Η αρχιτεκτονική κερδίζει τις πρώτες εντυπώσεις, αλλά η ίδια η ζωή στην πόλη, η κουλτούρα και οι συνήθειες των ανθρώπων της είναι αυτά που σου κλέβουν την καρδιά. Αν έρθεις μία φορά, σίγουρα θα θες να επιστρέψεις.
Δεν θέλει και πολύ για να την ερωτευτείς τη Βουδαπέστη. Αυτό τουλάχιστον συνέβη στη δική μου περίπτωση. Έχω μόλις φτάσει στην πόλη και επιβιβάζομαι στους εκπληκτικής ομορφιάς συρμούς της γραμμής 3 του μετρό, που χρονολογούνται από τη σοσιαλιστική εποχή. Μερικές στάσεις μετά, ένας εκτυφλωτικά πορτοκαλί και εντελώς… ’70s διάδρομος με οδηγεί στις κυλιόμενες σκάλες, όπου το σκηνικό μεταμορφώνεται ξανά, δίνοντας μια απόλυτα φουτουριστική αίσθηση, βγαλμένη λες από ταινία του Κιούμπρικ. Οι τοίχοι στην έξοδο του σταθμού καλύπτονται από πάνελ από οξειδωμένο ατσάλι, παραπέμποντας, αν αφήσει κανείς τη φαντασία του ελεύθερη, στις μεγάλης κλίμακας μεταλλικές εγκαταστάσεις του Αμερικανού καλλιτέχνη Richard Serra. Στο τέλος της σκάλας, δεν μπορώ παρά να προσέξω την εκπληκτική αρ νουβό πρόσοψη του Gellért Hotel. Aπίστευτο κι όμως αληθινό: έχω διατρέξει έναν ολόκληρο αιώνα ντιζάιν μέσα σε λίγα λεπτά, χωρίς να έχω περπατήσει την πόλη.
Ο ΟΥΓΓΡΟΣ ΓΚΑΟΥΝΤΙ
Οι φίλοι της αρχιτεκτονικής θα ενθουσιαστούν στην ουγγρική πρωτεύουσα. Είναι γεμάτη από όμορφα κτίρια, που αντανακλούν τη μοναδική ατμόσφαιρα της Κεντρικής Ευρώπης: ρωμανικά και γοτθικά, μπαρόκ και αρ νουβό. Με οδηγό τον Arne Huber, που διοργανώνει αρχιτεκτονικές περιηγήσεις στην πόλη ως υπεύθυνος του τοπικού γραφείου Guiding Architects, θα περπατήσουμε στον κεντρικό δρόμο Foutcaja για να μοιραστεί μαζί μου τις γνώσεις του για τα εκπληκτικά κτίρια που βρίσκονται εκεί. Το πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο υπό το οποίο ανοικοδομήθηκαν σε βοηθά να κατανοήσεις την αλληλουχία των ιστορικών γεγονότων. «Μέχρι το 1867, οπότε και συστάθηκε η Αυστροουγγαρία, η Ουγγαρία ήταν υπό τον έλεγχο της αυστριακής αυτοκρατορίας. Το 1873, με την ένωση τριών πόλεων –Βούδα, Ομπούντα και Πέστη– δημιουργήθηκε η Βουδαπέστη. Ως πρωτεύουσα ήθελε να εδραιώσει μια ισχυρή ταυτότητα και είχε πλέον την αυτονομία και τους πόρους για να μπορέσει να το πετύχει», λέει. Μερικά από τα κτίρια-τοπόσημά της, όπως το νεογοτθικό κοινοβούλιο ή ο Πύργος των Ψαράδων (ένα κράμα νεορωμανικού και νεογοτθικού ρυθμού), χτίστηκαν αυτή την περίοδο, η οποία σηματοδότησε τη στροφή της χώρας προς την ανάπτυξη. Την ίδια στιγμή, σε όλη την Ευρώπη επικρατούσαν πιο πληθωρικά κινήματα, όπως η αρ νουβό και ο ζετσεσιονισμός. Στη Βουδαπέστη, όμως, οι νέες τάσεις βρήκαν την έκφρασή τους στον Ούγγρο αρχιτέκτονα Ödön Lechner. Tα κτίριά του, με τα τολμηρά χρώματα και τις πλούσιες σε φολκλόρ στοιχεία διακοσμήσεις, έγιναν αδιάψευστα σύμβολα της ουγγρικής αρχιτεκτονικής. Δεν είναι τυχαίο που έμεινε γνωστός ως «ο Ούγγρος Γκαουντί». Ο Arne μού το επιβεβαιώνει και μου εξηγεί: «Σωστό, και οι δύο χρησιμοποιούν χρώμα, οργανικά μοτίβα και πλακάκια. Όμως το έργο του Γκαουντί χαρακτηρίζει την Καταλονία, όχι ολόκληρη την Ισπανία. Ο Lechner, αντίθετα, κατάφερε να εκφράσει κάτι αμιγώς ουγγρικό – κόντρα σε οτιδήποτε αυστροουγγρικό. Το έργο του δεν ήταν απλώς θέμα αισθητικής. Ήταν θέμα ταυτότητας».
Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ SPA
Οι επιγραφές «παρακαλείσθε να κάνετε ησυχία» στον τοίχο των φημισμένων ιαματικών λουτρών Gellért προφανώς δεν πτοεί την παρέα των ηλικιωμένων ανδρών που στις 6.15 το πρωί κουβεντιάζουν μέσα στο νερό. Τα λουτρά είναι γι’ αυτούς ό,τι για τους Έλληνες το καφενείο. Σταθερό σημείο συνάντησης, σε σταθερή ώρα της μέρας. Μια πρωινή συνήθεια που αρκετοί Ούγγροι τηρούν ευλαβικά.
Η Βουδαπέστη, με τις περισσότερες από 100 φυσικές ιαματικές πηγές, είναι μία από τις πιο διάσημες λουτροπόλεις της Ευρώπης. Αυτός ο φυσικός πλούτος γίνεται αντιληπτός στα spa της, καθένα από τα οποία έχει έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα. Τα λουτρά απολάμβαναν τόσο οι Ρωμαίοι όσο και οι Κέλτες, ωστόσο η εποχή που πραγματικά ήκμασαν ήταν την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας (1541-1699). Τα Κιράλι (Király fürdő) είναι από τα πιο παλιά της πόλης, καθώς λειτουργούν από τον 16ο αιώνα. Έχουν άρωμα Ανατολής και η βασική οκτάγωνη πισίνα τους βρίσκεται κάτω από έναν θόλο με μικρά ανοίγματα, από όπου περνάει το φως δημιουργώντας ιδιαίτερη ατμόσφαιρα. Tα Gellért με την υπερπολυτελή τους διακόσμηση αρ νουβό δεν είναι απλώς ένα σημαντικό τοπόσημο της πόλης, αλλά ένα μέρος ονειρεμένο, που αγαπούν πολύ και οι ντόπιοι, εκτός από τους επισκέπτες. Όσο για τα Szechenyi, με τις εσωτερικές και εξωτερικές πισίνες, στεγάζονται σε ένα νεομπαρόκ κτιριακό συγκρότημα, το οποίο εύκολα μπορεί να το περάσει κανείς για μουσείο. Οι ηλικιωμένοι άντρες είναι και εδώ αναπόσπαστο μέρος του σκηνικού. Παίζουν σκάκι στην εξωτερική πισίνα, ανεπηρέαστοι από τον ζεστό ατμό που ανεβαίνει προς τον ουρανό.
ΔΙΑΛΕΞΤΕ ΠΟΡΣΕΛΑΝΗ
Στη Βουδαπέστη, εκτός από τα spa, αφθονούν και οι πορσελάνες – δώστε προσοχή στις ιδιαίτερες φιγούρες των οίκων Zsolnay και Herend, που υπογράφουν εξαιρετικά, αλλά υπέρ το δέον ακριβά αντικείμενα τέχνης. Για να αγοράσετε καλής ποιότητας πορσελάνες, πίνακες και αντίκες, θα πάτε στον κεντρικό πεζόδρομο Vaci. Σε αυτή την κατεξοχήν τουριστική γωνιά της πόλης βρήκαμε επίσης κεντητά τραπεζομάντιλα, πλεκτά με βελονάκι κ.λπ. σε διάφορες ποιότητες και τιμές. Υπάρχουν επίσης πολλά εστιατόρια, τα οποία όμως είναι αρκετά τουριστικά.
