Από τους: Alwa Cooper, Debra Kamin, Dan Piepenbring, © 2022 The New York Times Company
Συναντήστε ένα σπάνιο θαλάσσιο θηλαστικό στα ανοιχτά των ακτών της νότιας Μοζαμβίκης
Το παρατσούκλι «θαλάσσια αγελάδα» που έχει αποδοθεί στο ντιγκόνγκ δεν είναι ιδιαίτερα κολακευτικό, αλλά το γαλήνιο θηλαστικό αποτελεί την κορυφαία εμπειρία οποιασδήποτε κατάδυσης. Τα περίπου 200 άτομα που οι επιστήμονες εκτιμούν ότι ζουν στα προστατευμένα νερά του Εθνικού Πάρκου του Αρχιπελάγους Μπαζαρούτο απαρτίζουν τον μεγαλύτερο πληθυσμό ντιγκόνγκ στις ανατολικές αφρικανικές ακτές. Για να τα δείτε, πρέπει να πετάξετε στο πλησιέστερο διεθνές αεροδρόμιο, στην πόλη του Βιλανκούλο, και στη συνέχεια να κανονίσετε μεταφορά με ελικόπτερο ή παραδοσιακό σκάφος προς ένα από τα πολλά resorts του αρχιπελάγους. Θα βρείτε αμέτρητα σημεία για καταδύσεις κατά μήκος του διάσημου Υφάλου των Δύο Μιλίων στο Μπαζαρούτο, όπου υπάρχει εξαιρετική ορατότητα και πάρα πολλά κοράλλια. Το μεγάλο και πολύ ήρεμο ντιγκόνγκ (σαν μανάτος με πιο φαρδύ και κοντό ρύγχος) συναντάται στα ρηχά παράκτια νερά 40 χωρών και είναι εξαιρετικά ντροπαλό. Ο πληθυσμός του βρίσκεται σε κίνδυνο, σύμφωνα με την Κόκκινη Λίστα Απειλούμενων Ειδών της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης. Έχει εξαιρετική ακοή, αλλά κακή όραση, γι’ αυτό και πρέπει να κινείστε αργά, ήσυχα και ταπεινά. Ακόμα κι έτσι όμως, πρέπει να σταθείτε πολύ τυχεροί για να καταφέρετε να δείτε ένα ντιγκόνγκ –αν αυτό συμβεί, θα είναι κατά πάσα πιθανότητα από απόσταση αρκετών μέτρων– να κολυμπάει μόνο του ή με το ταίρι του.― A. C.
A.T.: Όταν πρέπει να γράψω για τον φυσικό κόσμο, αγχώνομαι λίγο γιατί σκέφτομαι: «Αμάν, θα νιώσω κάτι τώρα; Θα βρω πώς να εκφράσω αυτό το συναίσθημα με λέξεις;». Τον περασμένο Απρίλιο είχα αρχίσει πια να φοβάμαι πολύ τα ταξίδια: η επιδημία, οι περιορισμοί, ο φόβος ότι μπορεί να αποκλειστείς κάπου και να μη σου επιτρέπουν να επιστρέψεις. Όλες αυτές οι σκέψεις περνούσαν από το μυαλό μου και είχα σχεδόν χάσει την επιθυμία να φύγω από το σπίτι. Φτάνοντας σ’ αυτό το μέρος στον Ινδικό Ωκεανό, όταν το αεροπλάνο έστριψε και είδα τις απέραντες εκτάσεις κατάλευκης άμμου να ενώνονται με αυτό το αρχαίο αρχιπέλαγος, σκέφτηκα: «Φυσικά, γι’ αυτό φεύγει κανείς από το σπίτι!». Είχα 15 χρόνια να κάνω κατάδυση και ξαφνικά βρέθηκα να κολυμπώ στον ύφαλο ανάμεσα σε μαυροπτέρυγους καρχαρίες και θαλάσσιες χελώνες. Είναι πολύ απίθανο να δεις ντιγκόνγκ, αλλά καθώς αναδυόμασταν είδαμε ένα. Η εναλλαγή συναισθημάτων μετά την πανδημία ήταν απίστευτη. Ο φόβος να φύγω από το σπίτι μετατράπηκε σε έναν απίστευτο ενθουσιασμό που είχα βγει ξανά στον κόσμο.
