Οι πιστοί θαυμαστές της σειράς Outlander συνέβαλαν τα μέγιστα στην αλλαγή εικόνας της σύγχρονης Σκωτίας. Η αναπαράσταση της ζωής των φατριών των Χάιλαντς μαζί με τα καταπληκτικά τοπία από το Ινβερνές ως το Εδιμβούργο γοήτευσαν το κοινό, σηματοδοτώντας μια αύξηση στον τουρισμό που το Ίδρυμα Προστασίας Κληρονομιάς της Σκωτίας χαρακτηρίζει ως «Φαινόμενο Outlander». Πλέον, ένα είναι σίγουρο: με το αποστακτήριο ουίσκι που επικεφαλής του έχει γυναίκα, τα γαστρονομικά μενού στη μέση του πουθενά που γίνονται ολοένα και πιο περιζήτητα και το κλασικό ταρτάν να γίνεται όλο και πιο δημοφιλές, η γαελική κουλτούρα έχει αναζωογονηθεί με συναρπαστικό τρόπο, προσελκύοντας το ενδιαφέρον των millennials, της Gen Z, αλλά κι εκείνων που γνώρισαν τις παραδόσεις του τόπου από το Braveheart. Να κάποια από τα highlights της νέας Σκωτίας.
Ταρτάν
Αν κάτι συμβολίζει αυτόν τον τόπο, είναι το ταρτάν. Το βλέπεις παντού – από τη διακόσμηση ξενοδοχείων και τα σκεύη κουζίνας μέχρι, φυσικά, στα ρούχα. Επί αιώνες, το μοτίβο που βγαίνει σε χιλιάδες παραλλαγές αποτελεί σύμβολο των φατριών των Χάιλαντς. Όταν μάλιστα η βρετανική κυβέρνηση αποπειράθηκε να απαγορεύσει το «ένδυμα του Χάιλαντ» το 1747, ύστερα από την αποτυχημένη Εξέγερση των Ιακωβιτών, το ταρτάν έγινε σύμβολο ανθεκτικότητας, ακόμη και επανάστασης.
«Το ταρτάν σήμερα έχει εξελιχθεί σε σύμβολο της ποπ κουλτούρας σε όλο τον κόσμο», αναφέρει η Μαρί Μάξγουελ, έφορος στην έκθεση «Tartan» που εγκαινιάστηκε πρόσφατα στο Μουσείο Victoria & Albert, στο Νταντί, και αναλύει το ιστορικό πλαίσιο της εξέλιξης του απλού αυτού υφάσματος και της κυριαρχίας του στη μόδα σε παγκόσμιο επίπεδο. (H έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή ως τον Ιανουάριο του 2024).
Η 34χρονη Αραμίντα Κάμπελ, πάλι, δημιουργεί μοναδικά μοτίβα που εκφράζουν την καταγωγή και τα ενδιαφέροντα των πελατών της. Οι εσάρπες και τα φουλάρια της εκτίθενται στο Scottish Textiles του Εδιμβούργου, κοντά στο λεγόμενο «Βασιλικό Μίλι», που στηρίζει τα υφαντουργεία και τους βιοτέχνες της περιοχής οι οποίοι δημιουργούν βιώσιμα προϊόντα. (Τα κομμάτια δημιουργούνται στο ατελιέ της σχεδιάστριας και οι τιμές τους ξεκινούν από τις 295 λίρες για τα έτοιμα και φτάνουν στις τις 5.000 για τις παραγγελίες).
Εστιατόρια
Στο εστιατόριο Fhior του Εδιμβούργου, το πάθος του σεφ Σκοτ Σμιθ για τη δημιουργία συγκλονιστικών γεύσεων από ταπεινά σκωτσέζικα υλικά γίνεται εμφανές στο μενού του, που περιλαμβάνει από 7 έως 10 πιάτα. Το ένα από αυτά – τηγανιτό κουνουπίδι σε άλμη κότζι συνοδευόμενο από βερίκοκο με σπόρους λεβιστικού- αποτελεί πρότυπο ουμάμι. Και αν η κουζίνα του είναι εκλεπτυσμένη, η γενική ατμόσφαιρα του εστιατορίου δεν είναι. «Εστιάζουμε στη γεύση και όχι στην επιτήδευση», τονίζει ο 34χρονος Σμιθ ενώ μας ξεναγεί στον χώρο, δείχνοντάς μας μια τοιχογραφία που ζωγράφισε το προσωπικό του -και κρύβει τις ρωγμές στον τοίχο- και μια λίστα τραγουδιών που αποτελείται κυρίως από Arctic Monkeys. (Το μενού των 7 πιάτων κοστίζει 85 λίρες, ενώ των 10 105, χωρίς αλκοόλ). Κάποτε, το γκουρμέ εστιατόριο με τα έξι τραπέζια μέσα στο παλαιότερο ενεργό αποστακτήριο της χώρας αποτελούσε τουριστική καφετέρια.
