Κείμενο: Elaine Glusac c.2022 The New York Times Company – Απόδοση: Μαρία Κωβαίου
Το τοπίο που περιβάλλει τα ιαματικά λουτρά Mývatn κοχλάζει. Ατμοί ξεγλιστρούν από τις σχισμές ηφαιστειακών πετρωμάτων και ξεχύνονται μέσα από σήραγγες λάβας. Τα ίδια τα λουτρά –πλατιές λίμνες με νερό που φτάνει μέχρι το στήθος– μυρίζουν θειάφι που λέγεται ότι χαλαρώνει και αναζωογονεί τους λουόμενους. Στη άκρη της μιας λίμνης, σε ένα ξύλινο σπιτάκι με συρόμενο παράθυρο, ένας μπάρμαν με μάλλινα ρούχα σερβίρει ντραφτ μπίρα Gull στους βυθισμένους μέχρι το πηγούνι λουόμενους που βαστούν τα ποτήρια τους πάνω από το ζεστό νερό.
Χωμένοι σε μια εσοχή, ο σύζυγός μου, Dave, ο γιος μου Seth και εγώ κρατάμε τις μπίρες μας ψηλά, ενώ αναλύουμε τη γλαφυρή, σχεδόν βίαιη φύση της Ισλανδίας, ενός τόπου όπου η Γη μοιάζει να έχει ανοίξει στα δυο για να αποκαλύψει τα εσωτερικά της όργανα. Καθώς συζητάμε για το ρήγμα μεταξύ της Βορειο-Αμερικανικής και της Ευρασιατικής τεκτονικής πλάκας που διατρέχει την περιοχή, τραβάμε την προσοχή ενός ζευγαριού από τη Δανία. Ο άντρας, γεωλόγος στο επάγγελμα, σημειώνει ότι οι πλάκες κινούνται πάνω σε αυτό που ονομάζεται στη γεωλογία «καυτό σημείο» (hotspot), το οποίο ευθύνεται για την ηφαιστειακή δραστηριότητα στο νησί. Η σύζυγός του τον κοιτάει αποδοκιμαστικά. «Είχα σχεδιάσει μια ρομαντική απόδραση και το μόνο που ακούω είναι γεωλογία, γεωλογία, γεωλογία», λέει γελώντας.
Στη γεωλογία, βέβαια, οφείλει η Ισλανδία τη γοητεία της. Στους θερμοπίδακες, τους εκκωφαντικούς καταρράκτες, τα ηφαίστεια που εκτοξεύουν λάβα και τις βασαλτικές παραλίες της. Και πουθενά αλλού η γεωλογία της δεν είναι πιο «γυμνή» από ό,τι κατά μήκος του τεκτονικού ρήγματος που εκτείνεται από τη Χερσόνησο Reykjanes έξω από το Ρέικιαβικ στα νοτιοδυτικά, μέχρι τα βορειοανατολικά κοντά στα ιαματικά λουτρά Mývatn, σχεδόν στην άλλη άκρη του νησιού.
Οι επισκέπτες ανέκαθεν γοητεύονταν από τον «Χρυσό Κύκλο» (Golden Circle), μια εύκολα προσβάσιμη από το Ρέικιαβικ κυκλική διαδρομή 289 χλμ. που περνάει από τρία σημαντικά αξιοθέατα της χώρας: τον Εθνικό Δρυμό Thingvellir, όπου οι θαρραλέοι μπορούν να κολυμπήσουν ανάμεσα σε δύο τεκτονικές πλάκες, τον θερμοπίδακα Strokkur -στη γεωθερμική περιοχή όπου βρίσκεται και ο θερμοπίδακας Geysir- και τον καταρράκτη Gullfoss. Βάλτε και ένα μούλιασμα στις ιαματικές πηγές της Γαλάζιας Λίμνης και έχετε τον εμβληματικό γύρο της Ισλανδίας.
