Άπειρος Χώρα
Ο Γιώργος Κοντούρης και η Αθηνά Ασλανίδου συνδύασαν τα βιώματα, τις γνώσεις και το ταλέντο τους σε ένα απαιτητικό πόνημα ανακατασκευής, με αποτέλεσμα έναν από καλύτερους ξενώνες του Ζαγορίου.
Κατωπεδινός πάππου προς πάππου, ο οικοδεσπότης Γιώργος Κοντούρης έχει στα χέρια του μια μεγάλη πολιτιστική προίκα: το πατρογονικό σπίτι της οικογένειας, η ιστορία του οποίου χάνεται στα βάθη του χρόνου. Εικάζεται ότι χτίστηκε στα τέλη του 17ου – αρχές 18ου αιώνα, αν και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά την ακριβή ημερομηνία. Το σίγουρο είναι ότι το 1861 έγινε πλήρης ανακατασκευή, όπως αναφέρεται σε αναμνηστική πλάκα ενσωματωμένη σε εξωτερικό τοίχο. Το σπίτι των Κοντούρηδων, χτισμένο επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ένα Ζαγόρι που ανθούσε, αυτοδιοικούμενο και απαλλαγμένο από φόρους, έγινε μάρτυρας όλων των μεγάλων πολιτικών αλλαγών που σημάδεψαν την περιοχή. Από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων και την ενσωμάτωση της Ηπείρου στην Ελλάδα, το 1912-13, μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η περιοχή, λόγω δύσβατης μορφολογίας, έγινε ορμητήριο της Αντίστασης. «Στη διάρκεια του πολέμου, το σπίτι ήταν η έδρα του ελληνικού συντάγματος που είχε περικυκλώσει τους Ιταλούς. Θυμάμαι μικρός έναν λόφο από κονσέρβες κορν μπιφ. Έτρωγαν οι στρατιώτες και τις πετούσαν έξω. Δεν μπορούσα να καταλάβω την εποχή εκείνη πώς βρέθηκαν τόσο πολλές μαζεμένες», θυμάται ο Γιώργος. Υπάρχουν, όμως, και απτά σημάδια του πολέμου στο αρχοντικό των Κάτω Πεδινών, όπως είναι το σπασμένο παράθυρο ανάμεσα στη σάλα και στο καλοκαιρινό σαλόνι, στο οποίο έφτασε θραύσμα οβίδας.
Σε αυτό το καθ’ όλα ιδιαίτερο σπίτι, το χτισμένο από τα άξια μαστόρια των Μαστοροχωρίων με ντόπια σχιστόπλακα, πευκόξυλο και ελατόξυλο, που φέρει πάνω του αυτούσια την ιστορία του Ζαγορίου, ο Γιώργος, έβδομης γενιάς ιδιοκτήτης του, μαζί με τη γυναίκα του Αθηνά Ασλανίδου δημιούργησαν πριν από μερικά χρόνια τον ξενώνα Άπειρος Χώρα. Ο μεν Γιώργος έβαλε τα προσωπικά βιώματα και τις μνήμες του, τις οικογενειακές ιστορίες και την αγάπη του για το Ζαγόρι, η δε Αθηνά το ταλέντο της ως διακοσμήτρια, την έρευνα και την αφοσίωσή της σε ένα τετραετές πρότζεκτ ανακαίνισης (2010-2014).
Παρότι το πόνημα ήταν αρκετά πολύπλοκο, το αποτέλεσμα είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικό. Το κατάλυμα είναι προσεγμένο μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, λειτουργικό, άνετο, με σεβασμό στη ζαγορίσια αρχιτεκτονική και με ατμόσφαιρα που ισορροπεί σοφά ανάμεσα στο χθες και το σήμερα. «Δουλεύαμε από την άνοιξη μέχρι το φθινόπωρο, κλείναμε και συνεχίζαμε την επόμενη χρονιά, γιατί τον χειμώνα κάνει πολύ κρύο στο Ζαγόρι και δεν μπορούν να δουλέψουν τα συνεργεία. Αυτό ήταν πολύ πρακτικό για μένα, γιατί είχα τον χρόνο να σκεφτώ», αναφέρει η Αθηνά. Γκρέμισε και ξαναέχτισε τοίχους χρησιμοποιώντας την ίδια πέτρα, ανακάλυψε μια πόρτα κρυμμένη από έπιπλα σταθερής κατασκευής μεταξύ χειμερινού σαλονιού και κουζίνας, άφησε τα ίδια παραδοσιακά ζαγορίσια χρώματα στα δωμάτια, κατεβάζοντας απλώς λίγο τους τόνους για να είναι πιο δεμένα μεταξύ τους.
