Κείμενο: Ondine Cohane* c.2022 The New York Times Company / Απόδοση: Μαρία Κωβαίου
«Ο αέρας θα σηκώνει άμμο και στις δύο ακτές σήμερα και δεν θα μπορείτε να απολαύσετε τη θάλασσα» λέει ο εύσωμος οπωροπώλης, καθώς μου δίνει μια «barattiere», διασταύρωση πεπονιού και αγγουριού ενδημική της Απουλίας, περιοχή γνωστή και ως “το τακούνι της μπότας”. «Καλύτερα να επισκεφτείτε μια από τις πόλεις της ενδοχώρας σήμερα», με συμβουλεύει.
Οι αέρηδες και η θάλασσα αποτελούν μόνιμα θέματα συζήτησης εδώ στις νοτιοανατολικές ακτές της χώρας, που βρέχονται από την Αδριατική. Είτε πρόκειται για τον σιρόκο, τον θερμό άνεμο που έρχεται από τη Σαχάρα, είτε για την τραμουντάνα, τον κρύο άνεμο που έρχεται από τις Άλπεις (για να μην αναφέρω τον πουνέντε και τον λεβάντε), η κατεύθυνση προς την οποία φυσάει ο άνεμος καθορίζει σε ποια παραλία θα πας και πώς θα κανονίσεις τη μέρα σου. Μπάρμεν, πλανόδιοι πωλητές και καταστηματάρχες, όλοι τους σπεύδουν να αποφανθούν για το ποιος άνεμος υπερισχύει και για το πώς πρέπει να κινηθείς.
Στο Λέτσε, στη χερσόνησο του Σαλέντο, τα ηνία έχει αναλάβει η τραμουντάνα δημιουργώντας το εφέ ενός ανεμιστήρα που σε φυσάει σε μέτρια ταχύτητα κάποια ήρεμη, ζεστή βραδιά. Οι πόρτες των σπιτιών, μακριά από την τουριστική περιοχή, ανοίγουν σιγά σιγά μετά από πολύωρες απογευματινές σιέστες και γιαγιάδες πιάνουν την κουβέντα με γείτονες και περαστικούς.
Ξεκινώ και εγώ για τη απογευματινή μου πασετζάτα, πλάι σε Ιταλούς και ξένους επισκέπτες, σταματώντας καθ’ οδόν σε αρκετές από τις εκκλησίες της πόλης – υπάρχουν πάνω από 40 συνολικά. Την ώρα αυτή το χρυσό φως του ήλιου που δύει λες και φωτίζει τα κτίρια από μέσα. Ο ασβεστόλιθος του Σαλέντο είναι το κύριο δομικό υλικό της ντόπιας αρχιτεκτονικής: carparo, mazzaro, pietra Leccese, tufa – κάθε τύπος πέτρας δίνει μια ελαφρώς διαφορετική πατίνα στα κτίσματα. Όσο για τις προσόψεις τους, αυτές ζωντανεύουν με τρόπο κινηματογραφικό χάρη στα σκαλιστά χερουβείμ, τα λιοντάρια και τους μυθολογικούς γρύπες που ανταγωνίζονται τις πιο μεγαλοπρεπείς θρησκευτικές μορφές, των αγγέλων και των αγίων, οι οποίες μοιάζει να προσπαθούν, μάταια, να τιθασεύουν τη παιχνιδιάρικη φύση των πρώτων.
Ύστερα από τις διαδοχικές επισκέψεις μου στους ναούς της πόλης, καταλήγω στο Saloon Keeper 1933, ένα μπαρ τύπου speakeasy με artisanal κοκτέιλ, μουσάτους mixologists και αταίριαστα έπιπλα. Αυτό που κάνει το συγκεκριμένο μπαρ να ξεχωρίζει από κάποιο παρόμοιο στη Νέα Υόρκη ή το Λονδίνο, ας πούμε, είναι ότι βρίσκεται ακριβώς μπροστά από την Chiesa di San Niccolò dei Greci, μια καλά διατηρημένη εκκλησία βυζαντινού ρυθμού. Το να συναντάς νέα στέκια διασκέδασης και χώρους φιλοξενίας σε απόσταση αναπνοής από τα πιο ιστορικά μνημεία είναι κάτι σύνηθες στην Απουλία και ειδικά στο Σαλέντο.
