«Όταν είσαι στη Ρώμη, κάνε ό,τι κάνουν οι Ρωμαίοι», λένε. Ε, λοιπόν, το ίδιο ισχύει και για την Μπολόνια, και αυτή τη συμβουλή ακολούθησα πιστά. Αναζητώντας έναν προορισμό κοντινό, πολιτισμένο και ατμοσφαιρικό, αλλά όχι προφανή, ταξίδεψα στην Eμίλια Ρομάνια για ένα ολιγοήμερο διάλειμμα από την αθηναϊκή καθημερινότητα, έχοντας ως βάση μου την πρωτεύουσά της. Με διάρκεια πτήσης μόλις 2 ώρες και 15 λεπτά, πληθυσμό περί τους 360.000 κατοίκους, το δεύτερο μεγαλύτερο και καλύτερα διατηρημένο μεσαιωνικό κέντρο μετά τη Βενετία, το παλαιότερο πανεπιστήμιο του δυτικού κόσμου και συνεπώς με πολυπληθή φοιτητική παρουσία, κορυφαία γαστρονομία και κρασιά, μουσεία τόσα όσα για να μη βαρεθείς αλλά και συνάμα να μην αγχωθείς να προλάβεις να τα επισκεφθείς, η Μπολόνια ήταν η ιδανική επιλογή.
Δεν την αποκαλούν τυχαία la dotta (η λογία), la grassa (η παχιά), la rossa (η κόκκινη). Και οι τρεις αυτές ιδιότητες είναι παντού παρούσες. Αρχαία και σύγχρονα πανεπιστήμια στο κέντρο της πόλης ανοιχτά στο κοινό, φοιτητές, υπέροχα βιβλιοπωλεία, θέατρα, αφίσες που ανακοινώνουν εκδηλώσεις και διαλέξεις, βιβλιοθήκες. Μια ατμόσφαιρα γνώσης και αναζήτησης στ’ αλήθεια κυριαρχεί. Τα τυριά και τα αλλαντικά αφθονούν στα μαγαζιά, ο κόσμος τσιμπολογάει και πίνει κρασιά και aperitivi παντού. Όσο για το κόκκινο, παραπέμπει στο χαρακτηριστικό χρώμα των κτιρίων της αλλά και στην κομμουνιστική ουτοπία, την οποία η πόλη εξέθρεψε επί δεκαετίες.
Η απόλαυση στην Μπολόνια είναι οι βόλτες. Περπατάς και απορροφάς τη μεσαιωνική αύρα, που όμως είναι τόσο καλά ταιριασμένη με τη σύγχρονη ζωή. Χωρίς χάρτη, χωρίς google maps, χωρίς πρόγραμμα. Έτσι κι αλλιώς, όλα είναι κοντά και προσβάσιμα με τα πόδια. Η πόλη έχει ζωή, αλλά αποπνέει ηρεμία και γλυκύτητα ταυτόχρονα. Ακόμη κι εγώ, που όποτε ταξιδεύω έχω το άγχος να τα δω όλα, εδώ επιβράδυνα. Γιατί εδώ το κυριότερο αξιοθέατο της πόλης είναι η ατμόσφαιρά της.
Στο κέντρο δεσπόζει η πολύβουη Piazza Μaggiore, μια κλασική ιταλική τεράστια πλατεία με τη βασιλική του San Petronio, το Palazzo del Podestà, το Palazzo Re Enzio και το Palazzo Comunale να την ορίζουν, αλλά και άπειρα καφέ και μαγαζιά να της δίνουν χρώμα. Ένα πολύχρωμο πλήθος από τουρίστες, κυρίες με σκυλάκια, φοιτητές και κοστουμαρισμένους τεχνοκράτες διασταυρώνεται αενάως. Στη μέση της πλατείας, το σημείο συνάντησης για ντόπιους και επισκέπτες δεν είναι άλλο από το σιντριβάνι με το άγαλμα του Ποσειδώνα. Το βράδυ φωτίζεται τόσο έξυπνα, ώστε η σκιά του αντανακλά στον τοίχο του Palazzo Comunale, και έτσι «βλέπεις» δύο θεούς.