Απ’ όταν όμως η μάρκα ουίσκι Glenturret αγοράστηκε από τη γαλλική Lalique, το 2018, το εστιατόριο Glenturret Lalique στο αγροτικό Πέρθσαϊρ, μία ώρα απόσταση από τη Γλασκόβη, άλλαξε ρότα. Εδώ, ο σεφ Μαρκ Ντόναλντ συνεργάζεται με ντόπιους κυνηγούς και ψαράδες για να δημιουργήσει ένα μενού γευσιγνωσίας 16 πιάτων, που δίνει μια παιχνιδιάρικη νότα στην κλασική σκωτσέζικη γαστρονομία. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η εκδοχή του της κλασικής τηγανίτας πατάτας με μια γενναιόδωρη μπουκιά bao bun από βοδινό Wagyu των Χάιλαντς, τρούφα και χαβιάρι. Φυσικά δεν λείπει το ουίσκι. Το κοκτέιλ που προηγείται του επιδορπίου περιέχει «new make» -ουίσκι πριν παλαιωθεί στο βαρέλι-, που αρωματίζει την ατμόσφαιρα. «Θέλουμε να γκρεμίσουμε τα στερεότυπα και να κάνουμε τους επισκέπτες μας να αισθανθούν πως έλαβαν κάτι παραπάνω από ένα απλό γεύμα» λέει ο 34χρονος σεφ, ο οποίος εκπαιδεύτηκε στα εστιατόρια Noma, Gleneagles και Balmoral Hotel. Το εστιατόριο έλαβε πρόσφατα αστέρι Michelin. (Το κόστος είναι 195 λίρες μαζί με αλκοόλ, ενώ το wine pairing κοστίζει επιπλέον 110 λίρες).
«Εστιατόρια με δωμάτια»
Το 2021, ο Τομ Τσάπις και η Ματίλντα Ραφλ, 30 και κάτι και οι δύο, άνοιξαν το Killiecrankie House των πέντε δωματίων σε ένα παλιό πρεσβυτέριο του 19ου αιώνα, στο Πέρθσαϊρ. Αυτό ανήκει στην ευρύτερη τάση των «εστιατορίων με δωμάτια», μικρών πανδοχείων δηλαδή που προσφέρουν εκλεπτυσμένα μενού. Το ζευγάρι οραματιζόταν ένα μενού που θα έπαιζε με τους κανόνες με πολλή τόλμη και καθόλου επιτήδευση.
Εδώ τα πράγματα κυλούν ως εξής: Μετά το check-in στις 4μ.μ., οι επισκέπτες μαζεύονται για κοκτέιλ και χαλαρή κουβέντα στο σαλόνι ή στον κήπο. Στις 7μ.μ. αρχίζει το τρίωρο δείπνο, ξεκινώντας από τα ορεκτικά – όπως ταρτάρ ελαφιού με τουρσί σκόρδου και πουρέ βατόμουρου ή ένα κορνέτο φυκιού με γέμιση από ταρτάρ και μους σολομού. Ακολουθεί το κυρίως πιάτο – όπως συκώτι πεσκαντρίτσας μαριναρισμένο σε σάκε, αντί για χοιρινό. Οι επιλογές των ποτών είναι εξίσου τολμηρές – μηλίτης Fife, τοπική μπύρα με αποξηραμένο λυκίσκο, αλλά και κυπριακή Κουμανταρία. (Το δείπνο κοστίζει 105 λίρες χωρίς αλκοόλ. Το τολμηρό ταίριασμα με ποτό κοστίζει άλλες 75 λίρες. Η διαμονή για μία νύχτα είναι 520 λίρες για δύο άτομα, με δείπνο και πρωινό).
