«Φτάσαμε», είπε η Μαριάνα και προχώρησε προς την έξοδο. Η στάση του λεωφορείου ήταν σε αυτοκινητόδρομο, όπου φορτηγά έτρεχαν σαν δαιμονισμένα. Ολόγυρά μας σειρές ομοιόμορφων μονοκατοικιών σε πεθαμένες αποχρώσεις του ροζ και του γκρι. Ακουμπούσαν η μία στην άλλη και το σύνολο φάνταζε σαν μπετονένια λάβα, που είχε σαρώσει τα πάντα έως τον ορίζοντα.
Η περιέργειά μου με είχε φέρει έως την Τουλτιτλάν, απομακρυσμένο προάστιο, όπου δρουν συμμορίες απαγωγέων, βιαστών και εμπόρων ναρκωτικών. Μεγάλο λάθος, σκέφτηκα, αλλά ήταν αργά. Σε λίγο θα βρισκόμουν στον ίδιο χώρο με πρώην καταδίκους και ενεργά μέλη συμμοριών. Μεγαλωμένη στη γειτονιά, η Μαριάνα είχε προσφερθεί να με συνοδεύσει σε μια τελετή για τη Santa Muerte, τον «θηλυκό Χάρο», που η λατρεία του έχει συνεπάρει το Μεξικό.
Οι περισσότεροι έχετε ακούσει για την Ημέρα των Νεκρών (Día de Muertos, 1 και 2 Νοεμβρίου) και δει τα στολισμένα κρανία, τόσο κυρίαρχα στη μεξικανική λαϊκή παράδοση. Η τελευταία, όμως, περιλαμβάνει δοξασίες και τελετές που μας είναι εντελώς άγνωστες. Το συναπάντημα με τα αγάλματα και σύμβολά τους, σε σταυροδρόμια και αγορές, μας βρίσκει απροετοίμαστους.
Ταξιδεύοντας, περιοριζόμαστε συνήθως σε γρήγορα περάσματα και φευγαλέες ματιές. Ένας τόπος παραμένει άγνωστος αν δεν γνωρίσει κανείς τους ανθρώπους του. Στο Μεξικό, η γνωριμία προϋποθέτει εξοικείωση με τα έθιμα και τις λατρείες, που έχουν καίρια θέση στην καθημερινότητα και τον ψυχισμό τους. Πλάι στην υπέροχη αρχιτεκτονική, αυτά είναι που ξεχωρίζουν την Πόλη του Μεξικού από κάθε άλλη μεγαλούπολη, δίνοντάς της μια διάσταση μαγική.
Μεγαλούπολη σε ανθρώπινη κλίμακα
Δεν είχα μεγάλες προσδοκίες από μια πόλη 22 εκατομμυρίων, σε υψόμετρο 2.240 μ., που τη μαστίζει η φτώχεια και η εγκληματικότητα. Οι φωτογραφίες στο διαδίκτυο, πανοραμικές συνήθως λήψεις, την αδικούν: η ομορφιά της δεν βρίσκεται στα πανοράματα, αλλά στο τοπίο και στη ζωή των δρόμων. Βρήκα μια πόλη απροσδόκητα όμορφη.
Η θέση της στο αχανές κεντρικό λεκανοπέδιο του Μεξικού τής επέτρεψε να επεκταθεί σε τεράστια έκταση. Η γεωγραφία, ο σεβασμός των Μεξικανών στα ιστορικά κτίρια και η έντονη σεισμικότητα γλίτωσαν την Πόλη του Μεξικού από τα δάση ουρανοξυστών των περισσότερων μεγαλουπόλεων. Κάθε γειτονιά εξελίχθηκε σε αυτοτελή μικρόκοσμο, με χωριστή φυσιογνωμία και ζωή. Περπατώντας έχεις την αίσθηση πως βρίσκεσαι σε πόλη μεσαίου μεγέθους. Μόνο η λαοθάλασσα στο μετρό υπενθυμίζει τη γιγάντωσή της.