Στη Σκεπαστή Αγορά, που χτίστηκε το 1896, θα προμηθευτείτε κάθε λογής ουγγρικές λιχουδιές. (Φωτογραφία: SHUTTERSTOCK)
Στο τέλος της οδού Vaci, φτάνοντας στη Γέφυρα Ελευθερίας, θα δείτε τη Σκεπαστή Αγορά της πόλης, που λειτουργεί εδώ από το 1897. Τον επάνω όροφο μονοπωλούν τα είδη χειροτεχνίας, ενώ ποικιλία τροφίμων (φουά γκρα, πάπρικες, λουκάνικα κ.λπ.) θα βρείτε στο ισόγειο. Αξίζει να πάτε έως εκεί, αλλά η πολυκοσμία ίσως σας αποθαρρύνει. Μη σπαταλήσετε πολύ χρόνο για να τη γυρίσετε, εκτός αν θέλετε να αγοράσετε σουβενίρ και μικροδωράκια για φίλους. Αφήνοντας πίσω σας την αγορά, με κατεύθυνση νότια –μακριά από το κέντρο– θα διαπιστώσετε πως το σκηνικό αλλάζει. Στην οδό Raday βγάζουν τραπεζάκια έξω τα εστιατόρια της γειτονιάς – και όλα έχουν τη δική τους ταυτότητα. Ανάμεσά τους τα σκήπτρα κρατάει το πολύχρωμο Pùder με τη χαρούμενη upcycling ατμόσφαιρα και τα ενδιαφέροντα events που διοργανώνει. Kαι κάπως έτσι πήραμε μια… πρώτη γεύση από τα διάσημα μπαρ-ερείπια, τα οποία εξερευνήσαμε πιο αργά το ίδιο βράδυ.
Στην αυλή του Mazel Tov θα παρακολουθήσετε συναυλίες και θα γευτείτε πιάτα μεσογειακής κουζίνας.( Φωτογραφία: Emil Chalhoub)
ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Τα μπαρ-ερείπια (σ.σ.: μπαρ που ανοίγουν σε εγκαταλελειμμένα κτίρια της Βουδαπέστης) διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στη ζωή της πόλης την τελευταία δεκαετία. Γύρω τους έχει αναπτυχθεί ένας ολόκληρος κόσμος, με ιστορικές γειτονιές να ξαναζωντανεύουν, διατηρώντας την πατίνα του χρόνου. Στο παλιό Εβραϊκό τρίγωνο όπου βρισκόμαστε, τα εβραϊκά εστιατόρια και επιχειρήσεις, οι εναλλακτικοί χώροι και τα μπαρ δημιουργούν μια ενδιαφέρουσα μείξη. Είναι το ιδανικό μέρος για να περάσετε ένα απόγευμα. Τα μπαρ-ερείπια του παλιού εβραϊκού γκέτο έχουν φροντίσει να διατηρήσουν την ιστορία των χώρων όπου στεγάζονται. Τη φιλοσοφία τους συνοψίζει το Mazel Tov (Akácfa 47, mazeltov.hu) σε μια υπέροχη τούβλινη εσωτερική αυλή, το οποίο φιλοξενεί συναυλίες και σερβίρει ωραιότατα μεσογειακά πιάτα. Επίσης, το Koleves Kert (Kazinczy utca 37-39), που στεγάζεται σε μια παλιά μονάδα παρασκευής κρέατος kosher, έχει διατηρήσει μέχρι σήμερα –ως μέρος του ντεκόρ– τα παλιά λογιστικά βιβλία και τα πόστερ που διαφήμιζαν τα προϊόντα.