Το Dipping Lugger άνοιξε κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε ένα αιωνόβιο σπίτι που φιλοξένησε σημαντικές προσωπικότητες, στο ψαροχώρι Ουλαπούλ. Η διακόσμηση συνδυάζει κομμάτια εποχής με σύγχρονα: ανακλινόμενες καρέκλες, βελουτέ καναπέδες με ιδιαίτερες ταπετσαρίες και κορνιζαρισμένες αφίσες των Mumford & Sons και άλλων συγκροτημάτων, που παραπέμπουν στη δεύτερη δουλειά των ιδιοκτητών, του 52χρονου Ρόμπερτ Χικς και της 45χρονης Χέλεν Τσάλμερς, στον τομέα της μουσικής προώθησης. Και εδώ το φαγητό είναι το επίκεντρο. Το συνεχώς εναλλασσόμενο μενού εφτά πιάτων του 31χρονου σεφ Ντέιβιντ Σμιθ εκφράζει τέλεια το περιβάλλον. Για παράδειγμα, η καραβίδα από τη Λοχ Μπρουμ με σκόνη από φύκι σερβίρεται με ραβιόλι γαρίδας μαζί με πουρέ λεμονιού και κρίταμο, ενώ ένα φιλέτο ελαφιού μαριναρισμένο σε τσάι Lapsang souchong συνοδεύεται από πουρέ αρακά και μανιτάρια τρομπέτες τουρσί. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κτήμα βρίσκεται πάνω στην καταπληκτική γραφική διαδρομή των Βόρειων Χάιλαντς, γνωστή ως North Coast 500. (Το δείπνο κοστίζει 95 λίρες, το wine pairing επιπλέον 60, και το δείπνο και πρωινό για δύο 450 λίρες).
«Η καλή μαγειρική αφηγείται μια ιστορία: ποιος είσαι, από πού ήρθες, πού βρίσκεσαι», θεωρεί η 45χρονη σεφ Πάμελα Μπράντον, η οποία από το 2015 επαναπροσδιορίζει την μοντέρνα σκωτσέζικη κουζίνα μέσα από το εστιατόριο της Inver – που ήταν παλιότερα ψαροκάλυβο- στα Βορειοδυτικά Χάιλαντς, το οποίο διαχειρίζεται με τον σύντροφό της, τον 44χρονο Ρομπ Λάτιμερ. Οι έξι καμπίνες του έχουν πανοραμική θέα του βουνού και της Λοχ Φάιν, ενώ τα πιάτα αποτελούν φόρο τιμής στο παρόν: φρεσκομαζεμένα στρείδια από τη λίμνη πασπαλισμένα με ζωμό από ιπποφαές, ντόπιο αρνάκι με βότανα και γαλάκτωμα σκόρδου, σπαράγγια με σέσκουλο, θαλασσινό λάχανο και κρίταμο πάνω σε τυρί Rainton Tomme. Η προσήλωση στη βιωσιμότητα και η πλήρης αξιοποίηση των υλικών εξασφάλισαν στο εστιατόριο το Πράσινο αστέρι Michelin για τις εξαιρετικές βιώσιμες πρακτικές. (Το δείπνο κοστίζει 95 λίρες και το wine pairing άλλες 65. Το μεσημεριανό σερβίρεται και α λα καρτ. Η διαμονή ξεκινάει από τις 195 λίρες και περιλαμβάνει πρωινό, αλλά όχι δείπνο).
Αλκοόλ
Σε ένα οικογενειακό αγρόκτημα σε μια γόνιμη γωνιά του Άνγκους, μεταξύ Νταντί και Άμπερντιν, το αποστακτήριο Arbikie καινοτομεί στον χώρο των αλκοολούχων ποτών, με αυστηρά βιώσιμες πρακτικές. Οι αδερφοί Τζον, Ίαν, και Ντέιβιντ Στέρλνινγκ, όλοι γύρω στα 50, αποφάσισαν το 2013 να φτιάξουν ένα προϊόν από το χωράφι στο μπουκάλι και μέσα σε πέντε χρόνια κυκλοφόρησαν ένα rye ουίσκι που δεν είχε φτιαχτεί στη Σκωτία εδώ και έναν αιώνα, όπως λένε. Το 2020 έφτιαξαν αυτό που αποκαλούν το πρώτο φιλικό προς το περιβάλλον αλκοολούχο ποτό, φυτεύοντας φασόλια και μπιζέλια που αντισταθμίζουν τις εκπομπές διοξειδίου άνθρακα του αποστακτηρίου. Όσον αφορά τη γεύση, τα ποτά τους έχουν χαρακτηριστικά της γης, εφόσον όλα παράγονται στο αγρόκτημα. Στο μέλλον θα εγκαταστήσουν ανεμογεννήτρια, για να τροφοδοτεί το αποστακτήριο με πράσινο υδρογόνο. (Το Arbikie προσφέρει μενού γευσιγνωσίας καθημερινά από τις 10 το πρωί ως τις 6 το απόγευμα, το οποίο κοστίζει 25 λίρες. Τα ποτά του είναι πλέον διαθέσιμα και στις ΗΠΑ).