A.H.: Πολλές ανάλογες λίστες θα περιλάμβαναν ένα αφρικανικό σαφάρι. Είναι αναζωογονητικό το να μην προωθούμε μια τόσο παραδοσιακή εμπειρία.
T.M.: Το αφρικανικό σαφάρι έχει λίγο σκοτεινή ιστορία, επειδή σχετίζεται με το κυνήγι άγριων ζώων. Πλέον υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στην προστασία των ζώων και στις παραβάσεις, αλλά υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν ξέρουμε ως προς το εάν αυτά τα ζώα είναι όντως προστατευμένα. Οπότε δεν θα ήθελα να προτείνω το σαφάρι ως εμπειρία.
Γιορτάστε αλλιώτικα, «λευκά» Χριστούγεννα με τους πιστούς της Αντίς Αμπέμπα στην Αιθιοπία
Στην Αιθιοπία δεν υπάρχει Άγιος Βασίλης ούτε οι μάγοι με τα δώρα. Τα Χριστούγεννα, που στο μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου είναι μια πολύ εμπορική γιορτή, εδώ είναι μια έντονα θρησκευτική ημέρα, που δεν εορτάζεται με δώρα, αλλά με την κοινότητα, με ψαλμούς και με κεριά. Οι ντόπιοι στην πλειονότητά τους είναι χριστιανοί και οι περισσότεροι μπορούν να ασκούν τη θρησκεία τους ελεύθερα, παρά το γεγονός ότι υπάρχει ιστορικό επιθέσεων εξτρεμιστών σε εκκλησίες σε ολόκληρη τη χώρα. Η Αιθιοπία ακολουθεί ηλιακό ημερολόγιο και τα Χριστούγεννα, που είναι γνωστά ως Genna, γιορτάζονται στις 7 Ιανουαρίου. Η γιορτή ξεκινά με νηστεία στις 6 Ιανουαρίου, όταν μετά τη δύση του ηλίου οι πιστοί βγαίνουν στην πόλη. Στους πολυσύχναστους δρόμους της Αντίς Αμπέμπα επικρατεί ξαφνικά ησυχία, καθώς χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά, ντυμένοι στα λευκά και φορώντας τις παραδοσιακές εσάρπες που ονομάζονται νετέλες, κατευθύνονται προς την εκκλησία, μοιάζοντας από μακριά με νιφάδες χιονιού.
Πολλοί απ’ αυτούς προσκυνούν όλη νύχτα, περπατώντας με αναμμένα κεριά στα χέρια από τη μία εκκλησία στην άλλη, μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Η Αιθιοπία φιλοξενεί ορισμένες από τις παλαιότερες και πιο όμορφες εκκλησίες στην Αφρική, οι οποίες γεμίζουν πλήρως την παραμονή των Χριστουγέννων (είναι ευπρόσδεκτοι και οι επισκέπτες.) Στην πρωτεύουσα ξεχωρίζουν ο καθεδρικός Medhane Alem, με τους τιρκουάζ θόλους και τις στήλες στην πρόσοψη, και ο καθεδρικός ναός της Αγίας Τριάδας, με τις επιβλητικές τοιχογραφίες, τα εντυπωσιακά πολύχρωμα βιτρό στα παράθυρα και τους τάφους από γρανίτη του αυτοκράτορα Χαϊλέ Σελασιέ και της συζύγου του. Ορισμένα από τα πιο παλιά ανθρώπινα απολιθώματα που έχουν βρεθεί, έχουν ανασκαφεί στα χώματα της Αιθιοπίας. Την παραμονή των Χριστουγέννων, ένα έθνος που εξακολουθεί να μαστίζεται από λιμό και βία αφήνει τα πάντα προκειμένου να προσευχηθεί για την ειρήνη. Καθώς οι πιστοί συναντιούνται, λένε ο ένας στον άλλο «Melkam Genna!», δηλαδή «Καλά Χριστούγεννα» στην αμχαρική γλώσσα, και οι δρόμοι βρίθουν από ζωντάνια.― D.K.
