To γαλλικό χωριό Σαμονί αποτελούσε για πάνω από τρεις αιώνες το κέντρο της ευρωπαϊκής ορειβασίας. Ωστόσο, η κλιματική κρίση μεταθέτει τις εποχές, αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά των ορεινών όγκων και των διαδρομών τους, προκαλεί θεομηνίες και θανάτους, πλήττοντας, ίσως και μοιραία κάποια στιγμή στο μέλλον, την τουριστική βιομηχανία των Αλπεων.
Η θερμοκρασία στις Αλπεις ανεβαίνει κατά μισό βαθμό Κελσίου κάθε δεκαετία από το 1980, σύμφωνα με το Κέντρο Ερευνας Αλπικών Οικοσυστημάτων, κάτι που έχει καταστήσει, εν μέσω κατολισθήσεων και τήξης των πάγων, τις πιο κοινές αλπικές διαδρομές πιο επικίνδυνες και κατά καιρούς μη προσβάσιμες.
Παρότι αυτές οι αλλαγές μπορεί να είναι από αθέατες έως ανεπαίσθητες για δεκάδες χιλιάδες λάτρεις της ορειβασίας που συρρέουν κάθε καλοκαίρι στην περιοχή, πολλοί οδηγοί αρχίζουν να ανησυχούν.
«Το περασμένο καλοκαίρι ήταν τρελό. Ηταν το μαύρο καλοκαίρι για την ορειβασία στις Αλπεις», λέει ο Ντάνι Μένσικ, οδηγός αναρρίχησης.
Τα δύο τρίτα της τοπικής οικονομίας στηρίζονται στον τουρισμό που αποφέρει ετησίως στο Σαμονί περί τα 850 εκατ. ευρώ. Το Μον Μπλαν, η υψηλότερη κορυφή των Αλπεων, προσελκύει δε πάνω από 20.000 ορειβάτες κάθε χρόνο, οι οποίοι πληρώνουν 2.000 ευρώ έκαστος για τριήμερη περιήγηση στην κορυφή.
Ωστόσο, οι καιρικές συνθήκες το 2022 ήταν τόσο άσχημες ώστε τα σωματεία οδηγών -μεταξύ αυτών και το παλιότερο στον κόσμο, το Compagnie des Guides de Chamonix- σταμάτησαν την πιο δημοφιλή διαδρομή Goûter του Mont Blanc για αρκετές εβδομάδες κατά τη διάρκεια της περιόδου αιχμής. Μάλιστα, ο δήμαρχος του Σεν Ζερβέ -όπου υπάγεται η συγκεκριμένη διαδρομή- πρότεινε την καταβολή αποζημίωσης 15.000 ευρώ από τους ορειβάτες που δεν συμμορφώνονταν στις προειδοποιήσεις, για την κάλυψη ενδεχόμενων εξόδων διάσωσης ή και… κηδείας.
Και καθώς ο υδράργυρος εξακολουθεί να ανεβαίνει σπάζοντας το ένα μετά το άλλο θερμοκρασιακό ρεκόρ, η κατάσταση βαίνει επιδεινούμενη.
Τον Αύγουστο η ζέστη έπληξε και τις Αλπεις, μεταφέροντας το σημείο πήξης σε υψόμετρο 5.298 μέτρων!
Κάπως έτσι, κατά τη διάρκεια των περιόδων με ζέστη, οι ελβετικές και ιταλικές διαδρομές προς το Μάτερχον παραμένουν κλειστές. Ενώ το Γιουνκφράου (Jungfrau) στην Ελβετία και το Dent du Géant, άλλη μια κλασική διαδρομή πάνω από το Σαμονί, χαρακτηρίζονται ολοένα και συχνότερα ακατάλληλες κορυφές για ορειβασία.
To Dent du Géant, Δόντι του Γίγαντα, μια κορυφή στον ορεινό όγκο του Μον Μπλαν στις Αλπεις – Φωτ. αρχείου: Shutterstock
H κλιματική κρίση ανατρέπει όσα θεωρούνταν επιστημονικά δεδομένα, όπως το ότι τα βουνά είναι σταθερά κι αμετακίνητα, αφού εν μέσω ανόδου της θερμοκρασίας οι ορεινοί όγκοι αλλάζουν σχήμα και μετατοπίζονται.
Τα δύο τελευταία χρόνια το Μον Μπλαν έχει συρρικνωθεί κατά τουλάχιστον δύο μέτρα καθώς ο πάγος στην κορυφή του έχει λιώσει. Αυτό έχει οδηγήσει σε επικίνδυνες κατολισθήσεις επειδή το στρώμα του μόνιμου πάγου -το οποίο λειτουργεί σαν κόλλα που συγκρατεί τις πλαγιές των υψηλών Αλπεων- αποκολλάται.
Σχεδόν 35 ορειβάτες σκοτώνονται μόνο στη Γαλλία κάθε χρόνο. Το 10% αυτών των θανάτων σημειώνεται στο περιβόητο Grand Couloir du Goûter του Μον Μπλαν, μια χαράδρα εκατό μέτρων από την οποία βράχοι που αποκολλώνται καταλήγουν στο αλπικό μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή.
Chute de pierres dans le couloir du Goûter jeudi 04 août ⚠️
La Mairie de Saint Gervais a décidé d’un arrêté de fermeture des refuges de Tête Rousse et du Goûter à partir de ce vendredi 05 août jusqu’à nouvel ordre pic.twitter.com/VjaJa6v6BR— RadioMontBlanc Infos (@RedactionRMB) August 5, 2022
Οι πιθανότητες ενός ατυχήματος είναι λίγες για τους περιστασιακούς ορειβάτες που επιχειρούν την ανάβαση για λόγους ψυχαγωγίας. «Αν, όμως, κάνεις τη διαδρομή είκοσι φορές κάθε καλοκαίρι επί είκοσι χρόνια, τότε διατρέχεις πραγματικά μεγάλο κίνδυνο», λέει ο οδηγός και φωτογράφος, Μπεν Τίμπετς.
Οι αλπικοί παγετώνες αναμένεται να χάσουν το ήμισυ του πάγου τους έως το 2050, ακόμη και αν η θερμοκρασία του πλανήτη ανέβει λιγότερο από 2C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, προειδοποιεί έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό European Geosciences Union.
Το Μον Μπλαν, δημοφιλέστατος ορειβατικός προορισμός, είναι το υψηλότερο βουνό των Αλπεων και της Ευρωπαϊκής Ενωσης – Φωτ.: Shutterstock
Παλιά φωτογραφικά ντοκουμέντα παραμένουν αδιάψευστος μάρτυρας της τεκτονικής αλλαγής που έχει συντελεστεί στην περιοχή. Φωτογραφίες από τα μέσα του 19ου αιώνα δείχνουν τον παγετώνα Bossons του Mont Blanc να αγγίζει τις άκρες του Σαμονί. Σήμερα, εκεί που κάποτε υπήρχαν τεράστιοι όγκοι πάγου, βρίσκονται σειρές από σαλέ.
Καθώς οι παγετώνες συρρικνώνονται, οι γνωστές ορεινές διαδρομές αλλάζουν. Δημιουργούνται νέα ρήγματα, ενώ βράχοι εμφανίζονται εκεί που άλλοτε υπήρχε πάγος, καθιστώντας απρόβλεπτα τα εμπόδια της κάθε ανάβασης.
Πηγή: Bloomberg