Σαν να μην ήταν αρκετά καινοτόμο να κρατάει μια γυναίκα τα ηνία μιας επιχείρησης που χτίστηκε από το μηδέν στη βιομηχανία του ουίσκι, η 40χρονη Άναμπελ Τόμας έχει γίνει γνωστή και για τις βιώσιμες πρακτικές της. Το 2020 εμφιάλωσε την πρώτη παρτίδα Nc’nean στο αποστακτήριό της στα Δυτικά Χάιλαντς, που απέχει μιάμιση ώρα από το Φορτ Γουίλιαμ και χρειάζεται μεταφορά με φέρι. Μέσα σε δύο χρόνια η εταιρεία βραβεύτηκε για την κοινωνική και περιβαλλοντική της δράση, πετυχαίνοντας μηδενική εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα. Η Τόμας πάει κόντρα στην παράδοση και όσον αφορά τη γεύση. Το ουίσκι της, που δεν ακολουθεί τις κλασικές πρακτικές ωρίμανσης, είναι ελαφρύ, με άρωμα εσπεριδοειδών και φτιαγμένο χωρίς τύρφη. «Το κλασικό ουίσκι προορίζεται για ανθρώπους 70 χρονών. Ήθελα να δημιουργήσω κάτι για τη νέα γενιά, ένα σύγχρονο προϊόν με ελαφρύτερη γεύση που δεν κρύβει τον περιβαλλοντικό του αντίκτυπο», αναφέρει. Η εταιρεία προς το παρόν προσφέρει ουίσκι single-malt, ένα βοτανικό αλκοολούχο ποτό που θυμίζει τζιν, και ένα εποχιακό ουίσκι περιορισμένης παραγωγής που λέγεται Huntress και πειραματίζεται με τη μαγιά. (Το Nc’nean οργανώνει δύο ημερήσιες περιηγήσεις, από Δευτέρα ως Παρασκευή, από τις 10 το πρωί ως τις 2 το μεσημέρι, που κοστίζουν 18 λίρες. Κάνουν και ιδιωτικές ξεναγήσεις).
Ξενοδοχεία
Στην πλατεία Σεντ Άντριους, στο Εδιμβούργο, το Gleneagles Townhouse είναι μια ανακαινισμένη τράπεζα του 19ου αιώνα γεμάτη από τη χλιδή του 21ού – από το εκπληκτικό εστιατόριο Spence με τον γυάλινο τρούλο, όπου ροζ, πράσινοι και μπλε βελουτέ καναπέδες προσφέρουν μια πανοραμική θέα των περίτεχνων γύψινων διακοσμήσεων, μέχρι τα 33 δωμάτια με τους παλιομοδίτικους πολυελαίους και τα μπάνια με τα μαρμάρινα πατώματα. Από τα εγκαίνιά του, τον Ιούνιο 2022, το Spence έγινε κοινωνικό κέντρο της πόλης, μια στιλάτη γωνιά για φαγητό σε στιλ μπρασερί και ιδιαίτερα κοκτέιλ. (Το δίκλινο ξεκινάει από 450 λίρες τη βραδιά, τα πιάτα από 17 ως και 45 λίρες).