Το όνομα, που πόλη και χώρα μοιράζονται, αναφέρεται στους Μεσσίκα, γνωστότερους στο εξωτερικό ως «Αζτέκους». Η πρωτεύουσά τους, Τενοτστιτλάν, ήταν η μεγαλύτερη πόλη της προκολομβιανής Αμερικής. Κτισμένη σε νησιά που τα συνέδεαν κανάλια, στα ρηχά νερά της λίμνης Τεξκόκο, ήταν και ιδιαίτερα εντυπωσιακή στην όψη.
Ελάχιστα ίχνη της απομένουν: οι Ισπανοί conquistadores την ισοπέδωσαν το 1521 και έκτισαν, στη θέση της, την Πόλη του Μεξικού. Ίχνη των Μεσσίκα, όμως, βρίσκονται παντού στη σημερινή πόλη – στα «ιθαγενή» χαρακτηριστικά της πλειονότητας, στην ιδιότυπη γαστρονομία αλλά και σε πολλά τοπωνύμια. Κάπως δυσπρόφερτα, προέρχονται από τη γλώσσα Νάουατλ που μιλούσαν οι Μεσσίκα και που σήμερα κοντεύει να εκλείψει.
Η ισπανική πόλη: κτισμένη για να εντυπωσιάσει
Πυκνοκατοικημένη, γεμάτη μεταλλεία αργύρου, η άλλοτε επικράτεια των Μεσσίκα έγινε ο πυρήνας της Αντιβασιλείας της Νέας Ισπανίας. Με το υλικό των ερειπίων της Τενοτστιτλάν, οι Ισπανοί οικοδόμησαν μια πόλη με έντονα μνημειακό χαρακτήρα. Στόχευαν να προβάλουν την ισχύ του κράτους τους και να προκαλέσουν δέος στους γηγενείς. Η Πόλη του Μεξικού έγινε το αναμφισβήτητο πολιτικό και πολιτιστικό κέντρο όχι μόνο της Νέας Ισπανίας, αλλά ολόκληρης της Ισπανικής Αμερικής. Καμία άλλη πόλη, στην αχανή αυτή γεωγραφία, δεν της αμφισβήτησε τα πρωτεία, έως τη διάλυση της αυτοκρατορίας.
Οι Ισπανοί τη σχεδίασαν κατά το ιπποδάμειο σύστημα, που εφήρμοσαν σε όλες τις αποικιακές πόλεις τους. Εντυπωσιάζουν οι τέλειες ευθείες των οδών και οι μεγάλες ορθογώνιες πλατείες. Η κεντρικότερη, γνωστή ως Zócalo (Σόκαλο), φιλοξένησε τους πυλώνες της νέας τάξης: το ανάκτορο του αντιβασιλέα (νυν «Εθνικό Μέγαρο» και κατοικία του προέδρου) και τον καθεδρικό ναό. Το Zócalo βρίσκεται στη θέση της κεντρικής πλατείας της Τενοτστιτλάν και το ανάκτορο σε εκείνη του παλατιού του Αζτέκου μονάρχη· δίπλα στον καθεδρικό ανασκάφηκαν ερείπια του Μεγάλου Ναού.
Την προσοχή τραβά το χρώμα των προσόψεων πολλών αποικιακών μεγάρων, βαθυκόκκινο ή της σκουριάς: είναι καλυμμένες με ηφαιστειακή πέτρα. Άλλες είναι καταστόλιστες με μπαρόκ ανάγλυφα, σωστά πέτρινα κεντήματα. Η πόλη διασώζει το σημαντικότερο σύνολο αποικιακής αρχιτεκτονικής στον κόσμο. Πολλά μέγαρα είναι προβάσιμα, καθώς στεγάζουν μουσεία ή δημόσιες υπηρεσίες, χώρους τέχνης και πολιτιστικά κέντρα.