Εξερευνώντας το τακούνι της μπότας
Το τμήμα αυτό της χώρας γνώρισε πολλούς εισβολείς μέσα στους αιώνες και τα κάστρα που βρίσκονται διάσπαρτα στην ακτογραμμή υπήρξαν αμυντικές κατασκευές ενάντια σε Σαρακήνους, Νορμανδούς, Τούρκους και Ισπανούς που επικράτησαν εδώ για σύντομα χρονικά διαστήματα. Οι σύγχρονοι “εισβολείς” είναι ευτυχώς πιο ήρεμοι. Πρόκειται για ξένους που σαγηνεύτηκαν από το τοπίο, ντόπιους Πουλιέζους που προσπαθούν να βάλουν την περιοχή στον τουριστικό χάρτη ανοίγοντας ξενοδοχεία, εστιατόρια, μπαρ και beach club, και Ιταλούς από άλλα μέρη της χώρας που θέλησαν να ξεκινήσουν μια νέα ζωή κοντά στη θάλασσα.
Η Athena McAlpine ήταν μια από τους πρώτους ξενοδόχους που πήραν την απόφαση να μετακομίσουν εδώ το 2002 έχοντας ζήσει προηγουμένως για πολλά χρόνια στο Λονδίνο. Μαζί με τον σύζυγό της, Alistair, άνοιξαν το Il Convento di Santa Maria di Costantinopoli στο χωριουδάκι Marittima di Diso μετατρέποντας ένα πρώην φραγκισκανικό μοναστήρι με τα κελιά του σε ένα μοναδικό καταφύγιο με μια αξιόλογη συλλογή από έργα τέχνης και χειροποίητα αντικείμενα να κοσμούν τους χώρους του (δίκλινα από 432 ευρώ). Ο Rob Potters από την Αυστραλία άφησε την Τοσκάνη όπου εργαζόταν ως σύμβουλος ξενοδοχειακών επιχειρήσεων και δημιούργησε το πολυτελές θέρετρο Masseria Trapanà στα βόρεια του Λέτσε δίνοντας πάλι ζωή σε ένα ερειπωμένο κτίριο που είχε μείνει ακατοίκητο για δύο αιώνες (δίκλινα από 290 ευρώ).
Στην πόλη Ugento, στο νότιο τμήμα της χερσονήσου, ο πρώην CEO της Pepsi, Massimo Fasanella d’Amore di Ruffano και η σύζυγός τους Diana Bianchi ανακαίνισαν ένα κάστρο 900 ετών που ανήκε στην οικογένειά του και δημιούργησαν το ξενοδοχείο Castello di Ugento (δίκλινο από 400 ευρώ). Εκτός από τις τοιχογραφίες του 17ου αιώνα που αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της ανακαίνισης, το ξενοδοχείο έχει να επιδείξει και μια σχολή μαγειρικής που λειτουργεί στον χώρο του.
Και μην ξεχνάμε βέβαια τις αφίξεις διασήμων στην περιοχή – η Έλεν Μίρεν διατηρεί κατοικία στην πόλη Tiggiano, η Μέριλ Στριπ έχει σπίτι στα παράλια και ο Ζεράρ Ντεπαρντιέ έχει τη φωλίτσα του στο Λέτσε.
«Ο σύντροφός μου, Steve Riseley, διάβασε για το Σαλέντο και με έσυρε εδώ», ανέφερε ο καλλιτέχνης Harvey Brown, ένας από τους νέους επιχειρηματίες στον ξενοδοχειακό χώρο. «Νομίζω πως έχει κάτι ο αέρας εδώ, μια ενέργεια που μας κάνει να θέλουμε να δημιουργήσουμε». Το ζευγάρι άνοιξε πρόσφατα το Castle Elvira (δίκλινο από 299 ευρώ), ένα κτήμα έκτασης 150 στρεμμάτων έξω από την πόλη Trepuzzi κοντά στο Λέτσε, που περιλαμβάνει κάστρο, φάρμα με αγροτόσπιτο, αρχαίο πύργο και ένα εστιατόριο-μπαρ που λειτουργεί και ως ατελιέ.
Τι είναι όμως αυτό που κάνει το Σαλέντο τόσο ακαταμάχητο; Καταρχάς, το Σαλέντο έχει μερικές από τις ωραιότερες παραλίες και λιμάνια σε ολόκληρη την Ιταλία. Ένα Σαββατιάτικο πρωινό κατευθύνομαι προς το Castro Marina, ένα από τα πλέον ατμοσφαιρικά, βραχώδη λιμάνια που υπάρχουν διάσπαρτα στην ακτογραμμή της Αδριατικής, για να κολυμπήσω και εγώ στα σμαραγδο-τυρκουάζ νερά του.