Το χθες στο σήμερα
Η Άπειρος Χώρα έχει δύο επίπεδα, το ισόγειο και το επίπεδο του κήπου, με έξι δωμάτια (Πράσινο, Ροζ, Μπλε, Κίτρινο, Καφέ, Χακί), εκ των οποίων κάποια έχουν και τζάκι. Σε ορισμένα υπάρχει η δυνατότητα να μπει τρίτο και τέταρτο κρεβάτι ή να χρησιμοποιηθούν συνδυαστικά με άλλο δωμάτιο από μια οικογένεια ή μια μεγάλη παρέα, έχοντας ξεχωριστή είσοδο και δική τους κουζίνα. Υπάρχει, επίσης, η Μοβ σουίτα με δύο δωμάτια και ισάριθμα μπάνια, στην οποία υπάρχουν τα κατάλληλα έπιπλα για το σερβίρισμα του πρωινού εντός. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο του ξενώνα, πάντως, που κάνει την Άπειρο Χώρα να μοιάζει ακόμα και σήμερα περισσότερο με σπίτι παρά με κατάλυμα, είναι οι πολλοί και διαφορετικοί κοινόχρηστοι χώροι, και πρώτα πρώτα η κουζίνα, που ήταν και παραμένει η καρδιά του σπιτιού, «εδώ όπου ετοιμάζουμε τα κέικ και τις μαρμελάδες μας. Τρελαίνεται ο κόσμος με τις μυρωδιές», όπως περιγράφει η Αθηνά. Έπειτα είναι η σάλα, το χειμερινό και το καλοκαιρινό σαλόνι, το game room με επιτραπέζια και playstation, σκάκι και μπριτζ, ηχομονωμένο για να ευχαριστιούνται οι μέσα και να μην ενοχλούνται οι έξω, το spa με τζακούζι και χαμάμ, ο χώρος για μασάζ, το κελάρι, το οποίο κάποιος Κοντούρης παλαιότερων εποχών είχε σφραγίσει με λάσπη κρύβοντας μέσα πολύτιμα αντικείμενα, το μπαρ με ετικέτες όπως το παλαιωμένο ντόπιο τσίπουρο «Χρυσή Βίδρα» του Domaine Glinavos. Για τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει αυλή και κήπος.
Οι χώροι του ξενώνα διαφοροποιούνται ανάλογα με τη χρήση τους, διατηρώντας όμως συνοχή στο ύφος, με το μοντέρνο να συνυπάρχει πάντα με κάτι παλιό. Η προθήκη με τα στέφανα που γέμιζε γάμο τον γάμο, γενιά τη γενιά, στην οποία βρίσκονται και τα στέφανα του Γιώργου και της Αθηνάς, το καριοφίλι, περήφανα τοποθετημένο πάνω από μια πολεμίστρα, η ντουλάπα με τα αρχικά ΞΓΚ, του προγόνου Ξενοφώντα Γεωργίου Κοντούρη, το μπαούλο από την προίκα κάποιας προγιαγιάς, η φουστανέλα του Καπετάν Θύμιου Ζήκου, συγγενούς του Γιώργου και σημαίνουσας φυσιογνωμίας των Ιωαννίνων κατά την απελευθέρωση της πόλης, είναι πολύτιμα αντικείμενα, κάτι ανάμεσα σε διακοσμητικά και τεκμήρια, που όλα τους κρύβουν μια ιστορία μπλεγμένη στο δίχτυ του χρόνου. Κι αν όλα αυτά ακούγονται κάπως βίντατζ, σε λειτουργικό επίπεδο ο ξενώνας είναι σύγχρονος, με διπλά τζάμια για λιγότερη απώλεια θερμότητας, λάμπες LED για μικρότερη κατανάλωση ενέργειας, καυστήρα πέλετ και την παλιά στέρνα, όπου η οικογένεια του Γιώργου συνέλεγε από το χιόνι παγωμένο νερό, κάτι που συνεχίζουν να κάνουν οι σημερινοί οικοδεσπότες ακόμα και σήμερα. Ο ξενώνας είναι όμορφος, πρακτικός, έχει χαρακτήρα, υπάρχει όμως ένα επιπλέον στοιχείο που συμβάλλει στο να φύγει κανείς ευχαριστημένος από εδώ, κι αυτό είναι η περιποίηση. Ο Γιώργος και η Αθηνά ξέρουν πότε είναι η ώρα για το καθετί, είτε αυτό είναι ένας εσπρέσο με μπισκότο, είτε ένα ποτήρι κρασί, είτε ένα σφηνάκι τσίπουρο. Ευγενείς, έχουν τις κεραίες τους ανοιχτές ως προς τις ανάγκες του επισκέπτη και τον φροντίζουν με την καρδιά τους.
Άπειρος Χώρα, Κάτω Πεδινά Ιωαννίνων, τηλ. 26530-71188, apeiroschora.gr, από 200 ευρώ το δίκλινο με πρωινό
Monopatia Mountain Resort
Μια σειρά από αναστηλωμένα παλιά σπίτια και παράσπιτα των Άνω Πεδινών λειτουργούν ως παράδειγμα της μεταστροφής ενός ορεινού χωριού της ελληνικής υπαίθρου σε προορισμό αξιώσεων.
