Ήταν έξι το πρωί –με το μυαλό μου να έχει κολλήσει στις δύο η ώρα Ανατολικής Ακτής-, όταν μαζί με τον σύζυγο και την κόρη μου περνούσαμε από το τελωνείο στο αεροδρόμιο της Ponta Delgada, στο νησί São Miguel, το μεγαλύτερο από τα εννέα που αποτελούν το αρχιπέλαγος των Αζορών. Παρά τη θολούρα μου ωστόσο, η ενέργειά μου βρισκόταν στα ύψη. Μια συνταξιδιώτισσά μας από τη Βοστώνη εξέφρασε στον υπάλληλο τον θαυμασμό της για την ακριβέστατη μέχρι στιγμής πρόγνωση του καιρού στην περιοχή, γεγονός που προκάλεσε ένα χαμόγελο εκ μέρους του και την παρατήρηση: «Δεν ξέρω αν είναι ακριβής πρόγνωση, αλλά μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι θα βιώνετε καθημερινά και τις τέσσερις εποχές του χρόνου».
Είχε δίκιο. Κατά την εβδομάδα της διαμονής μας εκεί υπήρξαν εναλλαγές από βροχή σε λιακάδα, αναγκάζοντάς μας να αλλάζουμε με ταχύτητα τα μαγιό μας με πουλόβερ. Όμως δεν ήταν τόσο ο καιρός που μας εντυπωσίασε, όσο ο εκπληκτικός συνδυασμός γης, νερού, φωτιάς και αέρα που έκανε το Σάο Μιγκέλ μια περιπέτεια που δεν μοιάζει με καμία άλλη.
Ως γνωστόν, το οροπέδιο των Αζορών σχηματίστηκε πριν από περίπου 36 εκατομμύρια χρόνια στον Ατλαντικό, εκεί όπου συναντώνται οι τεκτονικές πλάκες της Βόρειας Αμερικής, της Ευρασίας και της Αφρικής. Καθώς αυτές απομακρύνονταν σταδιακά, λιωμένο ηφαιστειακό υλικό ανυψώθηκε και σχημάτισε έναν νέο ωκεάνιο φλοιό, με τις κορυφές των ηφαιστείων να σχηματίζουν την αλυσίδα των νησιών.
Πράσινα «χαλιά» σε ένα αειφόρο δάσος
Οι περιπέτειές μας ξεκίνησαν ήδη στη διαδρομή από το αεροδρόμιο προς το ξενοδοχείο Furnas Lake Forest Living, στην κοιλάδα Furnas, έναν ανενεργό κρατήρα με υψηλή γεωθερμική δραστηριότητα νοτιοανατολικά του São Miguel. Με την αδρεναλίνη στα ύψη ενώ διασχίζαμε με ταχύτητα τους λόφους, παρατηρούσαμε έκθαμβοι τα καταπράσινα λιβάδια, «κατάστικτα» από πιο σκούρες πράσινες επιφάνειες εκεί όπου οι βράχοι ήταν καλυμμένοι από βρύα.
Κατηφορίζοντας προς την κοιλάδα αρχίσαμε να διακρίνουμε και κάποια άλλα, ζωντανά αυτή τη φορά «στίγματα», κοπάδια από αγελάδες που προορίζονται για γαλακτοπαραγωγή, δραστηριότητα πολύ σημαντική για την τοπική οικονομία. Το σκηνικό συμπλήρωναν πυκνές συστάδες από πλατάνια, ροζ αζαλέες -όχι όμως και ορτανσίες για τις οποίες είναι γνωστό το νησί, αφού η περίοδος ανθοφορίας τους θα ξεκινούσε δύο μήνες αργότερα-, και τούνελ από φυλλώματα που σε έκαναν να νομίζεις ότι είχες μεταφερθεί σε κάποιον μαγικό προορισμό. Όταν πια φτάσαμε στο θέρετρο, περνώντας μέσα από ένα άλσος από ιαπωνικούς κέδρους, η μαγεία του παραμυθιού ολοκληρώθηκε.