Το Szimpla Kert είναι το πιο γνωστό μπαρ-ερείπιο της Βουδαπέστης. (Φωτογραφία: SHUTTERSTOCK)
To Szimpla Kert (Kazinczy 14, www.szimpla.hu), γνωστό για την τραχιά αλλά και τόσο εύθραυστη ομορφιά του, αποτελεί σημείο αναφοράς για πολλά μπαρ-ερείπια της Βουδαπέστης, καθώς ήταν το πρώτο που άνοιξε πριν από 14 χρόνια στην αυλή ενός μισοερειπωμένου σπιτιού. Στη διακόσμησή του έχει μεταξύ άλλων συμπεριλάβει ένα Trabant –το δημοφιλέστερο Ι.Χ. της Ανατολικής Γερμανίας– και μια μπανιέρα. Ο κόσμος έρχεται εδώ για να πιει το ποτό του, να δει –ή να συμμετάσχει σε– μουσικούς αυτοσχεδιασμούς και να παρακολουθήσει κινηματογραφικές προβολές. Στη διάρκεια της ημέρας φιλοξενούνται αγορές τοπικών παραγωγών και pop-up επιδείξεις μόδας.
Το New York Cafe αναδίδει άρωμα άλλης εποχής με τον μπαρόκ διάκοσμό του.
ΜΕ ΚΑΦΕ ΚΑΙ ΓΛΥΚΟ
Τα εισήγαγαν οι Οθωμανοί, όμως ήταν στα χρόνια της Αυστροουγγαρίας που απέκτησαν το εκλεπτυσμένο ύφος που τα έκανε διάσημα ως «κέντρα πολιτισμού και πνευματικής ζωής». Αρκετά από τα kávéház (καφέ) της «χρυσής» εκείνης εποχής λειτουργούν ακόμα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν το New York Cafe (Erzsébet krt. 9-11, www.newyorkcafe.hu), από τα ωραιότερα της Ευρώπης, με εντυπωσιακό μπαρόκ διάκοσμο, αλλά και το πιο «ταπεινό» Ruszwurm (Szentháromság 7, www.ruszwurm.hu), στον λόφο του Κάστρου. Φυσικά, το κύριο χαρακτηριστικό αυτών των χώρων παραμένει η… κουβέντα, η οποία δεν ξεκινάει χωρίς προηγουμένως οι συμμετέχοντες σε αυτήν να έχουν παραγγείλει το κέικ τους: δοκιμάστε οπωσδήποτε ένα dobos torte (αφράτο κέικ με ενδιάμεσες στρώσεις σοκολατένιας βουτυρόκρεμας και στην κορυφή καραμέλα) ή esterhazy torte (παντεσπάνι αμυγδάλου με βουτυρόκρεμα και επικάλυψη ζαχαρόπαστας). Και τα δύο αξίζουν τη φήμη τους, αν και οι ντόπιοι παραγγέλνουν συνήθως kremes (την ουγγρική εκδοχή του μιλφέιγ). Τους μιμούμαστε και δεν το μετανιώνουμε. Στα τραπεζάκια έξω, το χαρούμενο πλήθος από μητέρες με καροτσάκια, μικρά παιδιά και σκυλιά, νεαρά και μεγαλύτερα σε ηλικία ζευγάρια δεν δείχνει να βιάζεται. Παρακάμπτουμε την προγραμματισμένη ξενάγηση στην εκκλησία του Αγίου Ματθαίου, για να παραγγείλουμε έναν εσπρέσο ακόμα. Συνήθειες όπως η κουβέντα με καλή παρέα στα καφέ και η χαλάρωση στα λουτρά δεν είναι δύσκολο να τις υιοθετήσει κανείς. Κι αυτή είναι η ουσία της Βουδαπέστης.
Mετάβαση
Η Αθήνα συνδέεται αεροπορικώς με τη Βουδαπέστη με απευθείας πτήσεις της Aegean και της Ryan Air. Η οικονομικότερη πτήση ξεκινά από 150 ευρώ με επιστροφή για πτήσεις τον Ιούλιο (σε αναζήτηση που κάναμε στις 13/6 στις ιστοσελίδες των αεροπορικών εταιρειών).
