ακόμη το παλιό, εμπορικό του όνομα, σε δύο γλώσσες εννοείται: δρόμος των Παπουτσήδων (Zapateria), των Μπογιατζήδων (Pintoria), των Χασάπηδων (Cuchilleria), των Υφαντουργών (Herreria), και πάει λέγοντας.
Οι κάθετοι «δρόμοι» είναι σχεδόν όλοι σκαλάκια, αφού η συνοικία σκαρφαλώνει λίγο λίγο στον λόφο. Ίχνη από τα πατροπαράδοτα επαγγέλματα είναι ορατά μέχρι και σήμερα στα εργαστήρια και στα καταστήματα, αλλά η Βιτόρια δεν ζει στον 16o ούτε στον 19ο αιώνα. Είναι μια σύγχρονη πόλη, που βρήκε τον τρόπο να ενσωματώσει την κληρονομιά της στις ανάγκες του σήμερα, δίχως να απολέσει τον χαρακτήρα και την ταυτότητά της. Τη νύχτα νιώθεις ότι μπορεί να συναντήσεις κάποιο ξεχασμένο φάντασμα, στα μισοφωτισμένα πλακόστρωτα δρομάκια με τις βαριές πόρτες και τα αυστηρά παράθυρα. Ή ότι ο ιδανικός φωτισμός γι’ αυτή τη γειτονιά θα ήταν πυρσοί.
Η Πλατεία της Παρθένου του Χιονιού. (Φωτογραφία: Getty Images/Ideal Image)
Το σημείο αναφοράς της παλιάς πόλης είναι το ρωμαϊκό υπερυψωμένο στηθαίο στην Πλατεία της Παρθένου του Χιονιού (Plaza de la Virgen Blanca), στη μία άκρη του «στρειδιού». Η ευάερη πλάζα είναι ιδανική αφετηρία για τις περιπλανήσεις στα σοκάκια, αλλά και σημείο ανεφοδιασμού για όποιον χρειάζεται έναν καφέ ή ένα πιάτο με πίντσος.
Πιάστε σειρά για να μπείτε στον φαντασμαγορικό καθεδρικό της Σάντα Μαρία –όπου συχνά μαζεύονται γκρουπ και σχηματίζεται ουρά–, πράξτε το τουριστικό καθήκον σας και στη συνέχεια ξαμοληθείτε στα στενά. Τη Βιτόρια δεν τη βλέπεις, τη ζεις. Eμάς θα μας εντοπίσετε στα καφέ και στα μπαράκια της Cuchilleria, και ιδίως σε αυτό που έχει απέξω μικρή πλατεία με τραπεζάκια τους ζεστούς μήνες.
Μη σας κακοφανεί αν το δάπεδο του μαγαζιού είναι γεμάτο με αποτσίγαρα και πεταμένες χαρτοπετσέτες, ούτε αν κάποιοι θαμώνες φέρνουν μαζί τον σκύλο τους. Η ακαταστασία και το «χύμα» είναι μέρος της παράδοσης σε ολόκληρη την Ισπανία. Εάν σας κεράσουν φιστίκια με την μπίρα σας (κυρίως Estrella ή San Miguel), πετάξτε τα τσόφλια στο πάτωμα. Αλλιώς θα σας περάσουν για τουρίστα.
Η επαρχία La Rioja είναι η χαρά του οινόφιλου ταξιδιώτη. (Φωτογραφία: Gonzalo Azumendi/laif)
Εάν το αεροπλάνο της επιστροφής φεύγει βράδυ, φροντίστε να περάσετε μερικές ώρες στο Μπιλμπάο, αφιερώνοντας χρόνο στο θρυλικό μουσείο Guggenheim και, κατόπιν κράτησης, σε κάποιον από τους στολισμένους με αστέρια Μichelin ναούς της γαστρονομίας. Επίσης, βάλτε στο πρόγραμμα μια εκδρομή στην κάπως κακοτράχαλη επαρχία των Βάσκων, στη δύσβατη γειτονική Navarra ή στη La Rioja των περίφημων (όχι μόνο κόκκινων, αλλά και λευκών) κρασιών. Τα επίσημα στατιστικά καταγράφουν 600 οινοποιεία, 16.413 αμπέλια και 61.645 εκτάρια με αμπελώνες. Εβίβα και προσοχή στον δρόμο. Οι Ισπανοί μοιάζουν με τους Έλληνες στη νοοτροπία, αλλά οδηγούν προσεκτικά και δεν πιάνουν τιμόνι πιωμένοι.