Όταν βρίσκεσαι έξω από τον ξενώνα, είσαι στο Ζαγόρι. Όταν μπαίνεις μέσα, τέλειωσε το Ζαγόρι, δεν έχει καμία σχέση με την περιοχή η διακόσμηση». Με μία πρόταση ο Πάρις Ζωγράφος, υπεύθυνος του Monopatia Mountain Resort, περιγράφει την όψη ενός ιδιαίτερου ξενώνα που, παρότι βρίσκεται στα Άνω Πεδινά, στις πλαγιές της Τύμφης, εσωτερικά παραπέμπει σε κάτι άλλο, αστικό και λίγο ξενόφερτο. Ξύλινα σκουρόχρωμα πατώματα και γραφεία, διάφανες κουρτίνες, μίνιμαλ φωτιστικά, κομοδίνα μετρημένα με τον χάρακα, ώστε να έχουν ακριβώς την ίδια απόσταση από το κρεβάτι. Τζάκια, λευκοί τοίχοι και ελάχιστα στολίδια δημιουργούν μια ατμόσφαιρα που δεν παραπέμπει σε κάτι ζαγοριανό ή ηπειρώτικο, αλλά σε κάτι διεθνές και σύγχρονο.
Και όμως, αυτός ο ξενώνας, που θα μπορούσε να βρίσκεται σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, στεγάζεται σε πέτρινα ζαγορίσια κτίρια, πραγματικά στολίδια των Άνω Πεδινών (ή Άνω Σουδενών, όπως ήταν η σλαβική ονομασία του χωριού, που σημαίνει «κρύος τόπος»). «Η κτιριακή δομή αποτελείται κατ’ αρχάς από ένα εντυπωσιακό αρχοντικό που ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα ενός εύπορου ανθρώπου είναι μεγάλο», αναφέρει ο Πάρις σχετικά με το κεντρικό κτίριο, που κατασκευάστηκε τον 19ο αιώνα ως κατοικία. Η ιστορία του είναι αρκετά σκοτεινή, αφού τελευταίοι ένοικοι ήταν οι αδελφές μιας οικογένειας, εκ των οποίων η μία «ήταν μια παράξενη γυναίκα, κάθε άλλο παρά φιλική, η οποία δεν ήθελε να κληρονομήσει κανένας το σπίτι και γι’ αυτό του έβαλε φωτιά. Εγώ την πρώτη φορά που το είδα, το θυμάμαι σαν ένα κουφάρι καμένο χωρίς στέγη». Η σημερινή όψη του κτιρίου, με την ανοιχτόχρωμη πέτρα και τις αψίδες στην πρόσοψη, δεν έχει καμία σχέση με το παρελθόν, αφού έχει αποκατασταθεί πλήρως. Στο ισόγειο φιλοξενείται ο χώρος του πρωινού και στο επάνω επίπεδο δραστηριότητες όπως σεμινάρια, παρουσιάσεις, συνέδρια και δημιουργικά εργαστήρια.
Τα 15 δωμάτια –εκ των οποίων τα οκτώ είναι στούντιο– των Μονοπατιών στεγάζονται σε διπλανά κτίρια. Τα περισσότερα είναι παλιά σπίτια και παράσπιτα του χωριού τα οποία αναστηλώθηκαν. Οι καλύβες όπου κάποτε οι Άνω Σουδενιώτες φύλασσαν τα εργαλεία τους έχουν μετατραπεί σε χώρους διαμονής, ενώ τα αλώνια, όπου άνθρωποι και ζώα μοχθούσαν για το αλώνισμα των σιτηρών, φιλοξενούν μαθήματα γιόγκα, με τους συμμετέχοντες να στέκονται ακίνητοι στη «στάση του πολεμιστή», ατενίζοντας τα σύννεφα πάνω από τον κάμπο. Τα Μονοπάτια, με άλλα λόγια, αποτελούν ζωντανό παράδειγμα της μεταστροφής μιας οικονομίας από αγροτική σε τουριστική κι ενός τόπου από ορεινό χωριό της ελληνικής υπαίθρου σε προορισμό αξιώσεων.
Ο Πάρις, η Χαρά, η Ξανθή
Σήμερα την επιχείρηση διαχειρίζονται δύο άνθρωποι. «Πρώτο βιολί» είναι ο Πάρις, ο οποίος εργάστηκε για χρόνια ως διευθυντικό στέλεχος σε πολυεθνικές κι έπειτα σε μια δική του εταιρεία logistics, με αρκετά ταξίδια σε όλο τον κόσμο. «Έμαθα πολλά πράγματα από αυτές τις δουλειές. Πώς να μιλάω στους επισκέπτες, πώς να κάνω το μάρκετινγκ στον ξενώνα μου, πώς να διαχειρίζομαι το παράπονο που θα προκύψει ή την αναποδιά. Όλα αυτά ήταν το σχολείο των 25 χρόνων σε άλλο εργασιακό περιβάλλον». Πλάι στον Πάρι είναι η Χαρά, χαμογελαστή, λάτρις της τάξης και της λεπτομέρειας, παθιασμένη κεραμίστρια και με μεγάλη αγάπη για τη γιόγκα. Τα Μονοπάτια δεν θα λειτουργούσαν με άρτιο τρόπο, όμως, αν δεν υπήρχε η Ξανθή, που βρίσκεται εδώ από την πρώτη μέρα λειτουργίας, προτού αναλάβουν ο Πάρις και η Χαρά, όταν ο ξενώνας είχε άλλη φυσιογνωμία και διαχείριση.
