Φωτογραφίες: Δημήτρης Μάλλιαρης
Ακούστε το άρθρο
Στα αγγλικά, όταν κάποιος θέλει να πει πως κάτι συμβαίνει σπάνια, μπορεί να χρησιμοποιήσει τη φράση «once in a blue moon» («σε κάθε μπλε φεγγάρι»). Λογικό, μιας και το λεγόμενο «blue moon», δηλαδή, η μπλε υπερπανσέληνος, είναι ένα φαινόμενο που κανείς μπορεί να δει κάθε δύο με τρία χρόνια.
Είναι η 13η πανσέληνος, αυτή που «στριμώχνεται» μαζί με άλλη μία μέσα στον ίδιο μήνα και κάνει μυημένους και μη στην αστρονομία να σπεύδουν να την παρατηρήσουν, να τη φωτογραφίσουν, να τη θαυμάσουν. Ακόμα και αν το φεγγάρι δεν είναι μπλε, αλλά ενίοτε και ανάλογα με την ατμόσφαιρα τη δεδομένη στιγμή, δείχνει κάπως πιο κοκκινωπό.
Ο λόγος που αυτό το έξτρα γεμάτο φεγγάρι προκύπτει κάποιες χρονιές είναι γιατί η πανσέληνος συμβαίνει κάθε 29 μέρες, δεν συμπληρώνεται δηλαδή ολόκληρος μήνας από τη μία ως την άλλη. Επομένως, κάποια στιγμή αυτό το μικρό κενό στην ακριβή συμπλήρωση μήνα μας δίνει την μπλε υπερπανσέληνο.
Ο φετινός Αύγουστος ήταν ο μήνας που φιλοξένησε «μπλε φεγγάρι», κλείνοντας και ανοίγοντας με μία πανσέληνο την 1η του μήνα και μια στις 30. Ισως κάποιοι μπερδευτήκατε βλέποντας αλλού ότι η μπλε υπερπανσέληνος είναι την Τετάρτη 30/8 και αλλού την Πέμπτη 31/8.
Αυτό έρχεται να διαλευκάνει ο Δημήτρης Μάλλιαρης, που ασχολείται με την αστρονομική παρατήρηση και την αστροφωτογραφία τα τελευταία 18 χρόνια: «Η σελήνη ήταν στη μέγιστη φωτεινότητά της κατά την ανατολή της Τετάρτης 30/8, στην Ελλάδα. Ουσιαστικά όμως στο μέγιστο της φωτεινότητάς της ήρθε όταν άλλαξε η μέρα, όταν ο μήνας είχε 31, δηλαδή την Πέμπτη. Ετσι, επίσημα πανσέληνο είχαμε την Πέμπτη και όχι την Τετάρτη».
Οι φωτογραφίες της μπλε πανσελήνου δείχνουν ιδιαίτερα εντυπωσιακές και πολλές φορές, δίνουν την αίσθηση πως το φεγγάρι πέρα από εντονότερο είναι και μεγαλύτερο. Ακόμα και αν αυτή η διαφορά είναι περισσότερο… ένα οπτικό τρικ: «Το φαινόμενο μέγεθος της σελήνης, ανάλογα με την απόστασή της από τη Γη, άλλοτε μικραίνει και άλλοτε μεγαλώνει. Στην μπλε υπερπανσέληνο δεν υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά στο μέγεθος. Για να καταλάβουμε τη διαφορά στο μέγεθος της σελήνης θα πρέπει να κάνουμε αντιπαράθεση Α-Β. Δηλαδή, να έχουμε δύο εικόνες από διαφορετικές λήψεις, από την πλησιέστερη θέση της και από την πιο απομακρυσμένη. Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις που η σελήνη φαίνεται εντυπωσιακά μεγαλύτερη, είναι λόγω της ατμόσφαιρας. Λόγω των ρύπων της, αλλά και διαφόρων ατμοσφαιρικών διαταραχών, η ατμόσφαιρα λειτουργεί κατά κάποιο τρόπο σαν μεγεθυντικός φακός και έτσι η σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη από ό,τι συνήθως», εξηγεί ο Δημήτρης Μάλλιαρης.