Η πόλη των γραμμάτων και των επιστημών
Η ποιότητα ζωής ορίζει την Μπολόνια και ξεκινά από τα βασικά, όπως το να περπατάς χωρίς σκοπό και να το χαίρεσαι. Κάπως έτσι μπήκα στο Palazzo Comunale, στο ισόγειο του οποίου στεγάζεται η Δημοτική Βιβλιοθήκη (La Biblioteca Salabrosa). Στο υπέροχα ανακατασκευασμένο και μοντέρνα λειτουργικό κτίριο, σοβαροί κύριοι διάβαζαν προσηλωμένοι την εφημερίδα τους στο τμήμα Τύπου, παιδιά με τις μαμάδες τους κατευθύνονταν στο παιδικό τμήμα, άλλοι πήγαιναν για συνέδριο στη μεγάλη αίθουσα και άλλοι για ρόφημα και σνακ στο καφέ. Τη ζήλεψα αυτή τη βιβλιοθήκη, ένιωσα ότι βρίσκεται τόσο μέσα στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Θα μπορούσα να περάσω εδώ όλη μου τη μέρα.
Πρωινό δεν είχα πάρει ακόμη. Είναι πάρα πολλά τα καφέ που σερβίρουν καφέ και μπριός, το ιταλικό πρόγευμα. Κάθισα απολαμβάνοντας την πρωινή περαντζάδα και έπειτα κατευθύνθηκα στη βασιλική του San Petronio. Τον εξωτερικό χώρο φρουρούν πάντα καραμπινιέροι, οπλισμένοι σαν αστακοί, και ο λόγος είναι μια τοιχογραφία εντός του ναού, που αναπαριστά τον Μωάμεθ στην κόλαση και έχει πυροδοτήσει κάμποσες τρομοκρατικές επιθέσεις τα τελευταία χρόνια. Ο San Petronio φιλοξενεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αντικείμενα που έχω δει σε εκκλησία: τη γραμμή του Μεσημβρινού του Κασσίνι. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα αστρονομικά όργανα στον κόσμο, το οποίο κατασκευάστηκε το 1655 από τον καθηγητή Αστρονομίας Cassini και είναι τοποθετημένο κατά τέτοιο τρόπο, ώστε το φως του μεσημεριού να πέφτει ακριβώς πάνω του και να επιτρέπει πολύπλοκους αστρονομικούς υπολογισμούς. Να γιατί λέω ότι η γνώση και η επιστήμη υπάρχουν παντού στην πόλη. Ακόμη και μέσα στις εκκλησίες.
Το πρώτο κτίριο που στέγασε το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, το Archiginnasio, βρίσκεται λίγο πιο πέρα από την πλατεία: παρατηρώντας τις τοιχογραφίες με τα οικόσημα των διάσημων φοιτητών του, καταλαβαίνεις γιατί η Μπολόνια ήταν κέντρο γραμμάτων και επιστημών την περίοδο της Αναγέννησης. Από την υπέροχη βιβλιοθήκη, της οποίας επισκέψιμη είναι η επιβλητική αίθουσα διαλέξεων, ξεκλέβεις μια ματιά και του μη επισκέψιμου μέρους: τεράστια παμπάλαια βιβλία και η αίθουσα του ανατομείου, όπου δεσπόζει το κρύο μαρμάρινο τραπέζι του ανατόμου, ανοιχτή στο κοινό. Φαντάστηκα γύρω του τους μαθητευόμενους φοιτητές να φορούν την ιατρική μάσκα που τους προστάτευε από την πανούκλα. Σχεδόν άκουγα τους ψιθύρους τους.
