Mικρές ιστορίες παραγωγικών ανθρώπων της υπαίθρου, που μένουν κοντά στη φύση και μακριά από τον πανικό.
ΑΡΚΑΔΙΑ
Βασίλης Ρουμελιώτης
«Λίγο ο ήλιος που με χτυπάει, λίγο ο καθαρός αέρας που αναπνέω, αισθάνομαι ότι δεν με αγγίζει τίποτα»
Κηρήθρες, μέλι, βασιλικός πολτός, γύρη και πρόπολη είναι τα προϊόντα που παράγει ο Βασίλης. (Φωτογραφία: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ)
«Έχουν ανοίξει τα λουλούδια και οι μέλισσες δουλεύουν σωστά και ωραία, λες και δεν συμβαίνει τίποτα στον κόσμο», μας λέει από το τηλέφωνο ο Βασίλης Ρουμελιώτης, δίνοντας μια άλλη νότα στην επικαιρότητα των ημερών, πιο αισιόδοξη. Αρκάς μελισσοπαραγωγός, ο Βασίλης έχει περίπου 500 μελίσσια και μια μελισσοκομική επιχείρηση με έδρα την Τρίπολη. Αυτή την περίοδο οι μέλισσές του βρίσκονται στα βουνά έξω από την Πύλο. Αφού τελειώσουν από εκεί, θα τις πάει να βοσκήσουν ρείκια, πεύκα, κούμαρα και έλατα στο Μαίναλο, στον δρυμό Σκιρίτιδας και σε κάποιες περιοχές στα σύνορα Αρκαδίας-Μεσσηνίας.
Τα προϊόντα που παράγει είναι βιολογικά, από μέλι και βασιλικό πολτό μέχρι γύρη και πρόπολη, την οποία οι μέλισσες χρησιμοποιούν με πολλούς τρόπους «όχι μόνο για να φράξουν τις εισόδους της κυψέλης, ώστε να προστατεύσουν το σπίτι τους, αλλά και για να απολυμανθούν οι ίδιες. Ένα μέρος αυτής της πρόπολης το παίρνουμε εμείς και φτιάχνουμε βιολογικά σκευάσματα». Η κρίση του κορονοϊού εκτόξευσε τη ζήτηση για πρόπολη («περιέχει αντιοξειδωτικά και φαινολικές ουσίες») γύρω στο 300% συγκριτικά με την ίδια περίοδο πέρυσι, όπως υπολογίζει ο Βασίλης. Με άλλα λόγια, υπάρχει δουλειά, υπάρχουν πολλές παραγγελίες (οι οποίες στέλνονται με κούριερ για να μην υπάρχει φυσική επαφή με τους πελάτες στο μαγαζί), υπάρχει και η δυνατότητα να πληρώσει ο Βασίλης έξτρα μεροκάματα για να γίνουν γρηγορότερα οι αγροτικές εργασίες.
Το πρόβλημα είναι ότι και ο ίδιος και οι άνθρωποι που θα μπορούσαν να κάνουν τα μεροκάματα φοβούνται. «Πολλοί φίλοι που αναγκάστηκαν να κλείσουν τα καταστήματά τους θέλουν να δουλέψουν. Θέλουν να μου πουν “δεν με παίρνεις στα μελίσσια να κάνω κανένα μεροκάματο”, αλλά θα διστάσουν όταν έρθει η συζήτηση στο ότι θα πρέπει να μπούμε όλοι στο ίδιο αυτοκίνητο για να φτάσουμε ως εκεί. Όπως διστάζω και εγώ». Ωστόσο, παρά τον φόρτο εργασίας και τα πρακτικά προβλήματα που προκύπτουν, η καθημερινότητά του ακούγεται όμορφη. «Μέσα σε όλον αυτόν τον πανικό που έχει δημιουργηθεί, νιώθω πιο καθαρός πηγαίνοντας στα μελίσσια. Λίγο ο ήλιος που με χτυπάει, λίγο ο καθαρός αέρας που αναπνέω, αισθάνομαι ότι δεν με αγγίζει τίποτα. Γύρω γύρω είναι τα βουνά, τα δέντρα και οι μέλισσες. Τίποτε άλλο».