«Η Ξανθή είναι αναντικατάστατη, ένας άνθρωπος-πολυεργαλείο», αναφέρει ο Πάρις. Υπεύθυνη για την παρασκευή του πρωινού και την καθαριότητα, δεν λείπει ποτέ από τη δουλειά της, όποιες κι αν είναι οι καιρικές συνθήκες του Ζαγορίου, και μαζί με τον άνδρα της αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του ανθρώπινου δυναμικού του ξενώνα. Δεν είναι Ζαγοριανοί, αλλά από το χωριό Παρακάλαμος του Πωγωνίου, εκεί όπου χτυπάει η καρδιά της ηπειρώτικης μουσικής, με τα μοιρολόγια, τα πολυφωνικά και το περίφημο πωγωνίσιο κλαρίνο. Όπως όλοι οι Παρακαλαμιώτες, έτσι και η Ξανθή αγαπάει τη συλλογή μανιταριών, τα οποία συχνά πυκνά εντάσσει σε πιάτα του πρωινού, που κατά τα άλλα περιλαμβάνει αυγά βραστά, μάτια ή ομελέτα, αυγόφετες, δημητριακά, γιαούρτι, γλυκές ή αλμυρές πίτες, αλευρόπιτες, λαχανόπιτες και γενικά πίτες φτιαγμένες με μεράκι και αυτοσχεδιασμό.
Παρατηρώντας τα Μονοπάτια, βλέπει κανείς έναν ξενώνα που είναι στημένος με τέτοιο τρόπο ώστε να σε ωθεί να μείνεις μέσα, για σοκολάτα, καφέ, κρασί ή ουίσκι μπροστά στο τζάκι. Ο Πάρις, όμως, πιστός λάτρης της άθλησης, σπρώχνει τους επισκέπτες με οποιονδήποτε τρόπο να βγουν έξω, για να γνωρίσουν τον ζαγοριανό πολιτισμό και τη φύση. Το πασίγνωστο φαράγγι του Βίκου, τα σοφά ενσωματωμένα στο περιβάλλον μονότοξα, δίτοξα ή τρίτοξα πέτρινα γεφύρια, τα μοναστήρια, οι νερόμυλοι, τα μονοπάτια, τα αναρριχητικά πεδία συνθέτουν το ιδιόμορφο ζαγοριανό οικοσύστημα, όπου είναι δυσδιάκριτο πού τελειώνουν τα έργα της φύσης και πού αρχίζουν αυτά του ανθρώπου.
«Δίπλα στον Βοϊδομάτη υπάρχει ένα πολύ ωραίο μοναστήρι, η Σπηλιώτισσα, μέσα στο πλατανόδασος. Έχει ένα ξέφωτο με γρασίδι κάτω, όπου ακούς το ποτάμι. Αν είσαι τυχερός κι έχει λίγο αέρα, ακούς και τα φύλλα των πλατάνων, αν είσαι ακόμα πιο τυχερός, ακούς και πουλάκια». Εκεί, μέσα στα νερά, στα πλατάνια και στα τιτιβίσματα, η ομάδα των Μονοπατιών διοργανώνει yoga retreats, αγαπημένη άσκηση της Χαράς και πολλών φίλων του ξενώνα. Η αγαπημένη άσκηση του Πάρη είναι το silent walking, μια δραστηριότητα ιδανική για τον Homo anxius της εποχής. Οδηγεί ένα γκρουπ περιπατητών σε μια τοποθεσία του δάσους που έχει αρκετό χώρο, έτσι ώστε να περπατούν ελεύθερα κοιτώντας τα δέντρα και όχι ο ένας το σακίδιο του άλλου. Τους ζητάει να κλείσουν το κινητό τους και να περπατήσουν σιωπηλοί. «Όποτε τελειώνει η πεζοπορία και ακούω “βαρέθηκα”, λέω είμαστε σε σωστό δρόμο. Πάμε καλά. Γιατί αυτό σημαίνει ότι ο πεζοπόρος κατάφερε να αποσυνδεθεί από τη ζωή του, τα emails, τις υποχρεώσεις του. Μπορεί να μην ήξερε πού να οδηγήσει το μυαλό του, γι’ αυτό και βαρέθηκε». Έκανε όμως το πρώτο βήμα, έτσι ώστε να είναι περισσότερο παρών στο τώρα, να παρατηρήσει και να συνδεθεί με τη φύση.