Η Μπολόνια είναι η πόλη των στοών. Εδώ τις λένε portici και η κατασκευή τους ήταν υποχρεωτική κατά τον Μεσαίωνα: κρατούσαν μακριά το κρύο και τη ζέστη και δημιουργούσαν ζωτικό χώρο για εμπορική δραστηριότητα. Όταν σε όλη την υπόλοιπη Ιταλία τα γκρέμιζαν για να φαρδύνουν τους δρόμους, οι Μπολονέζοι αντιστάθηκαν και τα portici έγιναν το σήμα κατατεθέν της πόλης. Βόλταρα χαλαρά στις στοές, τρώγοντας παγωτό και χαζεύοντας τα υπέροχα βιβλιοπωλεία, τα μαγαζιά με τα ρούχα και τις αντίκες. Τα κτίρια του 1400, του 1500 και του 1600, ανακατασκευασμένα και επιβλητικά, με το χαρακτηριστικό κόκκινο χρώμα της περιοχής, στεγάζουν από κατοικίες μέχρι δημόσιες υπηρεσίες και καταστήματα. Αισθάνεσαι ότι ζεις σε άλλον αιώνα, η Ιστορία σού επιβάλλεται κατά κάποιο τρόπο.
Γύρω στις 13.00, τα εμπορικά κλείνουν για μεσημεριανό διάλειμμα. Με τη φόρα του περιηγητή μετέωρη, προσπάθησα να σκεφτώ πώς θα αξιοποιήσω τον χρόνο μου. Αποφάσισα να ενδώσω στη χαλαρότητα της πόλης και κατευθύνθηκα στα στενάκια του Quadrilatero, της παλιάς αγοράς τροφίμων που χρονολογείται στον Μεσαίωνα. Στα εμπορικά με τα τεράστια κεφάλια παρμεζάνας, τα προσούτο και τις μορταδέλες να κρέμονται από τα τσιγκέλια, τις βιτρίνες ξέχειλες με φρέσκα χειροποίητα τορτελίνι σε ό,τι χρώμα, μέγεθος και γεύση μπορείς να φανταστείς, κάθισα για ένα κρασί. Ωραιότατο το τοπικό Lambrusco, ελαφρύ και αφρώδες, αλλά και το Sangiovese, το Barbera και το Pinot Νero. Συνόδευσα με πλατό αλλαντικών και τυριών και ένα πιάτο tigelle, τα πεντανόστιμα επίπεδα ψωμάκια που γεμίζεις με ό,τι θες. Δίπλα τραγουδούσε μια μπάντα, ο κόσμος περνοδιάβαινε και η παρέα μου κι εγώ, ζαλισμένοι, χαζεύαμε… Aυτό θα πει ευτυχία.
Ένα μουσείο αφηγείται
Η κίνηση στην πόλη ξαναρχίζει μετά τις 15.00. Στο Μουσείο της Ιστορίας της Μπολόνια, που στεγάζεται στο Palazzo Pepoli Vecchio του 14ου αιώνα, έμαθα ότι η Μπολόνια ήταν ετρουσκικό κέντρο πριν η περιοχή καταληφθεί από τους Ρωμαίους, πήρε νέα πνοή με την κατασκευή της Εμιλίας Οδού, του δρόμου που συνέδεε το Ρίμινι με την Πιασέντζα, και υπήρξε αυτόνομη πόλη τον 12ο αιώνα. Ότι έφτασε σε μεγάλη ακμή κατά τον 14ο και 15ο αιώνα με τη μεγάλη οικογένεια των Bentivoglio, ότι καταλήφθηκε από τον Ναπολέοντα και ότι ήταν η πατρίδα του πάπα Γρηγορίου του 5ου, που καθιέρωσε το γρηγοριανό ημερολόγιο, του Μαρκόνι που εφηύρε τον ασύρματο, του Λούτσιο Ντάλλα και του Ουμπέρτο Έκο, της μορταδέλας και των μεταξωτών. Έμαθα επίσης ότι είχε κανάλια σαν της Βενετίας και μεγάλο λιμάνι στον ποταμό Ρένο, που τη διέτρεχε, αλλά σκεπάστηκαν όλα, όταν παρήκμασε η υφαντουργία στην πόλη. Ένα και μοναδικό διασώζεται σήμερα, η Finestrella. Αλλά κυρίως με την επίσκεψή μου ανακάλυψα πώς μπορείς να φτιάξεις ένα σύγχρονο μουσείο για μια πόλη, το οποίο όχι μόνο να μη βαριέται κανείς, αλλά να το διασκεδάζει κιόλας.