Το δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς είναι εξαιρετικό. Από το αεροδρόμιο το λεωφορείο 200Ε (κόστος περίπου 1 ευρώ) θα σας πάει έως τη γραμμή 3 του μετρό (κόστος περίπου 1 ευρώ) και από εκεί θα φτάσετε στο κέντρο της Βουδαπέστης.
Το ταξί αεροδρόμιο-κέντρο κοστίζει περίπου 30 ευρώ.
Το Gellért Hotel με την εκπληκτική αρ νουβό πρόσοψη. (Φωυογραφία: AFP/VISUALHELLAS.GR)
Διαμονή
• The Gellért (Szent Gellert tér 2, www.danubiushotels.com). Εδώ θα έχετε την πολυτέλεια να περπατήσετε από το δωμάτιό σας έως τα λουτρά Gellért με τη… ρόμπα σας. Σταθμοί τραμ και μετρό υπάρχουν ακριβώς απέξω. Από 100 ευρώ – η τιμή περιλαμβάνει εξαιρετικό πρωινό και μία επίσκεψη στο spa.
• Maverick City Lodge (Kazinczy utca 24-26, mavericklodges.com). Χρησιμοποιήστε το ως ορμητήριο για να εξερευνήσετε τα μπαρ-ερείπια της Βουδαπέστης. Διαθέτει κουκέτες (από 15 ευρώ), αλλά και δωμάτια για γκρουπ και σουίτες. Η τιμή του τετράκλινου ξεκινά από 92 ευρώ.
Για κρατήσεις που αφορούν τη διαμονή σας επισκεφθείτε τo:
Φαγητό – Ποτό
• Centràl Café (Karolyi Mihaly utca 9, www.centralkavehaz.hu). Λειτουργεί από το 1887 και υπήρξε αγαπημένο μέρος συνάντησης για πολλούς καλλιτέχνες και λογοτέχνες. Πανέμορφο και κεντρικό, έχει ανακαινιστεί με φροντίδα.
Στο ιστορικό Centràl Cafe θα συνοδεύσετε τον καφέ σας με φρεσκοψημένο κέικ. (Φωτογραφία: STUDIO BAKOS KFT)
• Halaszbastya (Budai Var, Halaszbastya Északi Hiradastorony, eng.halaszbastya.eu). Στο Halaszbastya (Πύργος των Ψαράδων), εκτός από ένα πολύ ακριβό εστιατόριο, υπάρχει κι ένα πιο προσιτό καφέ. Η θέα του κοινοβουλίου είναι από τις ωραιότερες της πόλης.
• Getto Gulyas (Wesselényi utca 18, www.facebook.com/gettogulyas). Πειραγμένα ουγγρικά πιάτα στο παλιό Εβραϊκό τρίγωνο.
• Pùder (Raday utca 8, www.facebook.com/puderbar). Χαρούμενη διακόσμηση, καλό φαγητό και πρόγραμμα με θεατρικές και λογοτεχνικές εκδηλώσεις.
Τι να κάνετε
• Αρχιτεκτονικές βόλτες (www.guiding-architects.net). Το διεθνές ανεξάρτητο δίκτυο Guiding Architects συνεργάζεται με γραφεία σε διάφορες πόλεις και πραγματοποιεί ξεναγήσεις αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος.
• Ιαματικά λουτρά. Πληροφορίες σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρουν και τις τιμές τους θα βρείτε στην ιστοσελίδα www.spasbudapest.com. Ενδεικτικά: Gellért (Kelenhegyi utca 4, www.gellertbath.hu). Στεγάζoνται μέσα στο ξενοδοχείο Gellért Hotel. Szechenyi (Allatkerti körut 9-11, www.szechenyibath.hu). Διαθέτει εξωτερικές πισίνες και ατμόλουτρο. Kiraly (Fö utca 84, www.en.kiralyfurdo.hu). Από τα πιο παλιά λουτρά της Βουδαπέστης.