Monopatia Mountain Resort, Άνω Πεδινά Ιωαννίνων, τηλ. 6945-239500, monopatiaresort.gr, από 125 ευρώ το δίκλινο με πρωινό
Δίας
Ο ξενώνας που αγάπησαν οι πεζοπόροι και οι ορειβάτες του Ζαγορίου παραμένει εδώ και 33 χρόνια σταθερή αξία στον τόπο.
«Είμαι από το Μεγάλο Πάπιγκο. Επειδή οι γονείς μου ήταν κτηνοτρόφοι νομάδες, τον χειμώνα κατέβαινα προς Ηγουμενίτσα. Έξι μήνες Πάπιγκο, έξι μήνες στα χειμαδιά». Γιος Σαρακατσάνων, ο Κώστας Τσουμάνης μεγάλωσε στο μεταίχμιο, ανάμεσα στη Θεσπρωτία και την Τύμφη. Στη θάλασσα τον χειμώνα, στο βουνό το καλοκαίρι. Και μάλιστα σε μια ρωγμή του χρόνου, όταν ο οργανωμένος νομαδισμός ήταν ακόμα ζωντανή πραγματικότητα στην Ήπειρο και όχι λαογραφική ανάμνηση. Μέχρι δέκα χρονών έμενε σε κονάκι έξω από την Ηγουμενίτσα, κοντά στο Καρτέρι. «Κάποια στιγμή η κοινότητα μας έδωσε ένα κομμάτι γη για να φτιάξουμε σπίτι». Δεν φοίτησε σε ένα σχολείο, αλλά σε διαφορετικά, ανάλογα με την τοποθεσία στην οποία διέμενε κάθε φορά. Τελειώνοντας το σχολείο, ο Κώστας πήγε στην Καβάλα για να σπουδάσει μηχανολόγος. «Πήρα ένα πτυχίο όπως όλοι. Το άφησα στην άκρη και αποφάσισα να ασχοληθώ με τον τουρισμό. Έτυχε να είμαι από τους προνομιούχους και να κατάγομαι από αυτό το μέρος».
Αρχές του 1990, σε μια εποχή που τα Ζαγοροχώρια δεν είχαν καμία σχέση με αυτό που είναι σήμερα, αγόρασε «κάτι ερείπια» στο Μικρό Πάπιγκο, ένα κτίσμα ηλικίας πάνω από 150 χρόνων και μια μισογκρεμισμένη καλύβα, όπου με το ζόρι μπορούσες να μπεις μέσα. «Ανήκαν σε μια οικογένεια η οποία είχε κι ένα δεύτερο σπίτι στο Μεγάλο Πάπιγκο. Με πέρασαν για τρελό τότε. Μου έλεγαν “τι πας να κάνεις εκεί;”. Δεν κυκλοφορούσε άνθρωπος. Επέλεξα το Μικρό Πάπιγκο γιατί άγγιζε κάτι μέσα μου». Σε υψόμετρο 1.000 μ., σε μια υπέροχη τοποθεσία, κάτω από τους ανεπανάληπτους πύργους της Αστράκας, ο Κώστας δημιούργησε τον ξενώνα Δίας, δίνοντάς του το προσωπικό του προσωνύμιο. «Ήταν το παρατσούκλι μου όταν ήμουν μικρός. Με φώναζαν Δία, γιατί είχα μια δύναμη με τα τόξα». Τύμφιος και όχι Ολύμπιος, δουλεύει τον ξενώνα με τον αδελφό του Τάσο και τα υπόλοιπα μέλη της μεγάλης τους οικογένειας, καθένας από τους οποίους μοιάζει με έναν χαρακτήρα του Δωδεκάθεου. Όσο για τους επισκέπτες, ως άλλοι κοινοί θνητοί μαγεύονται από αυτόν τον ιδιαίτερο ξενώνα, περνώντας την πληροφορία από στόμα σε στόμα. Ο Δίας δεν χρειάζεται τη διαμεσολάβηση του ίντερνετ, γιατί αποτελεί σταθερή αξία για την ταξιδιωτική κοινότητα και ειδικά για τους ορειβάτες, οι οποίοι τον στήριξαν από το ξεκίνημά του και συνεχίζουν να το κάνουν μέχρι σήμερα. Έλληνες και ξένοι που θέλουν να ανέβουν στη Δρακόλιμνη ή στις κορυφές Γκαμήλα (2.497 μ.) και Αστράκα (2.432 μ.) της Τύμφης, θα περάσουν από εδώ. Από Απρίλιο μέχρι Οκτώβριο καταφθάνουν Αυστριακοί, Γερμανοί, Ελβετοί, Αμερικανοί, Καναδοί, Αυστραλοί, κ.ά. «Φέτος παρατηρώ ότι παρατάθηκε η σεζόν με τους ξένους, πήγαμε λίγο παραπάνω χρονικά».