Παρόλο που η μπλε υπερπανσέληνος «ξεπουλάει» και γεμίζει τα social media τη βραδιά που συμβαίνει, ο Δημήτρης Μάλλιαρης εξηγεί πως οι αστρονόμοι δεν την προτιμούν πάντα παρατηρησιακά: «Οι αστρονόμοι εξορμούμε συνήθως όταν η φωτεινότητα της σελήνης βρίσκεται σε μικρό ποσοστό κι αυτό γιατί η σελήνη μας “καταστρέφει” τον ουρανό, γιατί η φωταύγειά της μας εμποδίζει να δούμε τα αντικείμενα βαθέος ουρανού που υπάρχουν. Δεν μπορούμε να παρατηρήσουμε πιο απομακρυσμένα αντικείμενα όπως γαλαξίες, νεφελώματα, σφαιρωτά σμήνη».
Ο ίδιος μέχρι τα 20 του χρόνια δεν είχε άμεση επαφή με την αστρονομία, παρά μόνο μέσα από σχετικά άρθρα και περιοδικά που διάβαζε, μιας και πάντα ενδιαφερόταν για το τι συμβαίνει έξω από τον πλανήτη μας. «Εβλεπα τον έναστρο ουρανό και σκεφτόμουν τι γαλήνια που είναι. Οταν άρχισα να μπαίνω πιο βαθιά σε αυτό διαβάζοντας, διαπίστωσα ότι εκεί πάνω τελικά μόνο ηρεμία δεν επικρατούσε. Αντιθέτως, συμβαίνουν φαινόμενα τα οποία έχουν κολοσσιαία βιαιότητα, που αν περνούσε απλά ένας άνθρωπος από τη “γειτονιά” αυτή, δεν θα επιβίωνε ούτε δευτερόλεπτο», λέει.
Το σύμπαν, πλέον, τον είχε εντυπωσιάσει σε τέτοιο βαθμό που αποφάσισε να αγοράσει το πρώτο του τηλεσκόπιο. Εκτοτε, μπήκε σε συλλόγους και γνώρισε ανθρώπους από την Ελλάδα και το εξωτερικό που ασχολούνται με την αστρονομία. Και το δεύτερο αποδείχθηκε πολύ σημαντικό: «Θα έλεγα ότι δεν είναι μόνο το καθαρά αστρονομικό κομμάτι που με ελκύει, αλλά και οι άνθρωποι σε αυτό. Κατά κάποιον τρόπο, μιλάμε την ίδια γλώσσα και εκπέμπουμε στο ίδιο μήκος κύματος. Είμαστε μεταξύ μας σαν μία μεγάλη πανελλαδική (και όχι μόνο) οικογένεια».
Ο Δημήτρης Μάλλιαρης το βράδυ της Πέμπτης βρέθηκε σε ένα «Blue Moon Party» στην Εύβοια για να παρατηρήσει μαζί με τους παρευρισκόμενους την μπλε πανσέληνο με το τηλεσκόπιό του. Εκεί το παρόν έδωσε ανέλπιστα πολύς κόσμος, όπως μεταδίδει, αλλά αυτοί που τον κέρδισαν λίγο παραπάνω, ήταν κάποιοι ηλικιωμένοι, που απέδειξαν ότι ποτέ δεν είναι αργά για να ανακαλύψεις τα άστρα: «Ηρθαν και δύο ηλικιωμένες κυρίες, τις έβαλα να δουν τον Δία. Η μία κατάφερε να τον δει, η άλλη κυρία δεν τα κατάφερε στην αρχή, παρόλο που προσπάθησε πάρα πολύ για αρκετή ώρα. Την “πίεσα” λίγο παραπάνω και της έδωσα οδηγίες, της είπα αστειευόμενος ότι “δεν φεύγετε από εδώ αν δεν τον δείτε”. Τελικά κατάφερε και τον είδε και η χαρά της ήταν εμφανέστατη».