Ο Μπρούκλιν Μπέκαμ, η Μάγια Χοκ, η Λίλι-Ρόουζ Ντεπ αποτελούν ονόματα αναγνωρίσιμα, ιδιαίτερα ανάμεσα σε όσους γεννήθηκαν γύρω στο 2000. Αυτό που ενώνει τους τρεις παραπάνω νέους σελέμπριτι δεν είναι μόνο η διασημότητα, αλλά και το γεγονός, πως όλοι προέρχονται από οικογένειες επίσης σελέμπριτι (Ντέιβιντ και Βικτόρια Μπέκαμ, Ίθαν Χοκ-Ούμα Θέρμαν και Τζόνι Ντεπ-Βανέσα Παραντί, αντίστοιχα).
Βέβαια, αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο στο σύμπαν της ποπ κουλτούρας. Ας θυμηθούμε την Λάιζα Μινέλι (κόρη του Βινσέντε Μινέλι και της Τζούντι Γκάρλαντ), την Σοφία Κόπολα (πατέρας της ο Φράνσις Φορντ Κόπολα) ή την Αντζελίνα Τζολί (κόρη του Τζον Βόιτ).
Επιστρέφοντας, όμως, στο σήμερα, ας πάρουμε το παράδειγμα του Μπρούκλιν Μπέκαμ, ο οποίος, στα 23 του χρόνια έχει ήδη δοκιμάσει την τύχη του ως ποδοσφαιριστής, φωτογράφος, μοντέλο και σεφ, χωρίς απαραίτητα να φαίνεται να έχει κάποιο εξαιρετικό ταλέντο σε οτιδήποτε από αυτά.
Αυτό, βέβαια, δεν έχει μεγάλη σημασία. Με το «μαξιλαράκι» της περιουσίας ύψους 380 εκατομμυρίων λιρών των γονιών του, ο Μπέκαμ μπορεί χωρίς άγχος να «παίζει» με κάποιο νέο αντικείμενο κάθε εξάμηνο-χρόνο. Έχει αυτό που ποθούν όσοι λατρεύουν την φήμη και που πάει πάντα χέρι-χέρι με αυτή: χρήματα και διασυνδέσεις. Αλλά και κάτι άλλο: πολιτιστικό κεφάλαιο.
Δηλαδή; Τα παιδιά διασημοτήτων έχουν ουσιαστικά, από την γέννησή τους, πρόσβαση «στα παρασκήνια». Όχι μόνο οι γονείς τους, αν και όταν χρειαστεί, ξέρουν πού να απευθυνθούν για την ανέλιξη των εκκολαπτόμενων σταρ παιδιών τους, αλλά και αντίστοιχα, τα παιδιά τους, έχουν δει «πώς δουλεύει το πράγμα» από την κούνια.
Δεν χρειάζεται, παρ’ όλα αυτά να είναι διάσημοι οι γονείς σου για να έχεις «πρόσβαση» στο σύμπαν της κουλτούρας -αρκεί οι γονείς σου να είναι «κουλ». Γονείς που μπορούν να μεταδώσουν στα παιδιά τους τις γνώσεις, τον τρόπο που βλέπουν την ζωή και γενικά, το «κουλνες» τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μιλάμε για τον «πνευματικό νεποτισμό».
Κι αν ο «πνευματικός νεποτισμός» είναι νεολογισμός, ο όρος του «πολιτισμικού κεφαλαίου» είναι υπαρκτός και τον εισήγαγε ο κοινωνιολόγος Πιέρ Μπουρντιέ. Βασιζόμενος στην θεωρία του Καρλ Μαρξ, ο Μπουρντιέ ουσιαστικά υποστήριζε πως και το πολιτισμικό κεφάλαιο παίζει έναν μικρότερο μεν, όχι αμελητέο δε, ρόλο στην κοινωνική διαστρωμάτωση.
Άλλωστε, καλώς ή κακώς, από μια άποψη, το πολιτιστικό με το οικονομικό στάτους σχετίζονται: κάποιος πιο ευκατάστατος είναι πιθανότερο να έχει μεγαλύτερη πρόσβαση σε αυτό που λέμε «υψηλή» κουλτούρα, περνώντας τον χρόνο του στους διαδρόμους των μουσείων κι όχι στον καναπέ μπροστά από την τηλεόραση.
Βέβαια, αυτό δεν συμβαίνει απαραίτητα και στην ποπ κουλτούρα. Ένας γονιός της εργατικής τάξης μπορεί κάλλιστα να θελήσει να έρθει πιο κοντά με το παιδί του βάζοντάς του δίσκους των Fleetwood Mac ή ταινίες του Μάρτιν Σκορσέζε. Και κάτι τέτοιο δεν χρειάζεται να σχετίζεται με την αρνητική χροιά που έχει ο νεποτισμός.
Πάντως, στις μέρες μας, τα δύο «στρατόπεδα» μπορεί συχνά να μπλέκονται. Καλλιτέχνες (κι όχι μόνο) που μοιάζουν κουλ και προσβάσιμοι, που φοράνε φούτερ και αθλητικά παπούτσια (που φυσικά μπορεί να είναι Balenciaga), προέρχονται συχνά από ευκατάστατο περιβάλλον κι ας επιλέγουν μια εικόνα φαινομενικά «φτωχότερη».
Η συζήτηση, ωστόσο, γύρω από το «πολιτισμικό κεφάλαιο» αξίζει να συνεχίσει να γίνεται. Ίσως, βέβαια, η έννοια της υψηλής κουλτούρας να μην είναι πια τόσο βάσιμη και να χρειάζεται να επανεξετάσουμε ποια κουλτούρα έχει τελικά, ουσιαστική αξία. Και το σίγουρο είναι πως το ταλέντο, η δημιουργικότητα και το «κούλνες» δεν εξαγοράζονται με λεφτά.
Με πληροφορίες από το Dazed.