Εκπλήξεις της ενδοχώρας
Επισκέπτομαι το Οτράντο σχεδόν σε κάθε ταξίδι μου στην Απουλία. Η πόλη-μνημείο πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO βρίσκεται περίπου μισή ώρα με αυτοκίνητο νότια του Λέτσε και είναι μία από τις αγαπημένες μου στο Σαλέντο. Θα μπορούσα να περνάω ώρες χαζεύοντας το γεμάτο μυθολογικά πλάσματα και βιβλικές σκηνές μωσαϊκό του εκπληκτικού καθεδρικού ναού της. Φιλοτεχνήθηκε τον 12ο αιώνα και καλύπτει ολόκληρο το πάτωμα του κεντρικού κλίτους, του ιερού και της αψίδας. Ο καθεδρικός είναι το ιδανικό μέρος για να ξαποστάσεις όταν έξω έχει καύσωνα. Βγαίνοντας και πάλι στον δρόμο, μου παίρνει μερικά δευτερόλεπτα να συνηθίσω στο φως. Ακολουθώ τους ταλαιπωρημένους από την αλμύρα τοίχους της πόλης που με οδηγούν σε μια μικρή παραλία κατά μήκος των προμαχώνων όπου στέκομαι να παρακολουθήσω ένα φιλικό παιχνίδι ποδοσφαίρου. Τα παιδιά, προεφηβικής ηλικίας, πανηγυρίζουν το κάθε γκολ με μια βουτιά στη θάλασσα, πηδώντας από τα βράχια με την αυτοπεποίθηση του Φραντσέσκο Τόττι, του πρώην αστέρα της Ρόμα. Στιγμές ασυγκράτητης ευτυχίας.
Το τελευταίο βράδυ συναντώ την ξενοδόχο Athena McAlpine για δείπνο στο Tricase Porto, το λιμάνι έξω από την ομώνυμη πόλη. Πρώτη μας στάση είναι στο Bar Menamè, όπου ντόπιοι σιγοπίνουν Aperol spritz, ενώ το μπάσο από την κονσόλα του DJ κάνει τις καρέκλες μας να σείονται. Από εκεί, συνεχίζουμε στο κοντινό νεοαφιχθέν Caffè d’Oltremare, όπου η Ελλάδα συναντά το Σαλέντο καθώς το ούζο και το τοπικό κρασί ρέουν σε ίσες ποσότητες. Μετά επισκεπτόμαστε την πόλη Tricase, που λέγεται πως είναι η ομορφότερη στο Σαλέντο, και συγκεντρώνει τα περισσότερα εξοχικά σπίτια κατοίκων της περιοχής. Σταματάμε στο G&Co που έχει κερδίσει για τρεις συνεχόμενες χρονιές το βραβείο Tre Coni που δίνεται στα καλύτερα παγωτατζίδικα της χώρας από τον οδηγό Gambero Rosso. Αν και είναι μεσάνυχτα, η Piazza Pisanelli, η κεντρική πλατεία, είναι γεμάτη κόσμο, τα παιδιά τρέχουν ανέμελα, ενώ στο Farmacia Balboa ξένοι, ως επί το πλείστον εικοσάρηδες, πίνουν artisanal κοκτέιλ. Η ευτυχία σε κάθε της μορφή.
Χρήσιμες πληροφορίες
Το αυτοκίνητο είναι απαραίτητο για να εξερευνήσετε το Σαλέντο. Μπορείτε να ενοικιάσετε ένα σε κάποιο από τα αεροδρόμια της Απουλίας, όπως το Karol Wojtyla Airport στο Μπάρι ή το Papola Casale Airport στο Μπρίντιζι. Υπάρχει επίσης η επιλογή του τρένου υψηλής ταχύτητας που κάνει τη διαδρομή Ρώμη-Λέτσε σε περίπου τρεις ώρες.
Το Fiermontina, στο Λέτσε, είναι ένα σύμπλεγμα από προσεκτικά ανακαινισμένα ιστορικά κτίρια που έχουν μετατραπεί σε μπουτίκ ξενοδοχείο (δίκλινα από 320 ευρώ). Εκτός από τα ξενοδοχεία που αναφέρω πιο πάνω, υπάρχουν ακόμα το Palazzo Daniele του 19ου αιώνα στην κοινότητα Gagliano del Capo που βρίσκεται κοντά σε κάποιες από τις πιο εντυπωσιακές παραλίες του Σαλέντο (δίκλινα από 423 ευρώ), και το Palazzo Presta στο ιστορικό κέντρο της Καλλίπολης Απουλίας, που διαθέτει μόνο δέκα δωμάτια (δίκλινα από 200 ευρώ).
Το νεοαφιχθέν Castello di Tutino αποτελεί ένα καλό παράδειγμα διάσωσης παλιού μνημείου. Το κάστρο του 15ου αιώνα στα περίχωρα της πόλης Tricase προσφέρει πλέον ποτά και δείπνο, ενώ φιλοξενεί και συναυλίες διαφόρων ειδών μουσικής, από παραδοσιακή ιταλική μέχρι τζαζ.
*Η Ondine Cohane είναι τακτική συνεργάτης της στήλης Times Travel και συν-συγγραφέας με τη Frances Mayes της έκδοσης του National Geographic «Always Italy».