P.I.: Γενικά, έχω μια ιδιαίτερη προτίμηση για τόπους θρησκευτικού ενδιαφέροντος, από τη Λάσα μέχρι τα βάθη της Αυστραλίας. Αλλά σπάνια βρίσκω μέρη που να μπορούν να ανταγωνιστούν τη δύναμη και την έντονη έλξη της Αιθιοπίας. Πρόκειται για την παλαιότερη χριστιανική χώρα στον κόσμο, σύμφωνα με αναφορές, και όταν τη διασχίζεις, νιώθεις πως βρίσκεσαι μέσα στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης. Το αποκορύφωμα είναι την παραμονή των Χριστουγέννων, όταν όλοι στην πρωτεύουσα είναι ντυμένοι στα λευκά, ενώ μουσάτοι ιερείς λικνίζονται μπρος πίσω κρατώντας στα χέρια τους μικρές Βίβλους τσέπης και διαβάζοντας από αυτές. Δεν είμαι χριστιανός, αλλά κοιτάζεις γύρω σου και νιώθεις ότι θα μπορούσες να βρίσκεσαι στη Βηθλεέμ κατά τη γέννηση του Ιησού και πως ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει τα τελευταία 2.000 χρόνια. Και τα πάντα γίνονται ακόμα πιο έντονα, δεδομένου ότι η ζωή στην Αιθιοπία είναι πολύ δύσκολη, καθώς υπάρχει πολιτική αβεβαιότητα και εξαθλίωση. Συνεπώς, είναι διάχυτη η αίσθηση ότι η θρησκεία και η κάθε στιγμή σημαίνουν εδώ πολύ περισσότερα από ό,τι στη Μαδρίτη ή στο Παρίσι. Και παρότι έχουν περάσει 28 χρόνια από τότε, δεν θα ξεχάσω ποτέ πώς ένιωθα καθώς περπατούσα μέσα στη νύχτα από εκκλησία σε εκκλησία και έβλεπα τόσους ανθρώπους με δάκρυα στα μάτια, συγκεντρωμένους στο σκοτάδι, να κρατούν αναμμένα κεριά και να ψέλνουν.
Επισκεφθείτε τις ανθισμένες οάσεις και τις αρχαίες πόλεις της ερήμου στην κοιλάδα του ποταμού Ντράα, στο Μαρόκο
Στο προαποικιακό Μαρόκο, το επιβλητικό μεγαλείο της οροσειράς του Άτλαντα ήταν το φυσικό σύνορο ανάμεσα στην bilad el-makhzen –την περιοχή υπό την κυριαρχία του σουλτάνου των Αλαουιτών– και την bilad el-siba, τη λεγόμενη «περιοχή της αναρχίας». Σήμερα, διασχίζοντας κανείς τον Άτλαντα για να φτάσει στην κοιλάδα του Ντράα, μπορεί να καταλάβει αυτόν τον διαχωρισμό. Πρόκειται για ένα μεθοριακό μέρος, όπου καταπράσινοι κήποι και πανύψηλοι μιναρέδες καταλήγουν στις απέραντες γυμνές εκτάσεις της Σαχάρας. Με αφετηρία το Μαρακές, κατευθυνθείτε νοτιοανατολικά προς το Ουαρζαζάτ, γνωστό και ως «είσοδο της ερήμου», και στη συνέχεια προς το M’hamid, όπου βρίσκεται το ξενοδοχείο Dar Paru, χαρακτηριστικό δείγμα της βερβερικής αρχιτεκτονικής με τους χωμάτινους τοίχους και τα γεωμετρικά παραπέτα. Από εκεί, ακολουθήστε τους αυτοκινητόδρομους