Σάστισα στον πρώτο μου περίπατο, βλέποντας ιστορικά κτίρια και εκκλησίες να έχουν γείρει αισθητά. Για το φαινόμενο δεν ευθύνονται οι σεισμοί. Κατά την άλωση της Τενοτστιτλάν καταστράφηκαν τα κανάλια των Μεσσίκα και η νέα πόλη των Ισπανών περιοδικά πλημμύριζε. Αποξήραναν, σταδιακά, τη λίμνη, για να γλιτώσουν από τις πλημμύρες, τα κουνούπια και τις ασθένειες. Όταν τα υπόγεια ύδατα υποχώρησαν, το έδαφος, σε πολλά σημεία, βυθίστηκε, συμπαρασύροντας τα θεμέλια. Η είσοδος σε κάποια από τα «γερμένα» κτίρια είναι αξέχαστη εμπειρία – χάνεις την ισορροπία σου και παραπατάς.
Οι ευκατάστατοι ζουν σήμερα σε γειτονιές όπως οι Roma (γνωστή από την ομώνυμη ταινία του Κουαρόν), Condesa και Polanco, που οικίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Παρότι έγινε λαϊκή γειτονιά, το κέντρο διατηρεί μόνιμο πληθυσμό και σφύζει από ζωή και κίνηση. Καθημερινά, κόσμος συρρέει από κάθε γωνιά της μεγαλούπολης για ψώνια ή περίπατο. Στις καμάρες και στις εσωτερικές αυλές των αποικιακών μεγάρων κρύβονται μικρομάγαζα· καντίνες ξεπηδούν παντού. Κάτω από τέντες, σε πλατείες και πεζοδρόμους, στήνονται tianguis (τιάγκις), υπαίθριες αγορές με καταγωγή από τους Μεσσίκα – στα δικά τους tianguis πωλούνταν και δούλοι.
Ένα κρανίο τρολλάρει τον «εξευρωπαϊσμό»
Οι δρόμοι του κέντρου συνοψίζουν τα διλήμματα της μεξικανικής ταυτότητας. Τα κτίρια είναι καθαρά ευρωπαϊκά, ο κόσμος, τα φαγητά και τα έθιμα έχουν «ιθαγενή» καταγωγή. Μετά την Ανεξαρτησία (1821), οι αρχές προώθησαν την ιδέα μιας υβριδικής μεξικανικής ταυτότητας, βασισμένης στη φυλετική και πολιτισμική επιμειξία Ευρωπαίων και ιθαγενών. Οι ανώτερες τάξεις ταύτισαν ευρωπαϊκά ήθη, τρόπο ζωής και αισθητική με την πρόοδο.
Το όραμα του «εξευρωπαϊσμού» κορυφώθηκε κατά τη μακρόχρονη και αυταρχική διακυβέρνηση του Πορφίριο Ντίας (1876-1910), που έφερε οικονομική ανάπτυξη. Η πρωτεύουσα απλώθηκε πέραν της αποικιακής πόλης και η αστική τάξη μετοίκησε στις νέες συνοικίες (colonias) με «ευρωπαϊκό αέρα», δενδροφυτεμένα βουλεβάρτα και κομψές αρ ντεκό μονοκατοικίες. Το Μέγαρο των Καλών Τεχνών, αρ ντεκό αριστούργημα, αποκρυσταλλώνει το όνειρο μιας πρωτεύουσας «με παρισινό αέρα».
Ο εξευρωπαϊσμός ωστόσο προκάλεσε δυσαρέσκεια, ιδίως μεταξύ των φτωχών. Πολλοί διανοούμενοι διαμαρτύρονταν πως η άρχουσα τάξη πιθήκιζε τα γαλλικά ήθη και είχε αποκοπεί πλήρως από τις μεξικανικές παραδόσεις. Ως απάντηση, ο γελοιογράφος José Guadalupe Posada δημιούργησε, το 1910, την Catrina, το κρανίο μιας κομψευόμενης νεαρής με έντονο μακιγιάζ, καπέλο με φτερά και την παρισινή μόδα της Μπελ Επόκ.
