Ενα παλιό και δοκιμασμένο «κόλπο» είναι στο τέλος της τετραετίας να εξαγγέλλεις για την επόμενη αυτά που θα έπρεπε να είχες κάνει. Κάπως έτσι λοιπόν, προ ημερών, δήμαρχος Αθηναίων και περιφερειάρχης, παρουσία υπουργού και γενικών γραμματέων, εξήγγειλαν το «ΣΟΑΠ», δηλαδή το πομπώδες «Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης για το ευρύτερο κέντρο του δήμου της Αθήνας». Στην εκδήλωση, αφού ανταλλάχτηκαν οι συνήθεις φιλοφρονήσεις, εξαγγέλθηκε ότι όλα όσα έπρεπε να γίνουν τα προηγούμενα χρόνια, θα γίνουν στα επόμενα…
Τα αρνητικά ρεκόρ
Δήμος Αθηναίων, Περιφέρεια Αττικής, Υπουργεία Περιβάλλοντος, Υποδομών, Προστασίας του Πολίτη και λοιποί φορείς δεν κατάφεραν να βάλουν φρένο στην κατρακύλα της πόλης. Η υποβάθμιση σε θλίβει. Οι κάδοι σκουπιδιών, αντί να είναι άφαντοι, στολίζουν τις εισόδους των πολυκατοικιών και συνήθως μυρίζουν και ξεχειλίζουν. Οι κάδοι ανακύκλωσης μόνο ανακύκλωση δεν περιέχουν, καθώς δεν ελέγχονται, ενώ ολονυχτίς τους κατακλέβουν δυστυχείς συμπολίτες μας, αφού η πρόνοια δεν φτάνει σε αυτούς. Η Αθήνα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης: έχει αρνητικό ρεκόρ αστικού πρασίνου ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και ρεκόρ χυδαιολογίας στους τοίχους για να μαθαίνουν τα παιδάκια «νέα Ελληνικά». Κατέχουμε επίσης ρεκόρ βεβηλωμένων πινακίδων κυκλοφορίας και ρεκόρ μοτοσικλετών που καταλαμβάνουν πεζοδρόμια. Η ηχορρύπανση μάλλον δεν ενδιαφέρει κανέναν καθώς μας θυμίζει το σταυροδρόμι της ιστορίας μας. Πολίτες ανταγωνίζονται αλλήλους στο ποιος θα καταπατήσει πρώτος τους κοινόχρηστους χώρους, ενώ τα καταστήματα καταπατούν την πρασιά που έτυχε να έχουν, ενώ κανονικά είναι χώρος ελεύθερης πρόσβασης.
Η Αθήνα κατέχει σίγουρα και το ρεκόρ σε λακκούβες και μπαλώματα στους δρόμους στην Ευρώπη τουλάχιστον, είπαμε λόγω κρίσης κι αυτό, στην οποία άλλωστε χρωστάμε την αισθητή αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας που έχει συντελεστεί την τελευταία τριετία. Σήμερα έχουμε τον μεγαλύτερο αριθμό «οίκων ανοχής» στην ιστορία μας, ενώ στο παραδοσιακό «μπουρδέλο» προστέθηκαν και τα «Studio» με τους ροζ εξωτερικούς τοίχους για να ρωτάνε τα παιδιά «μπαμπά τι είναι αυτό;». Παραδοσιακοί και μοντέρνοι «Οίκοι» κατακλύζουν ιστορικές συνοικίες, την πλατεία Βικτωρίας, το Μεταξουργείο και τον Κεραμεικό. Για να ανοίξεις φαρμακείο έχει πληθυσμιακά κριτήρια, ενώ για να ανοίξεις «Οίκο» προφανώς δεν έχει κανένα κριτήριο.
Η Κυψέλη που μέχρι το 1990 ήταν ισότιμη του Κολωνακίου σήμερα είναι μία πολύ υποβαθμισμένη συνοικία που, χρόνο με τον χρόνο, εγκαταλείπουν οι «λευκοί», ενώ στον Κολωνό, αθίγγανοι συνεχίζουν να απλώνουν τα πολύχρωμα ρούχα τους στον δρόμο. Στην πλατεία Βικτωρίας κυριαρχούν ημινόμιμοι μετανάστες από Πακιστάν, Μπανγκλαντές και Αφγανιστάν. Η Ομόνοια έχει μετατραπεί σε προαύλιο κέντρου αποτοξίνωσης και τα Εξάρχεια παραμένουν περιοχή μειωμένης δημόσιας ευθύνης. Γύρω από την Ακρόπολη παραπήγματα κατοικούνται ημινόμιμα από αθίγγανους για να προϋπαντούν τον επισκέπτη του Ιερού Βράχου. Λίγο παρακάτω, η Ακαδημία Πλάτωνος και ο Ελαιώνας που θυμίζει Σαράγεβο μετά τον βομβαρδισμό, με κουφάρια κτιρίων, παράνομους βόθρους, ανύπαρκτη οδική σήμανση, αδέσποτα σκυλιά και μπερδεμένη αρίθμηση. Το έργο της διπλής ανάπλασης έμπλεξε κι αυτό με την κρίση.