Η ώρα ήταν 19.00 και όλοι βρίσκονταν στους δρόμους και στα καφέ. Πορτοκαλί άπερολ γυάλιζαν στο φως, ποικιλίες με τηγανητά κεφτεδάκια (polpette) και αλλαντικά πηγαινοέρχονταν, ένα πολύχρωμο πλήθος ζουζούνιζε, μιλούσε, γελούσε, αγκαλιαζόταν. Η Μπολόνια έχει μια αβίαστη κοινωνικότητα και μια γλυκιά ανθρώπινη βραδύτητα στον ρυθμό της. Δεν σου παίρνει πολύ να τα υιοθετήσεις και τα δύο.
Ο μύθος λέει ότι τον Μεσαίωνα η πόλη είχε πάνω από 180 πέτρινους πύργους ύψους έως 100 μ., που χτίζονταν από τις πλούσιες αριστοκρατικές οικογένειες σε μια ευγενή άμιλλα επίδειξης ισχύος και πλούτου. Ένα Μανχάταν της εποχής. Σήμερα μένουν όρθιοι μόλις τρεις, με προεξέχοντα τον Asinelli: φωτίζεται ονειρικά και, αν έχεις το κουράγιο να ανέβεις μέρα, απολαμβάνεις μια συγκλονιστική θέα της πόλης. Δίπλα του ο μισογκρεμισμένος Garisenta γέρνει αιώνες τώρα. Κάθισα εκεί κοντά για τορτελίνι με τρούφα και ένα κρασί ακόμα.
Την επομένη ανέβηκα στο San Michele in Bosco, τον έναν από τους λόφους που κυκλώνουν την πόλη, περιηγήθηκα στους κήπους Margherita και κατέληξα στη Madonna di San Luca, στον λόφο Guardia, περπατώντας στο μακρύτερο portico του κόσμου, μήκους 4 χλμ. Γύρω μου ντόπιοι ανηφόριζαν για προσκύνημα, κάποιοι άλλοι έτρεχαν για άσκηση. Η Madonna είναι διάσημη για τη βυζαντινή εικόνα της Παναγίας που μεταφέρθηκε στην Μπολόνια το 1160. Από το πλήθος του κόσμου που συρρέει εδώ αντιλαμβάνεσαι πως η πόλη έχει μια ιδιαίτερη σχέση μαζί της.
Συνέχισα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο σύμπλεγμα εκκλησιών του Santo Stefano, στο Αρχαιολογικό Μουσείο. Περπάτησα μέχρι λιποθυμίας τη via dell Indipendenza, έναν από τους κυριότερους εμπορικούς δρόμους της πόλης, μπήκα στην Galleria Cavour με τις πανάκριβες μπουτίκ, έκανα τον γύρο των εναπομεινάντων ρωμαϊκών τειχών.
Από τη Μόντενα στη Ραβέννα
Και ύστερα νοίκιασα αυτοκίνητο. Mέσω της Via Emilia, η οποία είναι χαραγμένη πάνω στην αρχαία οδό, έφτασα στο Μαρανέλλο και στο Μουσείο Ferrari: μοντέλα από τη δεκαετία του 1960 μέχρι σήμερα, όλα της Formula 1, σχέδια αυτοκινήτων, φωτογραφίες. Οι εραστές των μηχανών ας κρατήσουν σημείωση ‒ κοντά στο αεροδρόμιο της Μπολόνια βρίσκεται και το μουσείο της Ducati.