Το κρανίο αποτελεί το «εθνικό τοτέμ» του Μεξικού – κυριαρχεί στην τέχνη των ιθαγενών λαών του, που όλοι, όπως και οι σημερινοί Μεξικανοί, έχουν εμμονή με τον θάνατο. Η Catrina, όμως, δεν είναι απλώς ένα κρανίο με αστεία όψη. Έγινε το σύμβολο της αντίστασης στον «πιθηκισμό», μια μούντζα στις αστές που προσπαθούσαν να καλύψουν με μακιγιάζ τα ιθαγενή τους χαρακτηριστικά. Η Catrina έδωσε πρόσωπο –σωστότερα, κρανίο!– στα διλήμματα ταυτότητας της χώρας. Θα τη συναντήσετε παντού, σε δρόμους και πλατείες, στο ντεκόρ εστιατορίων και γιορτών.
Muralismo: Η ιστορία γραμμένη στους τοίχους
Επανάσταση ανέτρεψε τον Ντίας το 1911 και η χώρα βυθίστηκε, επί δεκαετία, σε αιματηρό εμφύλιο· το 10% του πληθυσμού σκοτώθηκε ή μετανάστευσε. Η Μεξικανική Επανάσταση έφερε νέα πολιτική τάξη: το Επαναστατικό Θεσμικό Κόμμα (Partido Revolucionario Institucional – PRI) εγκαθίδρυσε μονοκομματικό καθεστώς, υποσχόμενο μια «δημοκρατία των εργατών» και τον σοσιαλισμό. Αντ’ αυτών έφερε τη διαφθορά και τις πελατειακές σχέσεις, παραμένοντας στην εξουσία επί 71 συναπτά έτη (1929-2000).
Το PRI επέβαλε νέο εθνικό αφήγημα περί «νέου μεξικανικού πολιτισμού», που οικοδομείται όχι σε σύνθεση αλλά σε αντιπαράθεση με την Ευρώπη (αλλά και τις ΗΠΑ). Το αφήγημα κομπάζει για τα επιτεύγματα των ιθαγενών, ενώ αποκηρύσσει κάθε ευρωπαϊκή επιρροή – αποδεχόμενο, εξ ανάγκης, τον καθολικισμό. Ακόμη σήμερα συναντάς ξανθούς Μεξικανούς με αμιγώς ευρωπαϊκή καταγωγή, που ονομάζονται Cuitláhuac ή Nezahualcóyotl – ούτε οι οικογένειές τους δεν μπορούν να τα προφέρουν εύκολα, και τους φωνάζουν με χαϊδευτικά…
Το κόμμα στρατολόγησε ανερχόμενους καλλιτέχνες και τους παρήγγειλε να «διαφωτίσουν» τον πληθυσμό, καλύπτοντας τοίχους εμβληματικών κτιρίων με παραστάσεις, που εξηγούσαν το νέο αφήγημα. Έτσι γεννήθηκε το κίνημα του muralismo, μια «τέχνη για το πλήθος» που εμπνέεται από τις τοιχογραφίες των αυτοχθόνων λαών, ενώ θυμίζει τόσο τον σοσιαλιστικό ρεαλισμό όσο και τα (πολύ μεταγενέστερα) γκραφίτι. Οι τοιχογραφίες στόχευαν, όπως ακριβώς οι χριστιανικές εικόνες, να κατηχήσουν τις μάζες, αγράμματες τότε στη συντριπτική τους πλειονότητα. Παρότι στρατευμένα, τα έργα έχουν μεγάλη καλλιτεχνική αξία – κανείς δεν πρέπει να φύγει από την Πόλη του Μεξικού χωρίς να τα δει.
Από τους επιφανέστερους και παραγωγικότερους muralistas υπήρξε ο Diego Rivera, σύντροφος της Frida Kahlo. Εκείνος προέβη στην πλέον συμβολική «επέμβαση» στο Εθνικό Μέγαρο: τοίχοι στο άλλοτε κέντρο της ισπανικής διοίκησης καλύφθηκαν με τοιχογραφίες που υμνούν τους Μεσσίκα, προς «αποκατάσταση της ιστορικής αδικίας». Ο Rivera ζωγράφισε μια ειδυλλιακή Τενοτστιτλάν και τον απελπισμένο αγώνα των Μεσσίκα ενάντια στους conquistadores. Η τεράστια παράσταση «Εποποιία του μεξικανικού λαού» περιλαμβάνει και εικόνες της Μεξικανικής Επανάστασης.