Αν υπήρχε ρεκόρ Γκίνες για τη μεγαλύτερη πτώση στην αξία της περιουσίας των κατοίκων μιας πόλης εν καιρώ ειρήνης, κάτοχος θα ήταν σίγουρα η Αθήνα. Η απαξίωση της ιδιωτικής περιουσίας στις περισσότερες γειτονιές του δήμου είναι υπερδιπλάσια από άλλες. Ούτε στα Τίρανα τα σπίτια δεν πωλούνται προς 12 χιλ. ευρώ τα δυάρια και προς 30 χιλ. ευρώ για διαμέρισμα 100 τ.μ. που κάποτε ήταν το όνειρο κάθε οικογένειας. Η αφύσικα μεγάλη πτώση τιμών των ακινήτων στις μισές γειτονιές της Αθήνας οφείλεται στην υποβάθμιση του τοπίου και των συνθηκών διαβίωσης και δευτερευόντως στην κρίση.
Η ευθύνη σε έναν
Μπορεί να αλλάξει ρότα η πορεία της Αθήνας; Μπορεί, αρκεί να αναλάβει ένας την ευθύνη, που, κατά την κρίση μας, θα έπρεπε να είναι ο δήμαρχος της πόλης. Ενα πρόγραμμα αποκατάστασης όψεων πολυκατοικιών που εγκαταλείφτηκε τα προηγούμενα χρόνια, θα κόστιζε ένα μικρό ποσοστό από το πλεόνασμα και θα έδινε πνοή στα ξεχασμένα επαγγέλματα της οικοδομής. Τα σκουπίδια μπορούν να εξαφανιστούν από την πρόσοψη των πολυκατοικιών σε ένα χρόνο από σήμερα. Με ένα πλάνο πενταετίας (όση είναι η θητεία της επόμενης δημοτικής αρχής) από την τελευταία θέση στο αστικό πράσινο θα μπορούσαμε να φτάσουμε στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Οι «Οίκοι» μπορούν να φύγουν σε λίγες εβδομάδες μέσα από πρόγραμμα «διαθεσιμότητας» και οι ναρκομανείς δεν μπορούν να αφήνονται σε κοινή θέα είτε ως ασθενείς είτε ως παραβάτες. Τα πεζοδρόμια, με χιλιάδες άτομα προσωπικό στον Δήμο και την Πολιτεία, θα έπρεπε να λάμπουν και η πρόσβαση των Ατόμων με ειδικές Ανάγκες να γίνεται ανεμπόδιστα. Για όλες τις υποβαθμισμένες γειτονιές που χρειάζονται συνολική παρέμβαση αυτή έπρεπε σήμερα να ολοκληρώνεται και όχι να εξαγγέλλεται για το απώτερο μέλλον. Σήμερα χρειάζεται πολλαπλάσια παρέμβαση που πάλι δεν θα γίνει.
Ποιο είναι το πρόβλημα; Δεν υπάρχει υπεύθυνος! Ο δήμαρχος Αθηναίων, ο υπουργός Περιβάλλοντος, ο περιφερειάρχης ή ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη δεν έχουν ατομικά ευθύνη μεγαλύτερη του 20% για τα προβλήματα που παρουσιάσαμε. Το πρόβλημα είναι όμως ακριβώς εδώ. Κανένας δεν αισθάνεται υπεύθυνος για την Αθήνα μας κι αυτή συνεχίζει στην κατηφόρα κάνοντας ακόμη και νοήμονες ανθρώπους να βλέπουν με συμπάθεια έναν υπόδικο για σοβαρά κακουργήματα ως προοπτική να γίνει δήμαρχος μπας και γίνει κάτι για να αλλάξει τον ρουν της Ιστορίας στην Αθήνα.
Η ύστατη ευκαιρία που έχουμε για να αλλάξει πορεία η πρωτεύουσα είναι οι δημοτικές εκλογές του Μαΐου. Εκεί θα πρέπει να αναζητήσουμε υποψηφίους που θα έχουν όραμα για την πόλη, θα παρουσιάσουν σχέδιο ανάπτυξης που θα καλύπτει όλα τα κεφάλαια της υποβάθμισης, θα νιώθουν συνολικά υπεύθυνοι για αυτή και θα έχουν δοκιμασμένες διοικητικές ικανότητες. Μη διανοηθούμε να πούμε «δεν ξέραμε» την επόμενη μέρα. Εχουμε και εμείς ευθύνη για τη ρότα που έχει πάρει η Αθήνα.
* Ο κ. Μιχάλης Πεγκλής είναι πολιτικός επιστήμων.