ΜΕΣΣΗΝΙΑ
Μαρία Δουβογιάννη ιδιοκτήτρια οικοτεχνίας
«Στο κτήμα με τον γιο μου πρώτη φορά»
Στο κτήμα της, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Μεσσήνη η Μαρία μαζεύει τα «ξινά». Δεξιά: Mελιτζανάκι γεμιστό τουρσί, ένας τέλειος χειροποίητος μεζές που ετοιμάζει σε βαζάκι. (Φωτογραφία: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ)
Η Μαρία Δουβογιάννη έχει στήσει μια μικρή οικοτεχνία και με ντόπια φρούτα και λαχανικά φτιάχνει γλυκά κουταλιού, μαρμελάδες, σιρόπια και τσάτνεϊ, με τα οποία προμηθεύει τόσο χώρους εστίασης όσο και καταστήματα λιανικής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Ξεκίνησε να φτιάχνει γλυκά όταν έχασε τη μητέρα της, για ψυχοθεραπεία όπως λέει. Η οικογένειά της έχει ιδιόκτητα κτήματα από τα οποία συγκομίζει τις περισσότερες πρώτες ύλες της. «Ευτυχώς έκανε καλό καιρό και τα εσπεριδοειδή βγήκαν φέτος λίγο νωρίτερα στη Μεσσηνία, έτσι πρόλαβα κι έχω ήδη ετοιμάσει πορτοκάλια, περγαμόντα, μανταρίνια στα βαζάκια τους. Το εργαστήριο το έκλεισα πριν από την ανακοίνωση των μέτρων, προέχει η υγεία μας. Χρειάστηκε να στείλω μια παραγγελία για εξαγωγή, στην Αγγλία, εκεί φαίνεται πως ακόμη λειτουργούν όλα. Τους εγχώριους πελάτες μου, ξενοδοχεία, παντοπωλεία και καταστήματα σε τουριστικές περιοχές, μπορώ να τους εξυπηρετήσω, όταν με το καλό ανοίξει η σεζόν. Για την ώρα δεν εργάζομαι, αλλά πηγαίνω στο χωράφι μας για βόλτα αλλά και για να βλέπω πώς πάνε τα φρούτα.
Το ίδιο και ο πατέρας μου, “στο χωράφι δεν συναντάς τον ιό” επιμένει. Περνάει η ώρα του, μαζεύει τον φρέσκο αρακά αυτές τις μέρες και με τη βοήθεια του αδελφού μου διοχετεύουν τα φρέσκα στην αγορά. Είναι σημαντικό να μη χάσουμε τους καρπούς και τα φρούτα. Τώρα βγαίνουν και οι φράουλες, μυρίζει όλος ο τόπος. Σκέφτομαι πως, αν δεν ανοίξω σύντομα, θα τις κάνω όλες μαρμελάδα και όχι γλυκό του κουταλιού, εκεί χρειάζεται να είναι ατόφιο το φρούτο». Όσο για τα άλλα μέλη της οικογένειας; «Ο γιος μου είναι 13 ετών, θέλει να βγει, μόλις… τελειώνει το σχολείο. Πηγαίνει σε ιδιωτικό, το οποίο γρήγορα προσαρμόστηκε στις ανάγκες, κι έτσι κάθε μέρα απασχολείται στην online διδασκαλία. Κάνουν κυρίως επαναλήψεις για να μη χάνουν την επαφή τους με το κλίμα της τάξης. Όταν όμως τελειώνει, δεν έχει τι να κάνει. Δεν περνάει η μέρα με επιτραπέζια και videogames. Γι’ αυτό, τον πήρα και πήγαμε βόλτα στα κτήματα, δεν το έχουμε κάνει ποτέ πριν μαζί, οι δυο μας. Μαζέψαμε άγρια σπαράγγια και πορτοκάλια, γυρίσαμε σπίτι, στύψαμε έναν ολόφρεσκο χυμό και τα υπόλοιπα μου ζήτησε να τα κάνουμε μαρμελάδα, για να περάσει την ώρα του. Πρωτοφανές και τόσο ωραίο. Κάθε κακό έρχεται με τα καλά του».