Oι εν λόγω κέδροι φυτεύτηκαν από τον ιδιοκτήτη του θερέτρου, Μανουέλ Γκάγκο ντα Καμάρα και τη σύζυγό του, Έλενα. Όπως μάθαμε, η έκταση περιήλθε στην οικογένειά του στα τέλη του 15ου αιώνα, 50 χρόνια περίπου μετά την αποβίβαση στα νησιά του Πορτογάλου εξερευνητή Γκονσάλο Βέλιο Καμπράλ. Όταν την ανέλαβε εκείνος, το 1984, τα 270 στρέμματα ήταν καλυμμένα από αγριόχορτα. Του πήρε καιρό να ολοκληρώσει το περιτριγυρισμένο πλέον από ένα βιώσιμο δάσος θέρετρο με τις 14 βίλες, που άνοιξε το 2004 (οι τιμές ξεκινούν από 320 ευρώ). «Όνειρό μου είναι να το μετατρέψω σε ένα μέρος όπου οι φιλοξενούμενοί μας θα μπορούν να μάθουν πώς να καλλιεργούν τα λαχανικά που φτάνουν στο τραπέζι τους», μας είπε, ενημερώνοντάς μας ότι με τη σύζυγό του φτιάχνουν το δικό τους μέλι, ενώ καλλιεργούν λαχανικά και φρούτα που τροφοδοτούν το εστιατόριό τους. «Η φύση σου δίνει τα πάντα, αν τη φροντίζεις» τόνισε, άποψη που φαίνεται πως συμμερίζονται πολλοί στο νησί, δίνοντας έτσι και σ’ εμάς την ευκαιρία να βιώσουμε μια φιλική προς το περιβάλλον ταξιδιωτική εμπειρία.
Τις πρώτες μας μέρες τις περάσαμε με εκδρομές στην καταπράσινη φύση που συχνά μύριζε θειάφι, θαυμάζοντας την εναλλασσόμενη ομορφιά και το απόκοσμο πολλές φορές τοπίο. Η κοντινή μεγάλη λίμνη Lagoa das Furnas που ξεπρόβαλλε μέσα από τα δέντρα μας έκανε να νιώθουμε πως μεταφερθήκαμε στην Ελβετία. Όταν φτάσαμε στη βόρεια όχθη της βρεθήκαμε μπροστά σε ένα ακόμα πιο εντυπωσιακό φαινόμενο, την Caldeira das Furnas, με τους υδρατμούς που υψώνονταν στον αέρα να θυμίζουν την ηφαιστειακή καταγωγή της.
Καθώς παρακολουθούσαμε έκθαμβοι, ξεπρόβαλε ένα φορτηγάκι από το οποίο αποβιβάστηκαν δύο άνδρες οι οποίοι κατευθύνθηκαν σε έναν από τους δεκάδες διάσπαρτους λοφίσκους, όπου σε μια μικρή πινακίδα αναγραφόταν το όνομα ενός εστιατορίου. Έσκυψαν πάνω από δυο βαθιές τρύπες, από τις οποίες ανέσυραν δύο μεγάλα καζάνια. Τι περιείχαν; Το διάσημο τοπικό έδεσμα κουζίντου (cozido), ένα είδος στιφάδου που περιλαμβάνει από τσορίθο και κοτόπουλο μέχρι λάχανο και καρότα και μαγειρεύεται μέσα στην καυτή γη για έξι ή επτά ώρες. Προφανώς ήταν έτοιμο και οι άνδρες, αφού τοποθέτησαν στο φορτηγάκι τα καζάνια, επέστρεψαν στο εστιατόριό τους για να το σερβίρουν ζεστό-ζεστό. Εμείς πάλι κατευθυνθήκαμε στο παραλίμνιο καφέ λίγο πιο κάτω, για να δοκιμάσουμε τη δική τους εκδοχή κουζίντου – το κρέας ήταν τρυφερό, τα λαχανικά μαλακά, και η γεύση γήινη.
Και η περιπέτεια συνεχίζεται.
Διασχίζοντας το γκριζο-χάλκινο έδαφος που περιβάλλει τις καλντέρες φτάσαμε στο Grená Park, μια δασώδη περιοχή με μονοπάτια πεζοπορίας και μια κατοικία του 1800 που, αφού έχοντας αλλάξει πολλούς ιδιοκτήτες, αγοράστηκε τελικά από την πορτογαλική κυβέρνηση το 1987 για να μετατραπεί σε χώρο φιλοξενίας υψηλών αξιωματούχων, ενώ αργότερα μεταβιβάστηκε στην τοπική κυβέρνηση των Αζορών. Παρά τις παρεμβάσεις που έγιναν κατά καιρούς, κάποια στιγμή έπαψε να συντηρείται και ερημώθηκε, μέχρι που η περιοχή ολόκληρη πωλήθηκε σε ιδιώτες, οι οποίοι ανέλαβαν την αξιοποίησή της το 2018. Αφού πληρώσαμε το αντίτιμο και μπήκαμε στο πάρκο, επιλέξαμε ένα από τα τρία μονοπάτια και αρχίσαμε να ανεβαίνουμε περνώντας ανάμεσα από πανύψηλα δέντρα και καταρράκτες. Χοντροί κορμοί σηματοδοτούσαν τα περάσματα, ξύλινοι κάδοι απορριμμάτων ήταν τοποθετημένοι σε στρατηγικά σημεία, ενώ ξύλινες σκάλες μας οδηγούσαν στα διαφορετικά επίπεδα. Η πυκνή σκιά, η υγρασία, οι φτέρες και τα βρύα πάγωναν τον χρόνο – έμοιαζε σαν να μετείχαμε σε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με φιγούρες φυσικού μεγέθους.