Ατμόσφαιρα συνύπαρξης
Ο Δίας έχει έντεκα δωμάτια, δίκλινα και τρίκλινα, ζεστά, καλόγουστα, απλά, με τζάκι, ξύλινα κουφώματα και παλιομοδίτικες λάμπες. Η διακόσμηση, η επιλογή των επίπλων, τα χρώματα, τα υλικά και ο τρόπος που είναι στημένα τα δωμάτια ακολουθούν τις βασικές αρχές της φιλοξενίας, δηλαδή να κάνουν τον επισκέπτη να νιώσει άνετα και οικεία. Τίποτα παραπάνω και τίποτα λιγότερο. Έχει ενδιαφέρον να σκεφτεί κανείς τις καταβολές του Κώστα, που ως παιδί, προτού ζήσει σε σπίτι, έζησε σε σαρακατσάνικο κονάκι και αργότερα, ως ξενοδόχος, συνδύασε τους διαφορετικούς τρόπους διαβίωσης, φτιάχνοντας ένα κατάλυμα που ακροβατεί ανάμεσα στον ξενώνα και στο καταφύγιο.
Ο Δίας προσφέρει μεν στους επισκέπτες κανονικά δωμάτια και όχι απλώς κρεβάτια, από την άλλη όμως διαθέτει την κοινοτική ατμόσφαιρα ενός καταφυγίου, με το εστιατόριο να ανατροφοδοτεί αυτή την αίσθηση. Από εδώ περνούν όλοι: ο πελάτης του ξενώνα που έρχεται για πρωινό («απλά πράγματα: καφές, χυμός, ντόπιες μαρμελάδες»), ο επισκέπτης του Ζαγορίου που κάνει μια στάση για χορτόπιτα, κρεατόσουπα, φασολάδα («γενικά φαγητά της ώρας, πάντα με γνήσια υλικά, αλλά όχι γκουρμέ»), ο κάτοικος του Μικρού Πάπιγκου που θα περάσει μια βόλτα για καφέ ή τσίπουρο («το έχουν σαν το σπίτι τους, 33 χρόνια εδώ πέρα, με όλους έχω την καλημέρα μου»). Στο εστιατόριο του Δία θα γνωριστούν και θα συνυπάρξουν άνθρωποι με εντελώς διαφορετικές καταβολές, για να απολαύσουν το φαγητό μιας επιχείρησης πεισματικά ανένταχτης στις τάσεις της εποχής.
Ο ξενώνας, όπως και το εστιατόριο, είναι ανοιχτός όλο τον χρόνο. Παρότι το Μικρό Πάπιγκο είναι κάπως απομακρυσμένο συγκριτικά με άλλα χωριά του Ζαγορίου, με τον δρόμο που οδηγεί έως εκεί ενίοτε να έχει περισσότερους λαγούς απ’ ό,τι οχήματα με ανθρώπους, εντούτοις είναι προσβάσιμο τον χειμώνα. «Και να αποκλειστούμε μια μέρα, ο δρόμος πάλι θα ανοίξει. Υπάρχει έλεγχος πρόσβασης». Εκτός από ορειβασία και πεζοπορία, ο τόπος προσφέρεται για λογιών λογιών δραστηριότητες στη φύση. Ιππασία, canyoning και σαφάρι άγριας τρούφας ή μανιταριών τους μήνες της άνοιξης. Το πλέον αγαπημένο σπορ μυημένων και αμύητων, όμως, είναι το ράφτινγκ, που ξεκινάει από τη γέφυρα Πάπιγκου και μετά από μία ώρα και ένα τέταρτο καταλήγει στη γέφυρα της Κλειδωνιάς. Κάποιες εταιρείες, όπως η Papigo Adrenaline, διοργανώνουν εξορμήσεις στον Βοϊδομάτη, κάνοντας μάλιστα στάση στο ενδιάμεσο σε μια πηγή με έναν παλιό μύλο, για κέρασμα με τσάι του βουνού, κουλουράκια και ρακόμελο.
Δίας, Μικρό Πάπιγκο Ιωαννίνων, τηλ. 26530-41257, diaspapigo.gr, από 75 ευρώ το δίκλινο με πρωινό
Ανέμη
Ο Παύλος και η Λίλα συνδέθηκαν με το Ζαγόρι προτού γίνει σταρ προορισμός και δημιούργησαν με το εκλεπτυσμένο γούστο τους έναν χώρο φιλοξενίας που έχει αγαπηθεί όσο λίγοι.