Πληρέστερη αποτύπωση του εθνικού αφηγήματος έδωσε ο Rivera στο κτίριο της Γενικής Γραμματείας Εκπαίδευσης. Σαστίζει κανείς με το πλήθος από σφυροδρέπανα, κόκκινα αστέρια και κόκκινες σημαίες, με τις παραστάσεις εργατικών συνεταιρισμών «χωρίς αφεντικά». Αποτυπώνεται μια ιδανική κοινωνία αγροτών, με τα παραδοσιακά λευκά ρούχα και σομπρέρο, και εργατών, με φόρμες αγγαρείας. Σοβιετικοί κομισάριοι «καθοδηγούν» τους ντόπιους προς τον σοσιαλισμό. Μεγάλη έκταση δίνεται στα τοπία, στα έθιμα και στα προϊόντα της χώρας. Η αστική τάξη εικονίζεται να παρασιτοζωεί, επιδιδόμενη σε όργια. Η ειρωνεία, βέβαια, είναι πως ο Rivera διατηρούσε αγαστότατες σχέσεις συμφέροντος με τους μεγαλοαστούς. Με τη Φρίντα συναγελάζονταν στα σαλόνια τους, ψάχνοντας αγοραστές των έργων τους και μαικήνες…
Η παράδοση του muralismo διατηρείται μέχρι σήμερα. Επιβάλλεται μια επίσκεψη στην πανεπιστημιούπολη (Ciudad Universitaria), όπου τοιχογραφίες κοσμούν πολλές προσόψεις. Η πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη είναι ένα από τα εμβληματικότερα κτίρια της χώρας, καλυμμένη με τεράστια ψηφιδωτά του Juan O’Gorman. Μιμούμενα την τέχνη των Μεσσίκα, ιστορούν τη διαδρομή του ανθρώπινου πολιτισμού.
Άγνωστες δοξασίας και τελετές
Σημάδια της λαϊκής θρησκευτικότητας βρίσκονται παντού. Ολόκληρη η οδός Talavera, στο κέντρο, είναι αφιερωμένη στη λατρεία του Θείου Βρέφους (Niño Dios). Καταστήματα και πλανόδιοι πωλούν κούκλες του Θείου Βρέφους σε εντυπωσιακή ποικιλία ενδυμάτων. Κάθε εκδοχή εξυπηρετεί διαφορετική ευχή, ευκρινώς σημειωμένη: αγάπη, ευημερία, προστασία, υγεία, συγχώρεση.
Το μεσημέρι της Υπαπαντής (Candelaria, 2 Φεβρουαρίου) γίνεται μεγάλο πανηγύρι (γνωστό ως Niñopa) για το Θείο Βρέφος στο προάστιο Xochimilco (Σοτσιμίλκο), μόνη περιοχή όπου σώζονται τα νερά της λίμνης και κανάλια των Μεσσίκα. Ιθαγενείς γυναίκες από όλη τη χώρα προσέρχονται ντυμένες με παραδοσιακές ενδυμασίες, κουβαλώντας κούκλες του Θείου Βρέφους και αγροτικά προϊόντα. Ακολουθεί λειτουργία και τεράστιο υπαίθριο τσιμπούσι. Πρόκειται, όπως και η Μέρα των Νεκρών, για ενδιαφέρον ανακάτεμα του καθολικισμού με αυτόχθονες παραδόσεις.
Κάποιες λατρείες και τελετές, όμως, δεν έχουν σχέση με την Καθολική Εκκλησία· έρχονται από τον κόσμο των ιθαγενών. Επισκέπτες μένουν εμβρόντητοι με το συναπάντημα ενός σκελετού ντυμένου με γυναικεία ρούχα. Η Santa Muerte είναι θηλυκή απεικόνιση του Χάρου, αναβίωση, ενδεχομένως, της θεάς του θανάτου των Μεσσίκα. Άλλοτε κρατά δρεπάνι, άλλοτε φορά νυφικό, άλλοτε είναι ένθρονη βασίλισσα με στέμμα και σκήπτρο. Το θέαμα είναι πάντα τρομακτικό.