ΓΙΑ ΜΠΑΣΚΕΤΟΦΙΛΟΥΣ
(Φωτογραφία: Shutterstock)
Tα εισιτήρια του Final Four που δόθηκαν στην κυκλοφορία από τη Euroleague για το «ευρύτερο κοινό» εξαντλήθηκαν μέσα σε λίγες ημέρες. Οι φίλαθλοι της Βιτόρια αγαπούν το μπάσκετ, αφού η ομάδα της πόλης τους (η άλλοτε Ταουγκρές, που σήμερα ονομάζεται Κιρολμπέτ Βασκόνια) έχει μόνιμη παρουσία στην κορυφή της Ευρωλίγκα. Oι τέσσερις ομάδες που θα προκριθούν στο Final Four θα προμηθευτούν 1.200 εισιτήρια η καθεμία. Στις περισσότερες περιπτώσεις ο αριθμός αποδεικνύεται επαρκής για τις ελληνικές ομάδες, αν και όχι πάντοτε. Όποιος ενδιαφέρεται να αγοράσει εισιτήρια χωρίς να περιμένει την έκβαση των πλέι-οφ θα πρέπει να καταφύγει σε πιστοποιημένες ιστοσελίδες μεταπώλησης, όπως το Stubhub (stubhub.gr), ή να αγοράσει κάποιο πακέτο (εισιτήριο συν διαμονή) από το Tripoki (tripoki.com). Στις αρχές Μαρτίου υπήρχαν στο Stubhub διαθέσιμα εισιτήρια (aπό 370 ευρώ για τους τέσσερις αγώνες). Οι ημιτελικοί θα διεξαχθούν στη Fernando Buesa Arena στις 17/5 και οι τελικοί στις 19/5/2019.
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Η Βιτόρια δεν έχει διεθνές αεροδρόμιο. Ο ενδεδειγμένος τρόπος για να φτάσετε είναι μέσω του Μπιλμπάο, το οποίο απέχει 60 χλμ. Λεωφορεία από το Μπιλμπάο για τη Βιτόρια αναχωρούν κάθε 20 λεπτά (autobuseslaunion.com, 6,45 ευρώ η απλή μετάβαση). Ενδεικτική τιμή για πτήση Αθήνα-Μπιλμπάο με ανταπόκριση: από 220 ευρώ για τις αρχές Απριλίου.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Gran Hotel Lakua (Tarragona, 8, granhotelakua.com). Moντέρνο, φωτεινό και κάπως απόκεντρο είναι το ξενοδοχείο που προτιμούν οι ομάδες μπάσκετ όταν επισκέπτονται τη Βιτόρια. Από 80 ευρώ το δίκλινο.
La Casa de los Arquillos (Santa Maria, 5, lacasadelosarquillos.com). Με αύρα κoμψού Youth Hostel, προσφέρει δωμάτια και στούντιο με ιδιωτικό μπάνιο από 71 ευρώ και βρίσκεται στην καρδιά του μεσαιωνικού κέντρου.
ΦΑΓΗΤΟ
Υψηλή γαστρονομία και τοπική κουζίνα στο El Portalon. (Φωτογραφία: VISUALHELLAS.GR)
Εl Portalon (Correria, 151, restauranteelportalon.com). Πίσω από τη βαριά πόρτα κρύβεται ένα εμβληματικό στέκι της ισπανικής γαστρονομίας, με γουρουνόπουλο, άλλα κρεατικά, ψάρια, καλά κρασιά και ρουστίκ πολυτέλεια. Ακριβό, αλλά όχι υπερβολικά.
Sagartoki (El Prado, 18, sagartoki.com). Βασκική κουζίνα με γκουρμέ πινελιές, χωρίς να αποποιείται τα πατροπαράδοτα όρθια γεύματα στο μπαρ. Βραβευμένο για τα πίντσος του, που τα αποκαλεί «θησαυρούς σε μινιατούρα».
ΠΟΤΟ
Εl Abuelo (Ζapateria, 99, elabuelo.bar). Ροκ στέκι στα όρια της παλιάς πόλης, με βινύλια, τζουκ μποξ, φθηνή μπίρα και χαλαρή ατμόσφαιρα, ιδίως τις καθημερινές. Αν «αντέχουν» τα ισπανικά σας, θα γνωρίσετε και κόσμο.
Extitxu (Pintoreria, 3). Μικροσκοπικό στέκι διανοουμένων, με γοτθική αύρα, μισότρελο ιδιοκτήτη και post rock μουσική. Συνήθως μένει ανοιχτό μέχρι αργά. Μην πτοηθείτε αν δείτε τα ρολά μισοκατεβασμένα.