Η Μόντενα απέχει από το Μαρανέλλο μόλις 8 χλμ. Είναι πιο μικρή και πιο χαμηλών τόνων, αλλά εξίσου όμορφη και μεσαιωνική με την Μπολόνια. Μεγάλες πλατείες, κομψοί άνθρωποι, ωραία εστιατόρια, το ίδιο χαλαρό κλίμα και ακόμη περισσότερο. Αφού αγόρασα μπαλσάμικο από ένα μαγαζί που έμοιαζε με μπουτίκ και πωλούσε μόνο το διάσημο τοπικό προϊόν, χώθηκα στο Palazzo dei Musei και επισκέφθηκα την Galleria Estense, τη θαυμάσια πινακοθήκη που, ανάμεσα σε Giotto, Τiziano και Tura, φιλοξενεί και ένα τρίπτυχο του El Greco. Ακολουθώντας τους φίλους μου, κατέληξα σε μια τρατορία να τα πίνω με Ιταλούς καλλιτέχνες με καταγωγή από τη Σμύρνη και Γάλλους γιατρούς με ιταλικές ρίζες και κατοικία στην Αθήνα, μιλώντας ταυτόχρονα τέσσερις γλώσσες. Είπαμε για την κομμουνιστική ουτοπία που έφερε τους γονείς του ενός από τη Νάπολη στην Μπολόνια, για τη Via Emilia των Ρωμαίων που έδωσε ζωή στην περιοχή, για τα γύρω χωριά, που καθένα σχεδόν έχει τη δική του διάλεκτο.
Την επομένη έφτασα μέχρι τη Ραβέννα με τα περίφημα βυζαντινά ψηφιδωτά, σχεδόν μία ώρα δρόμος από την Μπολόνια οδικώς και με εύκολη πρόσβαση με τρένο. Εδώ ξεκινά η επικράτεια του Βυζαντίου, ο δυτικός Μεσαίωνας υποχωρεί. Με ένα ενιαίο εισιτήριο βλέπεις και τα πέντε αξιοθέατα: τη βασιλική του San Vitale, το Μαυσωλείο της Galla Placidia, τη βασιλική του Sant’ Apollinare Nuovo και το Battistero Νeoniano. Τριγυρνώντας στην πόλη που κάποτε ονομαζόταν η Κωνσταντινούπολη της Δύσης και πέφτοντας πάνω στον τάφο του Δάντη, μαθαίνεις ότι στη Ραβέννα πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, γράφοντας μάλιστα εκεί μεγάλο μέρος της Θείας Κωμωδίας. Βυζάντιο, Βιργίλιος, Καθαρτήριο και Παράδεισος ‒ όλα μαζί.
Η στάση του γυρισμού ήταν στην Μπριζιγκέλα (Brisighella) για απεριτίφ. Το μεσαιωνικό καστροχώρι που όλοι οι οδηγοί συγκαταλέγουν στα πιο όμορφα χωριά της Ιταλίας είναι χτισμένο σε έναν καταπράσινο λόφο με ένα κάστρο στην κορυφή. Από κάτω απλώνεται ο οικισμός, γεμάτος φιδογυριστά σοκάκια, πολλά από αυτά σκεπαστά.
Τι μου έμαθαν η Μπολόνια, η Μόντενα, η Ραβέννα; Να χαλαρώνω και να απολαμβάνω. Οι πόλεις δεν είναι μόνο αξιοθέατα. Είναι κυρίως το άρωμα της ζωής των ανθρώπων, αυτών που είναι τώρα εδώ αλλά και αυτών που υπήρξαν, ο ρυθμός του χρόνου τους, οι συνήθειές τους. Φεύγοντας από έναν τόπο, πάντα σκέφτομαι τα μέρη που δεν πρόλαβα να δω και τα πράγματα που δεν πρόλαβα να κάνω. Στην Εμίλια Ρομάνια σίγουρα θα επιστρέψω.
Τα μπαρ που δεν ξέχασα
Κείμενο: Ελίνα Δημητριάδη
Μέχρι να την επισκεφθώ πρόσφατα, γνώριζα για την Μπολόνια ότι πρόκειται για μια ιστορική πόλη με πανέμορφες στοές και αυτές τις χαρακτηριστικές αποχρώσεις που κυμαίνονται μεταξύ ώχρας και κόκκινου, ότι είναι ένας must προορισμός για τους foodies και μια ζωντανή φοιτητούπολη. Η Μπολόνια που γνώρισα εγώ μέσα σε τρεις μέρες αποδείχτηκε και ένας κρυμμένος θησαυρός για όσους αγαπούν τα ιδιαίτερα μπαρ, τα σωστά cocktails, τα γευστικά κρασιά και τη νυχτερινή διασκέδαση. Και με έκανε να νιώσω σαν ερωτοχτυπημένη πρωτοετής φοιτήτρια.