Για όσους όμως θα ήθελαν να ξεφύγουν από την πεπατημένη, από τον Χρυσό Κύκλο δηλαδή, η Βόρεια Ισλανδία προσφέρει μια ανάλογη, αλλά λιγότερο διάσημη διαδρομή, που είναι γνωστή ως «Διαμαντένιος Κύκλος». Κοντά στην ανεπίσημη πρωτεύουσα του βορρά, την πόλη Akureyri, η διαδρομή των 241 χλμ, περνάει από τον καταρράκτη Dettifoss που λέγεται πως είναι από τους ορμητικότερους της Ευρώπης, το φαράγγι Ásbyrgi στον Εθνικό Δρυμό Vatnajökull που έχει σχήμα πετάλου, το χωριουδάκι Húsavík, γνωστό για τις δραστηριότητες που αφορούν στην παρατήρηση φαλαινών, καθώς επίσης τους ηφαιστειακούς κρατήρες, τις πεδιάδες λάβας και τις ιαματικές πηγές γύρω από τη λίμνη Mývatn.
«Αν και μερικά από τα ομορφότερα αξιοθέατα της Ισλανδίας βρίσκονται μακριά από το Ρέικιαβικ, οι περισσότεροι από τους τουρίστες που έρχονται στην Ισλανδία, μένουν στο Ρέικιαβικ, επισκέπτονται τον Χρυσό Κύκλο και έπειτα επιστρέφουν σπίτι τους», σχολίασε ο Emmanuel Burgio, ιδρυτής του τουριστικού γραφείου Blue Parallel που πρόσφατα άρχισε να προσφέρει εξατομικευμένες εκδρομές στην Ισλανδία. Περιέγραψε τη Βόρεια Ισλανδία ως «δραματική, με απόκρημνα βουνά που κατρακυλούν στον ωκεανό» σημειώνοντας πως το πρόβλημα είναι η μετάβαση εκεί, μια και απαιτείται είτε εσωτερική πτήση είτε μακρύ οδικό ταξίδι. Εμείς επιλέξαμε το δεύτερο.
Με κατεύθυνση τον βορρά
Τον Οκτώβριο, όταν η Ισλανδία είχε μεγάλο ποσοστό εμβολιασμένων και απαιτούσε ακόμα πιστοποιητικό εμβολιασμού (έκτοτε έχει καταργήσει τους περιορισμούς της σε σχέση με την COVID-19), περάσαμε 10 μέρες κάνοντας road trip γύρω από το νησί. Μαζί με άλλους εξίσου περιπετειώδεις Ευρωπαίους μοιραστήκαμε πεζοπορικές διαδρομές και ιαματικές πηγές χωρίς τουριστικά πλήθη. Και εκείνοι, όπως και εμείς, ήταν διατεθειμένοι να ανταλλάξουν τις καλύτερες καιρικές συνθήκες – τον Οκτώβρη η θερμοκρασία φτάνει τους 7 βαθμούς μάξιμουμ και τα καιρικά φαινόμενα ποικίλλουν– με τους άδειους δρόμους και τα αξιοθέατα με τον λιγότερο συνωστισμό.
Στο διεθνές αεροδρόμιο του Ρέικιαβικ, νοικιάσαμε ένα SUV και ακολουθήσαμε τον εθνικό δρόμο Ring Road ή Route 1, τη διάσημη κυκλική διαδρομή των 1.322 χλμ που διατρέχει περιμετρικά τη χώρα προσφέροντας πρόσβαση στον Χρυσό Κύκλο στο νότο και στον Διαμαντένιο Κύκλο στον βορρά – και οι δύο εφάπτονται στη βασική παραθαλάσσια διαδρομή.
Επιλέξαμε να ταξιδέψουμε οδικώς για να δούμε περισσότερα, αλλά ανακαλύψαμε πως η οδήγηση στην Ισλανδία είναι μια πρόκληση. Οι κίνδυνοι, όπως ο πάγος και οι ισχυροί άνεμοι, επισημαίνονται στον κωδικοποιημένο με χρώματα οδικό χάρτη SafeTravel (διατίθεται online, καθώς επίσης σε πρατήρια βενζίνης και τουριστικά αξιοθέατα), ο οποίος ανανεώνεται συχνά.
Mας πήρε τέσσερις ημέρες για να φτάσουμε στη Βόρεια Ισλανδία από τα ανατολικά, περιηγούμενοι στα αξιοθέατα που συναντούσαμε καθοδόν και διασχίζοντας βουνά όπου το χιόνι έπεφτε σε δρόμους με μπλε σήμανση, δηλαδή επικίνδυνους λόγω πάγου. Μετά από αμέτρητους καταρράκτες που ξεπηδούσαν από ηφαιστειακά βράχια και φαράγγια σκισμένα στα δύο από ποτάμια, ήμασταν έτοιμοι για το διάλειμμα που προσφέρει ο Διαμαντένιος Κύκλος, μια βολική παράκαμψη από τον Ring Road, που συνδέει τα κορυφαία αξιοθέατα της Βόρειας Ισλανδίας.