Θερμά λουτρά και ροές λάβας
Στο κοντινό χωριό Furnas και στο πάρκο Terra Nostra η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική. Ο περίφημος βοτανικός κήπος χρονολογείται στο 1775, όταν ο Αμερικανός έμπορος Τόμας Χίκλινγκ έχτισε ένα μικρό ξύλινο σπίτι που το περιέβαλε με δέντρα, κυρίως από τη Βόρεια Αμερική. Τον 19ο αιώνα η ιδιοκτησία διευρύνθηκε από τον υποκόμη Ντα Πράια και αργότερα από τον γιο του, ο οποίος συνέχισε να αυξάνει την έκταση και να φυτεύει εισαγόμενα δέντρα. Σήμερα αποτελείται από 30 στρέμματα με δέντρα φερμένα από τη Νέα Ζηλανδία μέχρι την Κίνα και τη Νότια Αφρική. Φοίνικες διασταυρώνονται με ευκαλύπτους, οι οποίοι δίνουν τη θέση τους σε σεκόγιες και καμέλιες. Είναι ένα υπέροχο μέρος για να χαθείτε -εμείς, παρά το ότι είχαμε χάρτη, όντως χαθήκαμε- και να κάνετε μια χαλαρωτική βουτιά στη φυσικά ζεστή και πλούσια σε σίδηρο ιαματική πισίνα, δημοφιλή σε ντόπιους και τουρίστες.
Μετά από λίγες ημέρες περιπλάνησης σε στέρεο -αν και μερικές φορές «λιωμένο»- έδαφος, νιώσαμε έτοιμοι να εξερευνήσουμε τις θάλασσες. Στον ωκεανό γύρω από το Σάο Μιγκέλ ζουν πολλά κητώδη και δεν είναι λίγες οι εταιρείες περιηγήσεων που θα σας φέρουν κοντά τους με τα Zodiac και τα μεγαλύτερα Catamaran. Εμείς, παρόλο που σίγουρα δεν είμαστε δεινοί θαλασσοπόροι, επιλέξαμε μια βόλτα με το τελευταίο, της εταιρείας Futurismo. Περίπου 15 λεπτά μετά την αναχώρησή μας από την Ponta Delgada, το κύριο λιμάνι του νησιού, είδαμε δελφίνια να γλιστρούν στο νερό, προκαλώντας ενθουσιασμό στην παρέα. Για τις επόμενες τρεις ώρες ο καπετάνιος του σκάφους ακολουθούσε τις οδηγίες του υπεύθυνου του Futurismo που βρισκόταν σε ένα παρατηρητήριο στο νησί και μετέδιδε ζωντανά την ορατή θαλάσσια δραστηριότητα. Είδαμε επίσης κοπάδια ρινοδέλφινων και αρκετές φάλαινες, συμπεριλαμβανομένης μιας μητέρας με το μικρό της που έπλεαν με χάρη πριν βουτήξουν πίσω στα βάθη του ωκεανού με ένα κούνημα της ουράς τους.
Η επόμενη μέρα ήταν επίσης γεμάτη θέα στον ωκεανό, αυτή τη φορά από τα υψώματα της δυτικής ακτής. Πήραμε άλλον ένα ελικοειδή δρόμο με πλατάνια και βρύα σε ένα από τα πιο πολυφωτογραφημένα σημεία του νησιού, το Miradouro da Ponta do Escalvado. Η ηλιόλουστη μέρα και η λοφώδης πράσινη ενδοχώρα που έκανε αντίθεση με τους απόκρημνους βράχους, τον γαλάζιο ουρανό και τα λευκά σύννεφα θα μπορούσαν να έχουν βγει από αφίσα ταξιδιωτικού πρακτορείου. Στην ακτή, στην πόλη Mosteiros, το πράσινο γρασίδι έδινε τη θέση του σε μαύρα ποτάμια παγωμένης λάβας πάνω σε βραχώδεις σχηματισμούς, ένα απειλητικό αλλά ακαταμάχητο θέαμα ενώ σκαρφαλώναμε σε μυτερές κορυφές, βουτούσαμε σε διαυγείς παλιρροϊκές λίμνες και παρακολουθήσαμε τον Ατλαντικό -που σ’ εκείνο το σημείο είχε ένα υπέροχο τιρκουάζ χρώμα- να σκάει στην ακτή.
