Η φετινή άνοιξη έχει ξεκινήσει με απόλυτα καλοκαιρινές διαθέσεις. Θερμοκρασίες-ρεκόρ για την εποχή, αφρικανική σκόνη, θερμοί άνεμοι και πλήθος πυρκαγιών συνθέτουν μια εικόνα η οποία ανησυχεί τους επιστήμονες.
Από σήμερα μέχρι και την ερχόμενη Δευτέρα, σύμφωνα με μετεωρολόγους, είμαστε ξανά σε επικίνδυνη πυρομετεωρολογικά ζώνη, ενώ η θερμοκρασία αναμένεται να ξεπεράσει τους 30 βαθμούς Κελσίου την Κυριακή και τη Δευτέρα.
Ο Γιώργος Παπαβασιλείου, διδάκτορας Μετεωρολογίας και ερευνητής της πυρομετεωρολογικής ομάδας Flame της μονάδας meteo του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, σημειώνει πως η άνοδος της θερμοκρασίας θα κορυφωθεί την Κυριακή και τη Δευτέρα – οπότε και τοπικά θα ξεπεράσει και τους 30 βαθμούς Κελσίου.
Οσο για τους ανέμους, σήμερα είναι πολύ ενισχυμένοι στα ανατολικά ηπειρωτικά και στο Αιγαίο όπου φτάνουν τα 7 και τοπικά τα 8 μποφόρ, ενώ αύριο, Σάββατο 13/4, θα εξασθενήσουν ελαφρά (6 ως 7 μποφόρ).
«Οι περιοχές που παρουσιάζουν σε αυτή τη φάση αυξημένη επικινδυνότητα για εκδήλωση και εξάπλωση δασικών πυρκαγιών λόγω των ενισχυμένων ανέμων, της συσσώρευσης της καύσιμης ύλης και της παρατεταμένης ανομβρίας, είναι η Εύβοια, η Ανατολική Αττική, η Βοιωτία, η Κορινθία, η Αργολίδα και η Λακωνία» σημειώνει ο κ. Παπαβασιλείου.
Την Κυριακή και στη συνέχεια και τη Δευτέρα οι άνεμοι θα εξασθενήσουν στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας. Στο ξεκίνημα της ερχόμενης εβδομάδας επικινδυνότητα για πυρκαγιές θα παρουσιάζει μόνο η Κρήτη.
Από την ερχόμενη Τετάρτη οι θερμοκρασίες θα πέσουμε στα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα – 20 με 22 βαθμούς Κελσίου. «Ισως δούμε μάλιστα και κάποιες βροχές», σύμφωνα με τον κ. Παπαβασιλείου.
«Αρωμα» αντιπυρικής περιόδου
Ο συνεργάτης του Αστεροσκοπείου υπογραμμίζει πως αυτές οι ασυνήθιστες για την εποχή θερμοκρασίες είναι περίπου 7 έως 9 βαθμοί πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα.
«Βρισκόμαστε στις αρχές Απριλίου και η κατάσταση δεν είναι καθόλου καλή, έχουν διαμορφωθεί δυσμενείς συνθήκες. Ολα αυτά έχουν ένα άρωμα αντιπυρικής περιόδου, σαν να είμαστε στα μέσα Μαΐου» περιγράφει ο ίδιος.
Η Πυροσβεστική παρακολουθεί εξίσου ανήσυχη τις καιρικές συνθήκες. Καθώς ήδη υπήρξε μεγάλη κινητοποίηση για την κατάσβεση πυρκαγιών σε Λασίθι και Ιεράπετρα, το περασμένο Σαββατοκύριακο, ανώτερα στελέχη της Πυροσβεστικής με τα οποία συνομίλησε η «Κ», εκτιμούν πως σε κάποιες Περιφέρειες είναι πιθανό η έναρξη της αντιπυρικής περιόδου να ξεκινήσει στην αρχή του δεύτερου δεκαήμερου του Απριλίου, αντί για αρχές Μαΐου. Ο λόγος για την Κρήτη, τα Δωδεκάνησα, τη νότια Πελοπόννησο, αλλά και το Βορειοανατολικό Αιγαίο.