Ο κύκλος της Φωτιάς
Ενώ το μεγαλύτερο τμήμα της Βόρειας Ισλανδίας εκτείνεται σε μια σειρά από χερσονήσους που τέμνονται από φιορδ κατά μήκος μιας αραιοκατοικημένης ακτής με διάσπαρτες φάρμες και βοσκοτόπια, ο Διαμαντένιος Κύκλος εξερευνά κυρίως το ηφαιστειακό κέντρο της.
Ο Διαμαντένιος Κύκλος και ο εθνικός δρόμος Ring Road συναντιούνται κοντά στη Λίμνη Mývatn, όπου το σκούρο από τα ηφαιστειακά πετρώματα και τους κρατήρες τοπίο μοιάζει να έχει μόλις πρόσφατα κρυώσει. Αφού παρκάραμε στη βάση του κρατήρα Hverfjall που ορθώνεται πάνω από την ανατολική μεριά της λίμνης, αρχίσαμε να ανεβαίνουμε στην πλαγιά. Ήταν μια σύντομη αλλά απαιτητική ανάβαση σε ασταθές βραχώδες έδαφος μέχρι το χείλος του κρατήρα στα 396 μέτρα, όπου οι σφοδροί άνεμοι σχεδόν μας ξύρισαν από την κορυφή.
Η απόκοσμη πανοραμική θέα μας κρατούσε καθηλωμένους. Η περιοχή της λίμνης Mývatn, περιστοιχισμένη από εντυπωσιακούς ηφαιστειακούς κρατήρες, κορυφές και πεδιάδες λάβας, οφείλει μεγάλο μέρος της γεωθερμικής της δραστηριότητας στη γειτονική ηφαιστειακή περιοχή Krafla, όπου μία ακόμα απαιτητική διαδρομή μας οδήγησε στην πράσινη λίμνη-κρατήρα Víti. Κατηφορίζοντας από εκεί, συναντήσαμε το γεωθερμικό πεδίο Hverir, ένα σκυθρωπό σκηνικό γεμάτο ατμούς, με φουμαρόλες που ξεφυσούν και πεζοπορικά μονοπάτια που περνούν δίπλα από λίμνες ζέουσας λάσπης, όχι μακριά από τα θερμά λουτρά Mývatn. Εκεί ανακτήσαμε δυνάμεις μετά τις πεζοπορίες μας και μιλήσαμε για γεωλογία με το ζευγάρι από τη Δανία.
Δημοφιλές σημείο στον βορρά, η Λίμνη Mývatn φιλοξενεί κομψά σκανδιναβικά ξενοδοχεία (το Icelandair Hotel Myvatn και το Fosshotel Myvatn) αλλά και πιο ταπεινούς ξενώνες, στους οποίους φτάνεις από δρόμους ενίοτε μποτιλιαρισμένους από πρόβατα. Στον ξενώνα Dimmuborgir, το νερό στην παραλίμνια καμπίνα μας μύριζε έντονα θειάφι. Πινακίδες, ωστόσο, μας ενημέρωναν πως όχι μόνο ήταν ασφαλές αλλά και καλό για την υγεία μας.
Το σιρκουί του νερού
Αφήνοντας πίσω μας τη λίμνη το επόμενο πρωί, ξεκινήσαμε για να εξερευνήσουμε τους βόρειους δρόμους του Διαμαντένιου Κύκλου με πρώτη στάση τον καταρράκτη Dettifoss.
Ό,τι είναι ο καταρράκτης Gullfoss για τον Χρυσό Κύκλο είναι ο Dettifoss για τον Διαμαντένιο. Ένας από τους πιο ορμητικούς καταρράκτες της Ευρώπης, πλάτους 100 μέτρων, ψέκαζε με τα παγωμένα του νερά τις πελώριες πλατφόρμες παρατήρησης στην πλαγιά του φαραγγιού.