Osteria del Sole Περνούσα τυχαία απέξω όταν άνοιξε η πόρτα και αντίκρισα ένα θραύσμα της ιστορίας της Μπολόνια που διατηρείται ακέραιο από το 1465. Η Osteria del Sole είναι ένα διαχρονικό στέκι όσων αγαπούν τα σπουδαία κρασιά της Eμίλια Ρομάνια, όσων δεν ενοχλούνται από το πολύβουο πάθος των Ιταλών και των φοιτητών, καθώς επίσης όσων γοητεύονται από τις φωτογραφίες και τα αναμνηστικά στους τοίχους που ξετυλίγουν τις ιστορίες και την κουλτούρα μιας πόλης. Θα έλεγα πως η Osteria del Sole είναι κάτι ανάμεσα στο δικό μας θρυλικό μπαρ Galaxy στην αθηναϊκή στοά της Σταδίου και μια ταβέρνα σε ένα χωριό ‒ ένα οικείο, φιλόξενο μέρος όπου όλοι μπορούν από τη μια στιγμή στην άλλη να γίνουν μια παρέα.
Vicolo Ranocchi 1, osteriadelsole.it, Δευτέρα-Σάββατο 11.00-21.30, Κυριακή 11.00-17.00
Ruggine «Ζήτα το σουβέρ με τον Μπερλουσκόνι», μου έστειλε μήνυμα ένας φίλος, όταν πόσταρα μια φωτογραφία με το Negroni μου από το μπαρ Ruggine. Είχα δει σχεδόν όλα τα διάσημα αστεία σουβέρ του μπαρ, καθώς είχα ήδη πιει ένα σφηνάκι Campari-Spritz με μια παρέα στην μπάρα, είχα δοκιμάσει ένα κοκτέιλ Ferrari (για τους τολμηρούς), αλλά και μια εκπληκτική παραλλαγή του Daiquiri που μου πρότεινε μια άλλη θαμώνας δίπλα μου. Στο Ruggine με κέρδισε ο συνδυασμός της σοβαρής γνώσης των κοκτέιλ με την ανάλαφρη ατμόσφαιρα και την ιδιαίτερη διακόσμηση χωρίς υπερβολές στη ρετρό αισθητική και με εκθέσεις φωτογραφίας από καλλιτέχνες της πόλης.
Vicolo Alemagna 2/C, ruggine.bo.it, Δευτέρα 18.00-00.00, Τρίτη-Κυριακή 12.00-00.00
Bamboo Το Bamboo το ανακάλυψα όταν ρώτησα αν υπάρχει κάποιο μπαρ στην Μπολόνια που να μην κλείνει στις 12 το βράδυ, όπως τα περισσότερα. Mε εναλλακτικό όνομα το «House of Kong», το Bamboo είναι ένα all-day bar εμπνευσμένο από το jungalow στιλ, έναν συνδυασμό της άνεσης ενός μπανγκαλόου με τις συναρπαστικές εκπλήξεις της ζούγκλας. Η μουσική δεν περνάει απαρατήρητη και το cocktail menu είναι ένας πλούτος γεύσεων (αξιοσημείωτες και οι προτάσεις για ποτά χωρίς αλκοόλ), αλλά και ένας χάρτης θησαυρού για να ανακαλύψεις εναλλακτικά αξιοθέατα της πόλης.