Αφού χορτάσαμε θέαμα, κατευθυνθήκαμε στην κοντινή Ponta da Ferraria για μπάνιο. Εκεί, μια πηγή που αναβλύζει από τους βράχους λάβας δημιουργεί έναν θερμαινόμενο όρμο μέσα στον ωκεανό. Ακολουθήσαμε το μονοπάτι εκείνων που αγαπούν την ηλιοθεραπεία και όσων αναζητούν την περιπέτεια και φτάσαμε μέχρι τους μαύρους, ενίοτε πριονωτούς βράχους όπου ήταν αραγμένοι δεκάδες λουόμενοι. Σταματήσαμε για να αφουγκραστούμε τη φύση και να ενωθούμε πνευματικά με αυτήν και μαζί τους στο στενό κανάλι όπου τα κρύα κύματα του ωκεανού ενώνονται με το ζεστό νερό, δημιουργώντας ένα μείγμα τρικυμιώδες και αναζωογονητικό μαζί, στο οποίο δεν μπορέσαμε να αντισταθούμε – βουτήξαμε ανάμεσα στους βράχους, κρατώντας γερά το απλωμένο στην υδάτινη οδό σκοινί, για να μην μας παρασύρει το κύμα. Και τότε, για μια στιγμή, ένιωσα να γίνομαι ένα με την ιστορία.
Άγριοι άνεμοι και γκρίζα σύννεφα
Για την τελευταία μέρα αφήσαμε τη Lagoa do Fogo, τη «Λίμνη της Φωτιάς», μια προστατευόμενη έκταση άνω των 1.200 στρεμμάτων στο κέντρο του νησιού. Φτάσαμε ακολουθώντας έναν ανηφορικό ελικοειδή δρόμο, σε πολλά σημεία του οποίου ο γαλανός ουρανός κρυβόταν και μας τύλιγε μια παχιά ομίχλη, που όσο πιο ψηλά ανεβαίναμε, τόσο πιο πυκνή γινόταν. Ή μήπως ήταν σύννεφα; Όπως μας είχε υποσχεθεί ο υπάλληλος του αεροδρομίου, μέσα σε μια εβδομάδα είχαμε βιώσει τέσσερις εποχές στα 290 τετραγωνικά μίλια του São Miguel. Αφού παρκάραμε, περπατήσαμε μέχρι την αρχή του μονοπατιού, με τον άνεμο να μας μαστιγώνει και να ανακατεύει τα λευκά κύματα στην ηφαιστειακή λίμνη εκατοντάδες μέτρα κάτω. Αναρωτηθήκαμε και πάλι αν ήμασταν υπερβολικά περιπετειώδεις, αλλά αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε τουλάχιστον την πεζοπορία.
Είχαμε ακούσει για μια έκταση από ελαφρόπετρα στις όχθες της λίμνης, που θέλαμε να τη δούμε. Όσο πιο βαθιά κατεβαίναμε στην καλντέρα, τόσο περισσότερη προστασία παρείχαν οι απόκρημνες πλαγιές της, ενώ γλάροι και γλαρόνια μας καλωσόριζαν σκούζοντας. Από κάτω μας τα σύννεφα εξακολουθούσαν να αιωρούνται, τόσο κοντά μας ώστε μπορούσαμε να τα «αγγίζουμε». Περπατούσαμε ανάμεσα σε φτέρες και δάφνες, θέλοντας να χωθούμε όσο μπορούσαμε πιο βαθιά μέσα σε αυτό το καταπράσινο αλλά φλογερό τοπίο, όμως ο άνεμος και η μεγάλη απόσταση μέχρι τη λίμνη μας αποθάρρυναν τελικά, αναγκάζοντάς μας να γυρίσουμε πίσω. Δεν καταφέραμε να φτάσουμε στην παραλία της ελαφρόπετρας, αλλά είχαμε ήδη αποκτήσει πολλές εμπειρίες. Και φεύγοντας από το ξενοδοχείο για να προλάβουμε την πτήση μας ξέραμε πια ότι το São Miguel έχει μια ασύγκριτη θέση στον πλανήτη – και στην καρδιά μας!