Έχουμε συνηθίσει να ενημερωνόμαστε για το τι συμβαίνει στον χώρο του τουρισμού μέσα από φωτορεπορτάζ που απεικονίζουν το «εδώ και τώρα», παρουσιάζοντας, π.χ., ορδές τουριστών έξω από μνημεία ή ιστορικά τοπόσημα γεμάτα σκουπίδια. Σπάνια το θέμα διερευνάται από μια φωτογράφο με τον τρόπο που το έκανε η Ιταλίδα Camilla Glorioso, η οποία, μέσα από το πρότζεκτ «Scenario» επιχειρεί όχι να καταδείξει την πραγματικότητα, αλλά να την ξεκλειδώσει.
Τι κάνει η Glorioso; Ταξιδεύει και φωτογραφίζει τουριστικούς προορισμούς της πατρίδας της• τη Βενετία, τη Ρώμη, το Παλέρμο, τη Φλωρεντία, το Σαλέντο, τη Μόντικα, την Κορτίνα, την Τσεφαλού. Περιηγείται από τον νότο μέχρι τον βορρά της Ιταλίας και απαθανατίζει το τοπίο και τους ανθρώπους μέσα σε αυτό, προσπαθώντας να καταγράψει τη μυθολογία αλλά και την πεζότητα του τουριστικού προϊόντος. «Ποτέ δεν επισκέφθηκα έναν τόπο επί τούτω για το “Scenario”», εξηγεί, «ούτε νιώθω πίεση ότι πρέπει να συγκεντρώσω συγκεκριμένο αριθμό φωτογραφιών». Η μέθοδος που ακολουθεί είναι να φωτογραφίζει ελεύθερα, όπως θα έκανε ένας ταξιδιώτης που κρατάει με τη φωτογραφική μηχανή του οπτικές σημειώσεις.
Δεξιά: Μάιος 2019, Βενετία
Κάπως έτσι, φωτογραφία τη φωτογραφία, γεννήθηκε το πρότζεκτ. Μετά από έξι χρόνια που το δουλεύει (από το 2015), περιγράφει την κεντρική ιδέα ως εξής: «Αιχμαλωτίζω μια ατμόσφαιρα ευτυχίας και ταυτόχρονα οδηγώ την προσοχή του θεατή στο ελαφρύ και το κοινότοπο». Αν παρατηρήσει κανείς τις εικόνες της, θα καταλάβει τι εννοεί. Το «Scenario» αποτελείται από στιγμιότυπα μιας εφήμερης ταξιδιωτικής καθημερινότητας, γλυκιάς αλλά και λίγο τετριμμένης: ένα τραπέζι στρωμένο με λευκό τραπεζομάντιλο, φλιτζάνια με μισοτελειωμένο εσπρέσο και τα απομεινάρια ενός σοκολατένιου γλυκού. Ένας άνδρας και μια γυναίκα που κάθονται πλάι στο κύμα, έτοιμοι να απολαύσουν δύο φαντασμαγορικά κοκτέιλ όταν ο πρώτος σταματήσει να ασχολείται με το κινητό του. Εικόνες οικείες, τις οποίες ίσως να έχουμε δει ή ζήσει, αφού πάνω κάτω όλοι τα ίδια πράγματα κάνουμε στα ταξίδια μας.
Στις φωτογραφίες της Glorioso οι άνθρωποι μοιάζουν αναλώσιμοι. Κανείς από αυτούς δεν ξεχωρίζει για την έκφραση ή την πόζα του, αντιθέτως οι πάντες «γίνονται ένα με το τοπίο, σαν ηθοποιοί που αναπαριστούν τα είδη των τουριστών, σαν ανώνυμοι χαρακτήρες που θα μπορούσαν να είναι τα δισδιάστατα σκηνικά μιας θεατρικής παράστασης». Τα πρόσωπα στις εικόνες είναι λιγότερο ο εαυτός τους και περισσότερο μέρος του σεναρίου, πράγμα για το οποίο η δημιουργός μάς έχει προϊδεάσει με τον τίτλο που επέλεξε για το πρότζεκτ. Πώς το βάφτισε; «Scenario».
Από την Ιταλία στην Αγγλία
«Στο “Scenario” προσπαθώ να αναπαραστήσω το είδος του τουρισμού που αποτυπώνεται στις παλιές καρτ ποστάλ: την επίπεδη ομορφιά που συχνά οι επισκέπτες προσδοκούν να βρουν στην Ιταλία και την οποία οι Ιταλοί πρόθυμα τους σερβίρουν», αναφέρει η φωτογράφος, που πρόσφατα επέστρεψε στην πατρίδα της και εγκαταστάθηκε στη Βενετία, μετά από πέντε χρόνια παραμονής στο Λονδίνο. Τα χρόνια που έλειψε από την Ιταλία, η επαφή με φίλους και συναδέλφους από άλλες χώρες τη βοήθησε να καταλάβει καλύτερα τι λαχταρούν να βρουν στη χώρα της οι ξένοι επισκέπτες. Θεωρεί ότι το πλέον αγαπημένο ιταλικό στερεότυπο είναι η γλυκιά κι ανέμελη ζωή, η ντόλτσε βίτα. «Είναι λες και το καθετί που συμβαίνει στην Ιταλία το καλοκαίρι πρέπει να παραπέμπει εκεί: ένα aperitivo, μια βουτιά στις ακτές της Cinque Terre, ένα δείπνο με spaghetti ai frutti di mare στη Σικελία. Αυτή είναι η “καλοκαιρινή ιταλική ευδαιμονία’’, μια έννοια που πια δεν ξέρω κατά πόσο συνδέεται με την ταινία του Φελίνι, από την οποία προέρχεται».
Δεξιά: Δεκέμβριος 2019, Corna d’Ampezzo.
Για την ίδια, ο τουρισμός έχει δύο πρόσωπα. Υπάρχει ο «μαζικός τουρισμός» («όπου μέσα σε τρεις μέρες επισκέπτεσαι τη Βενετία, τη Φλωρεντία, τη Ρώμη και προσπαθείς να στριμώξεις και την Πίζα για μια φωτογραφία δίπλα στον κεκλιμένο πύργο») και αυτό που λέμε «αργός τουρισμός» (slow tourism). «Για μένα, αργός τουρισμός σημαίνει να παίρνεις τον χρόνο που χρειάζεσαι έτσι ώστε να καταλάβεις ένα μέρος• τη φύση του, τους ανθρώπους, τον τρόπο ζωής». Ο πλέον αγαπημένος της προορισμός σε όλη την Ιταλία είναι η Σικελία, απ’ όπου κατάγεται ο πατέρας της. «Μεγάλωσα στον βορρά και επισκεπτόμουν τους συγγενείς μου κάθε δύο χρόνια, ακούγοντας παράλληλα τις ιστορίες του πατέρα μου από την παιδική του ηλικία στο Παλέρμο. Η Σικελία για μένα έχει μια μαγική αύρα φτιαγμένη από τις αναμνήσεις του πατέρα μου, από τη δική μου εξιδανικευμένη εικόνα και από την εκπληκτική ατμόσφαιρα του ίδιου του νησιού». Είναι ο τόπος της προσωπικής της ντόλτσε βίτα, που ακροβατεί ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα, ακριβώς όπως οι φωτογραφίες της.
Info: Πληροφορίες για τα έργα της Camilla Glorioso θα βρείτε στο camillaglorioso.com.