Στα Κάτω Πεδινά, ένα από τα «ψωμοχώρια» του Ζαγορίου, μαζί με τα τα Άνω Πεδινά και τον Ελαφότοπο, λόγω του κάμπου που έδινε σιτάρι, βρίσκεται ο ξενώνας Ανέμη. Μικρός, με ατμόσφαιρα και ρυθμούς σπιτιού, έχει καταφέρει με τα χρόνια να κερδίσει την εκτίμηση του κοινού ως ένας από τους καλύτερους ξενώνες της περιοχής. Πρόκειται για δημιούργημα του Παύλου Σακκά και της Λίλας Τσάτση, που αγάπησαν το Ζαγόρι προτού αποκτήσει τη σημερινή του αίγλη. Ειδικότερα ο Παύλος, Αθηναίος, μεγαλωμένος στη Νέα Σμύρνη, ερχόταν εδώ από τη δεκαετία του 1980 για να κάνει ορειβασία στην Τύμφη. «Μου άρεσε πάρα πολύ, και με το σκεπτικό αυτό αγόρασα ένα σπίτι το 1991». Το Ζαγόρι εκείνης της εποχής ήταν εντελώς διαφορετικό από αυτό που είναι σήμερα. Δεν υποδεχόταν ξένους επισκέπτες, καλά καλά δεν το επέλεγαν οι Αθηναίοι, οι Θεσσαλονικείς, ούτε καν οι Γιαννιώτες για τις διακοπές τους. «Όταν ήρθα εγώ, στα περισσότερα χωριά τα σπίτια ήταν γκρέμια. Τουρισμός δεν υπήρχε, τότε ξεκινούσε το πράγμα με λίγους ξενώνες στα πιο τουριστικά χωριά». Το 2004, ο Παύλος γνωρίστηκε με τη Λίλα και μερικά χρόνια αργότερα το ζευγάρι αποφάσισε να μετακομίσει μόνιμα εδώ, για να δημιουργήσει την Ανέμη.
«Υπήρχε ένα παλιό σπίτι, το οποίο ήταν εγκαταλελειμμένο για πολλά χρόνια. Το αγοράσαμε, μαζί με τον χώρο του παλιού μαγερειού της οικογένειας, όπου βρίσκεται σήμερα η κουζίνα. Ήταν ένα μικρό καλυβάκι με έναν φούρνο μέσα». Η ερειπωμένη κατοικία έδωσε τη «μαγιά» για να γεννηθεί η Ανέμη, η κατασκευή της οποίας καθυστέρησε αρκετά λόγω οικονομικής κρίσης, για να ανοίξει τελικά το 2014, κλείνοντας φέτος δέκα χρόνια ζωής. Ο ξενώνας έχει μόλις επτά δωμάτια, με ονομασίες όπως Ροδάνι, Τυλίχτρα, Αδράχτι και Σαΐτα, που προδίδουν μια αγάπη για την παραδοσιακή υφαντική. Άλλο είναι επενδεδυμένο με ξύλο, άλλο με πέτρα, άλλο έχει κίτρινες αποχρώσεις, άλλο πράσινες, άλλο σκούρες μπλε. «Όταν αγοράσαμε το σπίτι, τα δωμάτια είχαν χρώμα, ένα χαρακτηριστικό του Ζαγορίου το οποίο κρατήσαμε», αναφέρει ο Παύλος. Φλοκάτες, μαξιλάρια με λουλούδια, χαμηλοί χωριάτικοι καναπέδες και ξύλινα κουφώματα συμπληρώνουν το ύφος της Ανέμης.
Προσωπικές πινελιές
Παρατηρώντας τους χώρους και μιλώντας λίγο με τον Παύλο και τη Λίλα, καταλαβαίνει κανείς ότι η Ανέμη είναι ένας ξενώνας που αντικατοπτρίζει αρκετά πιστά το ποιοι είναι οι ιδιοκτήτες του: πού έχουν ταξιδέψει, ποιες είναι οι σπουδές και τα διαβάσματά τους, ποια η προσωπική αισθητική και τα ενδιαφέροντά τους. Η ξυλόγλυπτη καρέκλα με τους τσαρουχοφόρους που κρατάνε κουδούνια, στην οποία αποτυπώνεται ένα σαρακατσάνικο έθιμο του Πάσχα, είναι το πρώτο πράγμα που αγόρασε μαζί το ζευγάρι, η μεγάλη ζαγορίσια κλειδαριά αυλόπορτας είναι δώρο μιας φίλης τους, τα σουβενίρ από την πολιτεία Τσιάπας προέρχονται από ταξίδι της Λίλας στο Μεξικό, τα βιβλία στα δωμάτια είναι από την προσωπική τους βιβλιοθήκη, ενώ στην αφίσα με τους Μπιτλς η ημερομηνία που αναγράφεται είναι ίδια με την ημερομηνία γέννησης του Παύλου. «Όλα έχουν βρει τη θέση τους», εξηγούν.