Ρώτησα πολλούς που είχαν το είδωλο στο κατάστημά τους γιατί το λατρεύουν. Η απάντηση πάντα ίδια: «για προστασία». Η πρωτοφανής βία στην οποία έχουν βυθίσει τη χώρα τα καρτέλ ναρκωτικών αφήνει πολλούς Μεξικανούς με τον φόβο του αιφνίδιου θανάτου. Έτερος λόγος της ταχύτατης διάδοσης της Santa Muerte είναι πως μπορείς να της ζητήσεις «ό,τι δεν μπορείς από την Παναγία»: τον θάνατο κάποιου. Έτσι, είναι ιδιαίτερα αγαπητή στους ανθρώπους του υποκόσμου και τις οικογένειές τους.
Το ιερό της στην Τουλτιτλάν κοσμούν γκραφίτι που μιμούνται την τεχνοτροπία των Μεσσίκα. Στη λατρεία έχουν αντιγράψει στοιχεία του τελετουργικού τους: χτυπούν τύμπανα, φυσούν σε μεγάλα κοχύλια, κάνουν «καθαρμούς» των πιστών με καπνό. Η γυναίκα που υπαγόρευε τις προσευχές, καστανόξανθη με πράσινα μάτια, ήταν ντυμένη σαν Μεσσίκα ιερέας. Δίπλα μου στέκονταν, μέσα σε καπνούς θυμιάματος, νεαροί γυμνοί από τη μέση και πάνω, γεμάτοι τατουάζ με νεκροκεφαλές και όπλα. Μόλις τελείωσε η τελετή πιάσαμε την κουβέντα και, λίγο πολύ, επιβεβαίωσαν όσα είχα υποθέσει για την «καριέρα» τους.
Οι δύο μήνες που πέρασα στην Πόλη του Μεξικού ήταν εμπειρία έντονη και αξέχαστη. Τα αμέτρητα μουσεία, οι αρχιτεκτονικοί και καλλιτεχνικοί θησαυροί, τα έθιμα τόσων πολιτισμών που ζωντανεύουν στους δρόμους, η ένταση της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής κάνουν την πόλη μνημείο πανανθρώπινο. Είναι αξεπέραστα συγκλονιστική και κατάφωρα υποτιμημένη.
Σημειωματάριο
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Από την Αθήνα θα ταξιδέψετε στην Πόλη του Μεξικού με πτήσεις με ενδιάμεσο σταθμό. Eνδεικτική τιμή για πτήσεις στις αρχές Νοεμβρίου με επιστροφή (αναζήτηση ναύλων στα τέλη Σεπτεμβρίου) από 859 ευρώ.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Έμεινα πολύ ευχαριστημένος από τη διαμονή μου στην Colonia Escandón. Η περιοχή είναι γεμάτη όμορφα κτίρια, πάρκα, εστιατόρια και καφέ-μπαρ. Έχει ατμόσφαιρα γειτονιάς (μετά από δύο μήνες, με χαιρετούσαν στα καταστήματα) και είναι ασφαλής. Το ίδιο ισχύει και για τη Roma και την Condesa, που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση. Υπάρχουν τριγύρω αμέτρητες επιλογές Airbnb σε φροντισμένα διαμερίσματα, ενώ η πρόσβαση στο κέντρο είναι εύκολη και ταχύτατη με το μετρό. Το ιστορικό κέντρο είναι ένα διαμάντι, πολλοί όμως θα το βρουν πολύ θορυβώδες για διαμονή.
Grand Hotel Ciudad de México (16 de Septiembre 82, Centro Histórico, granhoteldelaciudaddemexico.com.mx, από 260 ευρώ το δίκλινο, αλλά ελέγξτε για προσφορές). Πολυτελές ιστορικό ξενοδοχείο σε υπέροχο αρ ντεκό κτίριο πάνω στο Zócalo. Ακόμη και αν δεν μένετε στο ξενοδοχείο, καθίστε στο bar restaurant της ταράτσας, με πανοραμική θέα της πλατείας και του ιστορικού κέντρου και πολύ λογικές τιμές.