Όταν η Μανουέλα και ο Ίγουαν Γουέρθ της καταξιωμένης γκαλερί μοντέρνας τέχνης Hauser Wirth άνοιξαν το 2018 το Fife Arms, το ανακαινισμένο βικτωριανό πανδοχείο, η πόλη Μπρέμαρ στα Χάιλαντς έγινε κορυφαίος προορισμός για τους λάτρεις του design. Το ξενοδοχείο αποτελεί μια μείξη τέχνης και ιστορίας, με έναν Πικάσο κρεμασμένο στους καλυμμένους με ταρτάν τοίχους κάτω από την τοιχογραφία του Κινέζου καλλιτέχνη Zανγκ Ενλί στο ταβάνι, και μια υδατογραφία της βασίλισσας Βικτωρίας να κοσμεί το αφιερωμένο στην Έλσα Σκιαπαρέλι ροζ μπαρ. Κάθε ένα από τα 46 άνετα δωμάτια είναι εμπνευσμένο από κάποια προσωπικότητα από τη Σκωτία και όχι μόνο -όπως για παράδειγμα η Φλόρα Μακντόναλντ, ηρωίδα του κινήματος των Ιακωβιτών-, και ξεχωρίζει για τις εντυπωσιακές ταπετσαρίες, τα προσεκτικά επιλεγμένα αντικείμενα και έργα τέχνης. Κι επειδή βρισκόμαστε στα Χάιλαντς και η ύπαιθρος περιμένει, οι λεγόμενοι «Ghillies», οι ντόπιοι ξεναγοί είναι διαθέσιμοι εδώ για να σας συνοδεύσουν σε ιππασία, ψάρεμα, παρακολούθηση πτηνών και πεζοπορία στο Εθνικό Πάρκο Κέρνγκορμ. (Το δίκλινο κυμαίνεται στις 600 λίρες το βράδυ).
Περιηγήσεις
Με άφθονα αξιοθέατα, ανεμοδαρμένα τοπία και απουσία δημόσιας συγκοινωνίας, η Σκωτία είναι δύσκολη για εξερεύνηση, ειδικά αν σας προκαλεί δέος η ιδέα της οδήγησης από τη «λάθος πλευρά». Το Highlander Explorer Tours οργανώνει περιηγήσεις με λεωφορείο σε γκρουπάκια, ημερήσιες εκδρομές στα Χάιλαντς -κορυφαία εμπειρία είναι να περάσετε πάνω από την αψιδωτή οδογέφυρα Γκλένφιναν με το ατμοκίνητο τρένο Jacobite, γνωστό και ως Hogwarts Express από τις ταινίες του Χάρι Πότερ (185 λίρες το άτομο)-, αλλά και εξαήμερες περιηγήσεις με στάσεις στο Όρκνεϊ, στη Νήσο Σκάι και στις παραλίες της Βόρειας Ακτής (1.509 λίρες το άτομο). Η εταιρεία Rabbie’s Tours οργανώνει ημερήσιες εκδρομές (54 λίρες) και τετραήμερες (209 λίρες χωρίς διαμονή) σε στιλ Outlander, με επίκεντρο τα μέρη όπου γυρίζεται η σειρά. Το ταξιδιωτικό γραφείο Away from the Ordinary προσφέρει κατά παραγγελία ιδιωτικές περιηγήσεις με εξειδικευμένες δραστηριότητες – όπως να κάνετε σερφ στη Νήσο Λιούις, να ψαρέψετε σολομούς στο γραφικό Ρίβερ Λόχι, στη σκιά του Μπεν Νέβις, της υψηλότερης κορυφής της Σκωτίας, ή να δοκιμάσετε σε μικρά αποστακτήρια ουίσκι που δεν έχουν κυκλοφορήσει ακόμα. Η εταιρεία προσφέρει επίσης διαμονή σε ήσυχα μέρη και μεταφορές με αυτοκίνητο. (Το κόστος για ένα ζευγάρι ξεκινάει από τις 1.000 λίρες την ημέρα, μαζί με το ξενοδοχείο, τη ξενάγηση και τις δραστηριότητες, χωρίς να περιλαμβάνεται το φαγητό). Άλλη μία ενδιαφέρουσα εμπειρία είναι η ξενάγηση με το Belmond’s Royal Scotsman, ένα τρένο παλιάς εποχής με ξύλινες καμπίνες και γκουρμέ φαγητό. Τα ταξίδια, που ξεκινούν από το Εδιμβούργο, διαρκούν από δύο ως εφτά βράδια και περιλαμβάνουν δραστηριότητες εκτός τρένου, όπως γευσιγνωσία ουίσκι και σκοποβολή με στόχους από άργιλο σε ιδιωτικό κτήμα. (Οι τιμές ξεκινούν από 4.500 λίρες το άτομο για δύο βράδια).