Str. Maggiore 23/C, bamboobologna.com, Κυριακή-Πέμπτη 07.30-02.00, Παρασκευή-Σάββατο 07.30-03.00
Nu Lounge Bar Η θαμώνας που μου πρότεινε να δοκιμάσω το Daiquiri στο Ruggine μου υποσχέθηκε να με πάει στο καλύτερο tiki bar. Το πρώτο πράγμα που παρατήρησα όταν καθίσαμε στα τραπεζάκια του Nu Lounge Bar είναι πως η στοά στην οποία βρίσκεται ονομάζεται «Στοά του Θανάτου». Το δεύτερο που παρατήρησα ήταν οι δύο σερβιτόροι με μάσκες λαγού που μετέφεραν στο διπλανό τραπέζι ένα σεντούκι με ένα κοκτέιλ που άχνιζε από μέσα. Το Nu Lounge Bar θα μπορούσε να είναι σκηνικό από ταινία του David Lynch. Όπως και στις ταινίες του, σημασία δεν έχει αν θα καταλάβεις απόλυτα τι περιέχει αυτό που πίνεις, αλλά η μαγική αίσθηση που θα σου αφήσει η εμπειρία.
Via de’ Musei 6, nuloungebar.com, Κυριακή-Πέμπτη 19.00-02.00, Παρασκευή-Σάββατο 19.00-03.00
Σημειωματάριο
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Η Μπολόνια συνδέεται με την Αθήνα με απευθείας πτήσεις της Aegean και της Ryanair, διάρκειας περίπου 2.15΄. Ενδεικτικές τιμές για τον μήνα Μάιο από 56 ευρώ (Ryanair) ή από 144 ευρώ (Aegean) με επιστροφή.
ΔΙΑΜΟΝΗ
■ Zanhotel Τre vecchi (Via dell’Indipendenza 47, zanhotel.it/hotel-tre-vecchi-bologna). Σε κεντρική τοποθεσία, στην αρχή του εμπορικού δρόμου και κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό. Το δημοτικό parking βρίσκεται ακριβώς δίπλα για την περίπτωση που έχετε αυτοκίνητο. Από 90 ευρώ το δίκλινο.
■ Hotel Cavour (Via Goito 4, cavour-hotel.com). Στην καρδιά της πόλης, με ωραία, ευρύχωρα δωμάτια και πρωινό. Aπό
140 ευρώ το δίκλινο.
■ Starhotels Excelsior (Viale Pietro Pietramellara 51, starhotels.com). Κοντά στον σιδηροδρομικό σταθμό και περί το 1 χλμ. από την Piazza Maggiore, διαθέτει άνετα και κομψά δωμάτια, εστιατόριο, μπαρ και χώρους επαγγελματικών συναντήσεων. Από 115 ευρώ το δίκλινο.
ΦΑΓΗΤΟ
Στην Μπολόνια για φρέσκα χειροποίητα ζυμαρικά, θα πάτε στο Sfoglia Rina (Via Castiglione 5/b), ενώ για τυπική μπολονέζικη κουζίνα επιλέξτε την Trattoria dall Biassanot (via Piella 16, για κρατήσεις: dalbiassanot.it). Για κρασί, αλλαντικά και tigelle στην περαντζάδα της παλιάς αγοράς τροφίμων Quadrilatero, κάντε μια στάση στην 051 Οsteria Quadrilatero (Via Belvedere 7/a). Στην Enoteca Ιtaliana (via Marsala 1) θα συνοδεύσετε το κρασί σας με τυριά και αλλαντικά που θα διαλέξετε από τη βιτρίνα του καταστήματος, ενώ στην Enoteca Storica Faccioli (Via Altabella 15/B) το κρασί «έρχεται» με αλλαντικά, τυριά, focaccia και χαβιάρι. Για φρέσκα ζυμαρικά και τοπικά μαγειρευτά στη Μόντενα δοκιμάστε το Ristorante da Danilo (via Coltelinni 31) και στη Ραβέννα την Trattoria la Rustica (via Massimo d’Azeglio 28).
ΒΙΒΛΙΑ
Πριν ή μετά το ταξίδι σας στην Εμίλια Ρομάνια, διαβάστε:
■ Τζοζουέ Καρντούτσι: «Ύμνος στο Σατανά», ποίηση, εκδ. Εκάτη
■ Άλι Σμιθ: «Πώς να είσαι δύο», εκδ. Καστανιώτη
■ Γιώργος Σαραντάρης: «Οι γνωριμίες και η φιλία», εκδ. Το ροδακιό
