Πολιτιστική κληρονομιά δεν είναι μόνον ό,τι έχει σχέση με το απώτερο παρελθόν. Πολιτιστική κληρονομιά δημιουργούμε, εν δυνάμει, κάθε μέρα με κάθε πράξη μας. Μπορεί και ένα έργο μικρό, απλό, όπως μια είσοδος σε ένα ξενοδοχείο, να ανήκει στην κληρονομιά αυτή. Ας είναι ένα έργο που δημιουργήθηκε πριν από 10 μόλις χρόνια. Αρκεί η σύλληψη του έργου αυτού να εμπεριείχε πρωτογενή ιδέα, που αξιολογήθηκε, αναγνωρίστηκε και διακρίθηκε.
Πολιτιστική κληρονομιά δημιουργούμε με την αξία που επενδύουμε σε αυτό που κάνουμε. Η κληρονομιά αυτή δεν έχει σχέση μόνον με τη μνήμη. Είναι, πρώτα απ’ όλα, αφετηρία για κάθε παρόν. Αν δεν πιστεύεις ότι αυτό που δημιουργείς φέρει τη δυνατότητα για κάτι νέο και σημαντικό, η όλη πράξη της δημιουργίας στερείται νοήματος. Η ανθρώπινη δημιουργική ανάγκη έχει στον πυρήνα της την έννοια του διαχρονικού. Μέσα από τη δημιουργική πράξη δίνει στο παρόν την ελπίδα αναίρεσης του θανάτου, της λήθης.
Η διατήρηση της κληρονομιάς αυτό το νόημα έχει για μένα και σε αυτή τη βαθύτερη ανάγκη πιστεύω ότι απευθύνεται: στην αξία, δηλαδή, που έχει για το συλλογικό ον η αναγνώριση της κληρονομιάς και των στοιχείων που τη συγκροτούν, στην ανάγκη του να θυμάται τα βήματα τα οποία έκανε στον δρόμο του έως σήμερα. Γιατί το συλλογικό ον, όπως και το άτομο, ζει στο σήμερα. Τροφοδοτείται όμως από τη μνήμη του για να υπάρξει.
Το αρχιτεκτονικό έργο με την υλοποίηση φεύγει, πλέον, από τα χέρια του δημιουργού του. Παραδίδεται στο συλλογικό. Είναι μια οδυνηρή, όπως όλες, πράξη ενηλικίωσης. Το έργο ανήκει, πλέον, σε κάτι ευρύτερο και σημαντικότερο από τον δημιουργό του.
Οταν επομένως υπερασπίζομαι ως αρχιτέκτων το έργο, δεν εννοώ ότι μου ανήκει, ούτε ότι έχω δικαιώματα σε αυτό. Υπερασπίζομαι αυτό που αντιλαμβάνομαι ως ανάγκη του συλλογικού όντος να διαμορφώσει τα βήματά του στο παρόν, εμπλουτίζοντας τη ματιά του με ό,τι της έδωσε αξία, μεγάλη ή μικρή, στο παρελθόν. Απώτερο και μακρινό ή άμεσο το παρελθόν, δεν έχει σημασία. Γιατί τα προηγούμενα βήματά μας διαμορφώνουν τα σημερινά και επηρεάζουν τα αυριανά. Και αυτά τα βήματα για να είναι σταθερά και όχι αβέβαια, έχουν ανάγκη, πιστεύω, από τη μνήμη και την αναγνώριση της κάθε στιγμής που, μέσα από ένα έργο που διακρίθηκε, απέκτησε σημασία. Γιατί τότε η στιγμή αυτή απέκτησε όνομα, το όνομα του έργου, και καταχωρίστηκε από το συλλογικό ως, μικρή έστω, αναφορά του.
Τα βραβεία
Η Πύλη του Αστέρα σχεδιάστηκε από τις αρχιτέκτονες Ρένα Σακελλαρίδου και Μόρφω Παπανικολάου (SPARCH Sakellaridou / Papanikolaou Architects), το 2008. Εχει τιμηθεί με High Commendation στο 1ο World Architecture Festival το 2008 στη Βαρκελώνη, την πρώτη και μόνη ίσως τέτοια διάκριση έργου στην Ελλάδα.
Επίσης, έχει τιμηθεί με υποψηφιότητα στο Βραβείο Mies Van der Rohe, το σημαντικότερο ευρωπαϊκό βραβείο αρχιτεκτονικής, το 2009. Το 2010 της απενεμήθη από το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής Ειδική Μνεία στο πλαίσιο των βραβείων αρχιτεκτονικής, ως ιδιαίτερα αξιόλογο υλοποιημένο έργο.
* Η Ρένα Σακελλαρίδου είναι αρχιτέκτων.