Η Αθήνα μαζί με τη Ρώμη ήταν και θα παραμείνει ένας προορισμός βαθιά χαραγμένος στο συλλογικό υποσυνείδητο και μια οφειλή του μορφωμένου ανθρώπου της Δύσης, όποια τραύματα και αν προκαλούν στην εικόνα της οι σύγχρονοι κάτοικοι – διαχειριστές της. Επιπλέον, και αυτό πρέπει να προβληθεί, η Αθήνα αποτελεί τη μόνη περίπτωση μείζονος αστικού – πολιτιστικού προορισμού που μπορεί να συνδυαστεί με διακοπές αναψυχής. Σε αντίθεση με ό,τι προσφέρει το Λονδίνο, το Παρίσι και αυτή η Ρώμη ή η Κωνσταντινούπολη, η Αθήνα είναι η μόνη που διαθέτει υψηλότατου επιπέδου πολιτιστικά αγαθά, μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, αίθουσες μουσικής και θεαμάτων σε απόσταση αναπνοής από υπέροχες παραλίες και τοπία. Μόνο στην Αθήνα μπορεί κάποιος να είναι στην Ακρόπολη το πρωί, να κάνει μπάνιο στη Βούλα ή στη Ραφήνα το μεσημέρι και να παρακολουθήσει μια εξαιρετική παράσταση ή συναυλία το βράδυ.
Η κρίση στην πρωτεύουσα από τον Δεκέμβριο του 2008 και εφεξής έχει αφήσει την πόλη και την ξενοδοχειακή υποδομή της βαριά πληγωμένες. Τα κέρδη της ολυμπιακής προετοιμασίας εξανεμίστηκαν και υπήρξε ραγδαία υποχώρηση. Μονάδες έκλεισαν και δρόμοι σκοτείνιασαν. Τα τελευταία τρία χρόνια ωστόσο η εικόνα δείχνει να αλλάζει, αλλά πρέπει να αλλάξουν και η νοοτροπία και οι διαδικασίες. Το κύμα είναι πίσω της και φουσκώνει, και οι ισορροπίες λεπτές.
Η Αθήνα έχει ένα τεράστιο απόθεμα αχρησιμοποίητου δομημένου χώρου, τόσο θεσμικού όσο και ιδιωτικού. Υπάρχουν πολυάριθμα κτίρια που ανήκουν στο κράτος, σε ασφαλιστικά ταμεία, τράπεζες, ιδρύματα, την εκκλησία, ΑΕΙ αλλά και σε ιδιώτες ή επιχειρήσεις. Κάποια από αυτά ήταν ξενοδοχεία, κάποια είχαν και έχουν εντελώς διαφορετικές χρήσεις, τις οποίες οι νέες οικονομικές εξελίξεις καθιστούν αδύνατη τη συνέχιση ή την επιστροφή σε αυτές (να ξαναγίνουν τράπεζες ή γραφεία).
Αφορμή γι’ αυτές τις σκέψεις ήταν πρόσφατες επισκέψεις στην Αθήνα, όπου ο δρόμος μου με έφερνε στην περιοχή των οδών Ακαδημίας – Σταδίου και στην Πλατεία Αγ. Ιωάννη Καρύτση. Εκεί υπάρχουν κλειστά ξενοδοχεία, υπολειτουργούντα καταστήματα τραπεζών και πρώην έδρες επιχειρήσεων. Εδώ ξεκινούν τα παράδοξα. Κλειστό ξενοδοχείο με τη μεγαλύτερη δυναμικότητα στο κέντρο της Αθήνας ανήκει στο Ταμείο Νομικών. Σκοτεινό, απέναντι από το καμένο συγκρότημα κινηματογράφων συμβάλλει στην τραγική υποβάθμιση της Σταδίου. Οταν επείσθη διευθύνων σύμβουλος μεγάλου επενδυτικού fund για ξενοδοχεία να ασχοληθεί με την Αθήνα, που στη στόχευση και την εκτίμηση επενδυτικού ρίσκου την είχαν στον πάτο, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το εξής παράδοξο. Οι πληροφορίες από στέλεχος της επιτροπής διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας του ταμείου ήταν πως δεν είναι η πρώτη φορά που εκδηλώνεται ενδιαφέρον (το προφανές!), αλλά η περιουσία του Ταμείου ελέγχεται και είναι απαραίτητο να δοθεί έγκριση για την προκήρυξη διαγωνισμού για την πρόσληψη εταιρείας συμβούλων, η οποία θα συντάξει εκτίμηση και έκθεση για το συγκεκριμένο ακίνητο, που είχε ζητήσει και το επενδυτικό fund, ώστε να προχωρήσει η διαδικασία πλειοδοτικού διαγωνισμού! Πέσε μήλο να σε φάω! Από ένα ταμείο που τα μέλη του είναι εδώ και καιρό σε αποχή για το συνταξιοδοτικό τους!
Αλλά και το κτίριο της πρώην Αγροτικής Τράπεζας επί της οδού Ακαδημίας είναι μια άλλη πρόταση. Το φαινόμενο μετατροπής κτιρίων τραπεζών – ασφαλειών σε ξενοδοχεία δεν θα ήταν πρωτοπορία για την Αθήνα.
Πρόσφατα εξαιρετικά παραδείγματα είναι το καινούργιο ξενοδοχείο πολυτελείας της αλυσίδας Rosewood στο Λονδίνο, κτίριο των αρχών του 20ού αι. για την ασφαλιστική εταιρεία Pearl Assurance Company και το ξενοδοχείο Peninsula στο Παρίσι, ένα κτίριο με πολλές δημόσιες και ιδιωτικές χρήσεις, που πούλησε η γαλλική κυβέρνηση το 2008. Ας δράσουν τουλάχιστον οι συστημικές τράπεζες.
Η Αθήνα για να παραμείνει ισχυρός τουριστικός πόλος πρέπει να προσελκύσει ισχυρά ονόματα διεθνών παικτών του ξενοδοχειακού κλάδου υψηλής ποιότητας, στην πλειονοψηφία τους πια ασιατικής ιδιοκτησίας. Η παρουσία τους λειτουργεί σωρευτικά και δημιουργεί δική της δυναμική υποστήριξης του προορισμού, αλλά και αποκαθιστά την αστική λειτουργία σε περιοχές και δρόμους που η κρίση άφησε μαυρισμένους και σκοτεινούς. Οι δυσλειτουργίες του κράτους και η ατολμία του ιδιωτικού τομέα δεν πρέπει να στερήσουν την πόλη από το μέλλον που της αξίζει.
* Ο κ. Μιχάλης Λυχούνας είναι αρχαιολόγος – Εφορεία Αρχαιοτήτων Καβάλας – Θάσου.