Casa Corporation Boutique Suites Condesa (Av. Baja California 295, Colonia Condesa, casacorp.com.mx, από 90 ευρώ το δίκλινο). Πολύ στιλάτο, σε μια όμορφη γωνιά της Condesa.
Roma 191 (Monterrey 191, Cuauhtémoc, Benito Juárez, roma191.com.mx, από 70 ευρώ το δίκλινο). Eυχάριστο boutique ξενοδοχείο στο κέντρο της Roma.
ΦΑΓΗΤΟ
Η μεξικανική κουζίνα που σερβίρεται στο εξωτερικό συνήθως είναι Tex-Mex, δηλαδή η κουζίνα των Tejanos, μεξικανικής καταγωγής Τεξανών, έντονα αμερικανοποιημένη. Εκείνη του Μεξικού είναι πολύ διαφορετική. Τα burritos μην τα ψάξετε – οι Μεξικανοί τα έχουν… ακουστά. Εδώ οι τορτίγιας είναι από καλαμπόκι, όχι από αλεύρι, κάτι που κάνει τα tacos – με εκπληκτική ποικιλία στη γέμιση– βαριά, αλλά χορταστικά. Τοπική ιδιομορφία της πρωτεύουσας είναι πως η quesadilla (κεσαδίγια), παρότι «τυρόπιτα», συνήθως δεν έχει τυρί!
Η μεξικανική κουζίνα έχει κάποιες ιδιαίτερα πρωτότυπες συνταγές, που αποτελούν γευστική εμπειρία:
Mole poblano Σάλτσα από κακάο, ζάχαρη, πιπεριές και μπαχαρικά, που συνοδεύει χοιρινό, πάπια ή κοτόπουλο. Όσο πιο πηχτή και σκούρα είναι (ιδανικά στο χρώμα της bitter σοκολάτας), τόσο καλύτερη! Δοκιμάστε τη στο παραδοσιακότατο Poblanita de Tacubaya (lapoblanita.com.mx).
Chiles en nogada Πιπεριές γεμιστές με κιμά, φρούτα, σάλτσα τομάτας και μπαχαρικά, περιχυμένες με λευκή σάλτσα από καρύδι και στολισμένες με ρόδι και μαϊντανό. Δοκιμάστε τες στο Αzul Histórico (Isabel La Católica 30, Centro Histórico, azul.rest/azul-histórico).
Tacos al pastor Τάκος με γέμιση από χοιρινό γύρο, κρεμμύδι και τυρί. Κατάγεται από τη shawarma που έφεραν, στις αρχές του 20ού αιώνα, οι χιλιάδες χριστιανοί μετανάστες από τον Λίβανο και τη Συρία. Πέραν του γύρου, οι Μεξικανοί υιοθέτησαν και τον Λιβανέζο Άγιο Σάρμπελ, αγάλματα του οποίου βρίσκονται σε πολλές εκκλησίες.
Cocina veracruzana Ένα ευχάριστο διάλειμμα από την κρεατοφαγία προσφέρει η κουζίνα της Veracruz, που βασίζεται στα ψάρια και στα θαλασσινά. Δοκιμάστε τη στο La Matoza (Rosario 360, Lorenzo Boturini, 15820).
Michelada Μπίρα με χυμό λάιμ και σάλτσα τσίλι, σερβίρεται με αλάτι και ταμπάσκο στο χείλος του ποτηριού. Νόστιμη παραλλαγή το clamato, όπου στην μπίρα προστίθεται σάλτσα από τομάτα, ζωμό γαρίδας και μπαχαρικά.
ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ
- Κομπανίες μαριάτσι, με τα σομπρέρο και τις χαρακτηριστικές στολές, θα δείτε συχνά να παίζουν σε πλατείες, αλλά και στο μετρό και στα λεωφορεία. Το στέκι τους είναι η πλατεία Γκαριμπάλντι στο κέντρο, κοντά στον ομώνυμο σταθμό του μετρό. Η ταβέρνα Tenampa (Plaza Garibaldi 12), που λειτουργεί εκεί από τη δεκαετία του 1920, είναι ιδανικός χώρος για να τους ακούσετε. Το φαγητό είναι καλό και το μέρος λιγότερο τουριστικό απ’ όσο φαντάζεται κανείς.