Αναμφισβήτητα, το ωραιότερο και πιο φιλόξενο σημείο της Ανέμης είναι το παλιό μαγερειό, με τα δύο επίπεδα, την κουζίνα στο πάνω και το σαλόνι στο κάτω. Εδώ, στο μεγάλο ξύλινο τραπέζι, θα καθίσεις για πρωινό, θα αράξεις για ξεκούραση μετά από μια μεγάλη μέρα με ράφτινγκ στον Βοϊδομάτη ή πεζοπορία στα μονοπάτια του Ζαγορίου, θα μιλήσεις με τους υπόλοιπους επισκέπτες, θα βρείτε κοινά ενδιαφέροντα και κοινούς γνωστούς από την Αθήνα, συμμετέχοντας σε μια ζεστή κουβέντα που κανείς δεν είχε σχεδιάσει. «Αυτή είναι η καρδιά του ξενώνα, το μέρος όπου συμβαίνουν όλα». Μια πραγματική εστία. Και όπως σε κάθε εστία, έτσι και εδώ πρωταγωνιστής είναι το φαγητό. Τα πρωινά της Ανέμης είναι αξιομνημόνευτα, χωρίς στάνταρ μενού, αλλά με γεύσεις που εναλλάσσονται. Τη μέρα που μείναμε εμείς, είχε αυγά τηγανητά με σάλτσα ντομάτας σερβιρισμένα σε φρυγανιστό ψωμί, με καραμελωμένα κρεμμύδια, μανιτάρια, γαλοτύρι, ελιές και πρασινάδα, που συνοδεύονταν από ένα γλυκό πιάτο με τηγανίτες με ζάχαρη άχνη και κομμάτια πορτοκαλιού. Ένα πρωινό οικείο και χειμωνιάτικο, σαν brunch. «Παράλληλα, μπορούμε να κάνουμε πρωινό και για άτομα με ειδικές διατροφικές συνήθειες», αναφέρουν η Λίλα και ο Παύλος.
Φέτος τον χειμώνα, η Ανέμη εγκαινιάζει και ένα νέο μενού, το οποίο έχει ενδιαφέρον γιατί εκπορεύεται και πάλι από τη διάθεση και την όρεξη των ιδιοκτητών –στην προκειμένη περίπτωση, της Λίλας– και όχι από τις τάσεις της εποχής. Περιλαμβάνει μία σούπα διαφορετική κάθε φορά, ένα κρύο πιάτο με ηπειρώτικα αλλαντικά, φοντί παρασκευασμένο από τοπικά τυριά, ντόπιο τσίπουρο και Ντεμπίνα («επειδή οι πρώτες ύλες είναι ηπειρώτικες, θεωρώ ότι είναι ένα ζαγορίσιο φοντί», λέει η Λίλα), μπέργκερ με κρέας από τα Άνω Πεδινά και σπιτικές σος, όπως κέτσαπ, μαγιονέζα και μπάρμπεκιου. Το όλον συμπληρώνεται από κοκτέιλ με βάση το τσίπουρο – αυτό που δοκιμάσαμε είχε παλαιωμένο τσίπουρο, τσάι του βουνού, μία φλούδα πορτοκάλι και μαύρη ζάχαρη.
Κάπως έτσι περνάει ο χρόνος στην Ανέμη. Με φαγητό και κουβέντα, με λογιών λογιών δράσεις, συναντήσεις και φεστιβάλ που διοργανώνονται στο φιλόξενο σαλόνι, με χάζι στα Κάτω Πεδινά, ένα χωριό που δεν είναι από τα πιο φημισμένα του Ζαγορίου, για τη Λίλα όμως είναι μακράν το καλύτερο. «Δεν θα ήθελα να έχω βρεθεί πουθενά αλλού στο Ζαγόρι, εκτός από εδώ. Μου αρέσει ο ορίζοντας, το τοπίο, το ότι βλέπουμε τον ήλιο να βγαίνει, το οποίο είναι πάρα πολύ σημαντικό για μένα. Υπάρχουν πολλά άλλα χωριά πιο όμορφα, πιο εξωραϊσμένα ίσως. Αλλά δεν έχουν ήλιο». Ο Παύλος απ’ όλα τα Ζαγοροχώρια προτιμά τη Βωβούσα, που βρίσκεται στα βάθη του Ανατολικού Ζαγορίου, γύρω στις δύο ώρες από τα Κάτω Πεδινά, και έχει τους δικούς της πιστούς οπαδούς, κυρίως λόγω του φεστιβάλ που διοργανώνεται το καλοκαίρι. «Είναι το αγαπημένο μου χωριό. Έχω περάσει πολύ όμορφα εκεί. Πηγαίνω κάθε χρόνο προς τις αρχές Σεπτεμβρίου». Αυτή είναι η πρόταση ενός μετοίκου που έχει επιλέξει ως προορισμό ζωής το Ζαγόρι: Βωβούσα το φθινόπωρο.
Ανέμη, Κάτω Πεδινά Ιωαννίνων, τηλ. 26530-72003, anemi-zagori.gr, από 90 ευρώ το δίκλινο με πρωινό. Το απογευματινό μενού σερβίρεται από Παρασκευή έως Κυριακή και απευθύνεται και σε μη διαμένοντες. Για κρατήσεις, τηλ. 6940-615606