ΠΑΡΟΣ
Σταύρος Τσάβαλος ιδιοκτήτης του κτήματος Καμάρανθο
«Γυρίζω σπίτι, αλλά και πάλι έχω τη φύση μπροστά μου»
Όποιος έχει βρεθεί στην Πάρο άνοιξη ξέρει ότι δεν μοιάζει με κυκλαδονήσι, περισσότερο με νησί των Σποράδων. Ειδικά αν έχει βρέξει αρκετά τον χειμώνα, είναι καταπράσινη. Έτσι είναι και φέτος. «Ήμασταν σχετικά τυχεροί, είχε αρκετή βροχή, από Νοέμβριο-Δεκέμβριο μέχρι τώρα. Σε έναν μήνα θα είναι ακόμα καλύτερα».
Ο Σταύρος Τσάβαλος, με τη γυναίκα του Κατερίνα, είναι ιδιοκτήτες του Καμάρανθου, ενός οργανικού κτήματος στο Καμάρι, γεμάτου ελιές, ροδιές, ακακίες και συκιές, δεντρολίβανο, ρίγανη, μαντζουράνα, δίκταμο. Έχουν κι ένα θερμοκήπιο, «φτιαγμένο για πειραματισμούς», με μπανανιές, παπάγια, φυσαλίδες (είδος μούρου) και καπουτσίνους (βότανο). Πρόκειται για ένα ονειρεμένο κτήμα, όχι απλώς οργανικό αλλά που καλλιεργείται με μεθόδους περμακουλτούρας. Τι σημαίνει αυτό; «Υπάρχουν κάποιες τεχνικές που ακολουθεί η φύση έτσι ώστε το δάσος να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί με φυσικό τρόπο. Εμείς κάνουμε προσομοίωση αυτών των τεχνικών». Στο Καμάρανθο γίνεται πολυκαλλιέργεια (και όχι μονοκαλλιέργεια), διαλογή δέντρων και φυτών έτσι ώστε το ένα να υποστηρίζει το άλλο και ανακυκλώνεται η οργανική ύλη που προκύπτει από τα κλαδέματα και τη χορτοκοπή. «Φτιάχνουμε το δικό μας κομπόστ, το οποίο χρησιμοποιούμε για φυσικό λίπασμα. Επίσης, χρησιμοποιούμε φυτά τα οποία δεν παράγουν κάτι, αλλά έχουν το πλεονέκτημα ότι δεσμεύουν το άζωτο από τον αέρα και το περνάνε στο έδαφος μέσα από τις ρίζες. Κατά συνέπεια δεν χρειάζεται να προσθέσουμε εμείς άζωτο στο χώμα». Δυστυχώς, όπως όλες οι τουριστικές επιχειρήσεις της χώρας, έτσι και το Καμάρανθο έπεσε φέτος θύμα του κορονοϊού και δεν μπορεί να υποδεχτεί επισκέπτες μέχρι να αρθούν τα περιοριστικά μέτρα.
Την άνοιξη το Καμάρανθο είναι στα ομορφότερά του. (Φωτογραφία: ΝΙΚΟΛΑΣ ΜΑΣΤΟΡΑΣ)
«Εκτιμώ ότι με βάση ένα καλό σενάριο πριν από τα μέσα με τέλη Ιουνίου δεν θα ξεκινήσει τίποτα στην Πάρο. Οι κρατήσεις μηδενίστηκαν, τα καταλύματα είναι κενά, τα εστιατόρια κλειστά». Παρ’ όλα αυτά, το Καμάρανθο έχει τον τρόπο του να σε γειώνει. «Η καθημερινότητά μου είναι να πηγαίνω στις 8 το πρωί στο χωράφι, να κάνω δουλειές, λιπάνσεις με μικροοργανισμούς, φροντίδα του κομπόστ, να λύνω τυχόν τεχνικά προβλήματα, διαρροές στο αρδευτικό δίκτυο κ.λπ. Αυτό κρατάει μέχρι το μεσημέρι, χωρίς να έχω τον νου μου στον κορονοϊό. Γυρίζω σπίτι, αλλά και πάλι έχω τη φύση μπροστά μου».