- Οι γειτονιές Roma και Condesa είναι γεμάτες ατμοσφαιρικά μπαρ. H κατανάλωση του mezcal, που, όπως η τεκίλα, προέρχεται από την αγαύη, γνωρίζει μεγάλη άνθηση. Το μπαρ La Clandestina (Álvaro Obregón 298, Condesa) έχει μεγάλη ποικιλία mezcal τοπικών παραγωγών και παρεΐστικη διάθεση.
ΑΓΟΡΕΣ
Mercado de Tepito Tο μεγαλύτερο tianguis (τιάγκις) της Πόλης του Μεξικού, χιλιόμετρα ολόκληρα, βρίσκεται στο Τεπίτο, στις βόρειες παρυφές του κέντρου (σταθμοί μετρό: Tepito ή Lagunilla). «Γειτονιά των σκληρών», το Τεπίτο είναι διαβόητο για την εγκληματικότητα και την παρουσία των καρτέλ. Το tianguis είναι ασφαλές, αρκεί να μην το αφήσει κανείς για να περιπλανηθεί στα γύρω στενά. Πωλούνται τα πάντα, φαγητά, ρούχα, ηλεκτρονικά, κατοικίδια.
Mercado de Sonora Πολύ κοντά στο κέντρο (σταθμός μετρό: Merced), ειδικεύεται σε είδη μαγείας και αποκρυφισμού. Πωλούνται βότανα, ρίζες, σκόνες, αποξηραμένες σαύρες και νυχτερίδες, δέρματα από τρωκτικά και πόδια από κατσίκες. Βασιλεύει μια μυρωδιά θυμιάματος, που γρήγορα σε μεθά. Σε πολλά σημεία εκτελούν limpias («καθαρμούς») για όποιον θέλει να «λύσει» μάγια που πιστεύει πως του έκαναν ή να επικαλεστεί τη βοήθεια μιας δύναμης.
ΜΟΥΣΕΙΑ
Η Πόλη του Μεξικού είναι γεμάτη μουσεία και αυτά γεμάτα θησαυρούς. Μην παραλείψετε το Εθνικό Μουσείο Ανθρωπολογίας (Museo Nacional de Antropología, mna.inah.gob.mx), με την πληρέστερη συλλογή προκολομβιανής τέχνης στον κόσμο, και το Μουσείο Σουμάγια (Museo Soumaya, museosoumaya.org), που ίδρυσε ο Λιβανο-Μεξικανός μεγιστάνας Κάρλος Σλιμ. Το κύριο κτίριο, ορόσημο σύγχρονης αρχιτεκτονικής, φιλοξενεί έργα των κορυφαίων Μεξικανών καλλιτεχνών αλλά και των El Greco, Tintoretto, De Chirico, Rodin και Dalí. Το παράρτημά του σε ιστορικό εργοστάσιο στην Plaza Loreto εκθέτει έργα μεξικανικής pop art και αντικείμενα λαϊκής τέχνης.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Το Μεξικό μαστίζεται από τρομερή εγκληματικότητα, αυτή όμως περιορίζεται, συνήθως, στις υποβαθμισμένες συνοικίες. Στο κέντρο και στις colonias ο επισκέπτης εκπλήσσεται με την ευχάριστη κανονικότητα· ο βασικός κίνδυνος εδώ είναι η διάρρηξη ή η ληστεία στον δρόμο. Για να αποφύγετε την τελευταία, προσπαθήστε να μη δείχνετε «τουρίστας». Αφήστε τις βερμούδες στη βαλίτσα –κανείς δεν τις φορά και θα κάνετε «μπαμ»‒ και μην κυκλοφορείτε σε έρημα μέρη το βράδυ. Μην έχετε ακριβές φωτογραφικές μηχανές ή κινητά σε κοινή θέα. Καλέστε ταξί μόνο από εφαρμογές.