Τόσο ο Dettifoss όσο και ο επόμενος προορισμός μας, το φαράγγι Ásbyrgi, 32 χλμ πιο βόρεια, αποτελούν τμήμα του βόρειου παρακλαδιού του Εθνικού Δρυμού Vatnajökull που περιλαμβάνει ακόμα περισσότερη απρόσιτη άγρια φύση. Εκεί, στη νοτιοανατολική πλευρά της χώρας, βρίσκεται και το παγοκάλυμμα Vatnajökull.
Το φαράγγι αυτό σε σχήμα πετάλου δημιουργήθηκε, σύμφωνα με τη σκανδιναβική μυθολογία, από το άλογο με τα οκτώ πόδια του θεού Όντιν, που ακούμπησε ένα από τα πόδια του εδώ αφήνοντας το αποτύπωμά του. Είναι το κατάλληλο μέρος για εξωπραγματικούς θρύλους, όπως αυτόν για τους «κρυμμένους ανθρώπους» (huldufolk) που πολλοί Ισλανδοί πιστεύουν ότι κατοικούν στο γεμάτο βρύα δάσος στην άκρη του φαραγγιού.
Από το φαράγγι, ο Διαμαντένιος Κύκλος συνεχίζεται για περίπου 24 χλμ. βορειοδυτικά μέχρι τη χερσόνησο Tjörnes πριν στρίψει νότια στον Κόλπο Skjálfandi προς την «πρωτεύουσα» της παρατήρησης φαλαινών, το χωριουδάκι Húsavík, που είναι και ο παλαιότερος οικισμός της χώρας. Ένα ξύλινο εκκλησάκι του 1907 εποπτεύει το προστατευμένο λιμάνι του, γεμάτο ψηλοκάταρτα ξύλινα καράβια και ψαρότρατες, πολλές εκ των οποίων ανήκουν πλέον σε εταιρείες που διοργανώνουν κρουαζιέρες για whalewatching. Απέναντι από το λιμάνι, το μουσείο φαλαινών Húsavík Whale Museum παρουσιάζει τα περισσότερα από τα είδη που μπορεί να δουν οι ναυτικοί, καθώς και τον σκελετό μιας μπλε φάλαινας μήκους 25 μέτρων.
Τη μέρα εκείνη, η αγριεμένη θάλασσα ακύρωσε τον απόπλου και περιοριστήκαμε στο να εξετάζουμε τον ορίζοντα για τους χαρακτηριστικούς πίδακες νερού που βγάζουν από τους φυσητήρες τους οι μεγάπτερες (humpback) φάλαινες από το σύγχρονο spa Geosea στην κορυφή του λόφου στα βόρεια του χωριού. Το spa διοχετεύει γεωθερμικώς θερμαινόμενο θαλασσινό νερό σε πισίνες και, όπως και τόσο άλλα λουτρά στην Ισλανδία που απευθύνονται σε τουρίστες, έχει και μπαρ μέσα στην πισίνα.
Πριν αφήσουμε πίσω μας τη Λίμνη Mývatn, περάσαμε το τελευταίο μας πρωινό στον βορρά κοντά στην καμπίνα μας κάνοντας πεζοπορία στην πεδιάδα λάβας Dimmuborgir με τους ηφαιστειακούς σχηματισμούς από πέτρα που μοιάζουν με κάστρα –σύμφωνα με μια ταμπέλα, εδώ κατοικούν τρολ. Αφού συναντήσαμε και πάλι τον Ring Road, κλείσαμε τον Διαμαντένιο Κύκλο στον Godafoss, ακόμα έναν καταρράκτη φορτωμένο με θρύλους που σε αφήνει με το στόμα ανοιχτό. Όταν το νησί ασπάστηκε τον Χριστιανισμό γύρω στο 1.000 μ.Χ., ο ηγέτης της χώρας λέγεται πως έριξε όλα τα παγανιστικά του είδωλα στον καταρράκτη που σχηματίζεται από την πτώση των νερών του ποταμού Skjálfandafljót. Η προδοσία του εξόργισε τόσο τους θεούς που έσχισαν τον καταρράκτη στα δύο.
Η ορμή του καταρράκτη αποτρέπει από μόνη της τους επισκέπτες από το να στέκονται στην άκρη του γκρεμού. Ωστόσο, ένας ντόπιος μαγαζάτορας μας είπε πως εξακολουθεί και ο ίδιος να προειδοποιεί με τη σειρά του τους επισκέπτες να μην πετούν τίποτα στο νερό, για να μην χτυπήσουν κατά λάθος τους «κρυμμένους ανθρώπους».