Ν9 και Ν12 για να κινηθείτε κατά μήκος του ποταμού Ντράα, ο οποίος διαρρέει τα αλγερινά σύνορα, προσφέροντας στο τοπίο άγρια χρώματα: η ώχρα, το καφέ και το σμαραγδί των βουνών δίνουν τη θέση τους σε πανέμορφες οάσεις, γεμάτες φοίνικες, ελαιώνες, χρυσαφένια χωράφια με κριθάρι και πλίνθινους οικισμούς που έχουν ψηθεί στον ήλιο. Η περιοχή, που κάποτε φιλοξενούσε μια πολύβουη εμπορική οδό, φέρει τα σημάδια της θρησκευτικής και λαϊκής παράδοσης του Μαρόκου. Αρωματικοί φοίνικες με χουρμάδες, τους οποίους πρωτοκαλλιέργησαν οι Άραβες που κατέφθασαν τον 7ο αιώνα, καλύπτουν μεγάλες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης ανάμεσα στους αμμόλοφους. Πόλεις όπως το Tissint έχουν επηρεαστεί από τους Βερβέρους, που κατοικούσαν στη Βόρεια Αφρική για περισσότερα από 4.000 χρόνια. («Tissint» στη βερβερική γλώσσα σημαίνει αλάτι, άλλο ένα αγαθό που υπάρχει από πάντα στην περιοχή.) Πιο νοτιοανατολικά, στο Akka, σε απόσταση 500 χιλιομέτρων από το Μαρακές, βρίσκονται τα απομεινάρια μιας κοινότητας Εβραίων εμπόρων και αργυροχόων που δραστηριοποιούνταν εδώ από τον 2ο κιόλας αιώνα. Τα σπίτια τους –φτιαγμένα από πλίνθινα τούβλα και σοβά, με τους τοίχους μισοσπασμένους ή γκρεμισμένους– στέκουν ως μνημεία του πλούσιου και ετερόκλητου παρελθόντος της κοιλάδας του Ντράα, καθώς και της μαγευτικής απεραντοσύνης του παρόντος της.― Dan Piperbring
A.T.: Είχα πάει στο Μαρακές, είχα πάει και στην Ταγγέρη. Το Μαρόκο δεν μου ήταν άγνωστο. Έπειτα, έκανα ένα ταξίδι προς τον νότο πριν από μερικά χρόνια. Πρόκειται για ένα αραβικό μέρος, αλλά υπάρχει έντονο το στοιχείο κι ενός άλλου πολιτισμού που κρύβεται κάτω από την επιφάνεια. Η πιο συναρπαστική στιγμή ήταν όταν έφτασα σε μια πόλη όπου υπήρχε μια παλιά εβραϊκή συνοικία αργυροχόων και μπήκαμε σε ένα σπίτι που έμοιαζε λες και είχε εγκαταλειφθεί μόλις χθες. Ήταν απ’ αυτές τις στιγμές που όλα μπαίνουν στη θέση τους και βγάζουν νόημα ξαφνικά και μπορείς να δεις ένα κομμάτι μιας άλλης κουλτούρας και πολιτισμού και το πώς αλληλεπιδρούσε με αυτό το αραβοκρατούμενο μουσουλμανικό τμήμα του Μαρόκου. Οφείλω επίσης να ομολογήσω πως από άποψη τοπίου πρόκειται για τον μοναδικό προορισμό, πέρα από την Υεμένη, τον οποίο διασχίζεις και βρίσκεσαι ανάμεσα σε τεράστια σμιλεμένα βουνά, ενώ μια στο τόσο βλέπεις ένα ανθισμένο δέντρο με φόντο την έρημο. Είναι εκπληκτικό.