Πιο επιθετικές οι φετινές ανοιξιάτικες πυρκαγιές
Από το δικό του πόστο, ο πύραρχος και εκπρόσωπος Τύπου της Πυροσβεστικής, Βασίλης Βαθρακογιάννης, επισημαίνει πως οι πυρκαγιές της φετινής άνοιξης δεν φαίνεται να είναι για την ώρα περισσότερες σε σύγκριση με πέρυσι, υπάρχει όμως μια διαφοροποίηση.
Οπως περιγράφει στην «Κ»: «Είναι πιο επιθετικές. Επίσης οι συνθήκες δυσκολεύουν. Αν έχεις μια πυρκαγιά στα Πιέρια Ορη, στα οποία δεν υπάρχει ίχνος χιονιού καθώς οι χιονοπτώσεις ήταν πολύ μειωμένες φέτος, η φωτιά θα βρει χώρο να επεκταθεί και θα δυσκολευτείς να την οριοθετήσεις».
Αυξάνονται την άνοιξη, μειώνονται το καλοκαίρι
Ο Θοδωρής Μ. Γιάνναρος, πυρομετεωρολόγος και ερευνητής στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, μελέτησε για λογαριασμό της «Κ» τα διαθέσιμα δεδομένα του Πυροσβεστικού Σώματος (https://www.fireservice.gr/el_GR/synola-dedomenon) σχετικά με τις δασικές πυρκαγιές στη χώρα μας από το 2000 έως και το 2023.
Ο ίδιος κάνει λόγο για αύξηση των αγροτοδασικών πυρκαγιών τη διάρκεια της άνοιξης, ειδικότερα τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο.
Το ενδιαφέρον είναι πως ταυτόχρονα οι πυρκαγιές κατά τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιος ως Σεπτέμβριος) βαίνουν μειούμενες. Πώς εξηγεί ο ίδιος αυτή την αντίφαση;
«Η προσωπική μου γνώμη είναι πως οι πολίτες γίνονται ολοένα και πιο προσεκτικοί κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου και παραμένουν απρόσεκτοι την άνοιξη, που η αντιπυρική δεν έχει ακόμα ξεκινήσει. Η κλιματική αλλαγή όμως κάνει ολοένα και πιο ευνοϊκές τις συνθήκες για έναρξη πυρκαγιών την άνοιξη, γι’ αυτό και πρέπει πια να σκεφτούμε σοβαρά τα μέτρα πρόληψης, όπως η απαγόρευση καύσεων κ.λπ., να ξεκινούν αν όχι από τον Μάρτιο, σίγουρα από τον Απρίλιο. Ειδικά φέτος, όπου έχει προηγηθεί ένας ξηρός και άνομβρος χειμώνας, κάτι που έχει συνεισφέρει στο να υπάρχει συσσώρευση νεκρών δασικών καυσίμων, η εκδήλωση των δασικών πυρκαγιών γίνεται ακόμα πιο πιθανή».
Οι πέντε πυλώνες για την ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τον κ. Γιάνναρο, η κουβέντα για την αντιπυρική περίοδο είναι ένα μικρό μέρος μόνο της ευρύτερης συζήτησης που πρέπει πια να γίνει στο θέμα της αντιμετώπισης των πυρκαγιών.
Η ολοκληρωμένη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών δεν είναι κάτι αόριστο και, όπως εξηγεί ο πυρομετεωρολόγος, βασίζεται σε πέντε πυλώνες:
- Μαθήματα από το παρελθόν: Πρέπει να μελετήσουμε τι έχει συμβεί στο παρελθόν, όχι μόνο ποιοτικά αλλά και ποσοτικά για να καταλάβουμε πώς εξελίχθηκαν τα μεγάλα συμβάντα αλλά και πώς συνεισέφεραν διάφοροι παράγοντες όπως η μετεωρολογία και η διαθεσιμότητα και κατάσταση της βλάστησης.
- Περιορισμός του ρίσκου: Να μειώσουμε τις ενάρξεις πυρκαγιών από αμέλεια (ένα τσιγάρο που πετάχτηκε αναμμένο στη φύση, ένα μπάρμπεκιου σε μέρος με βλάστηση και δέντρα κ.λπ.). Και φυσικά πρέπει να συντηρηθούν σωστά τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας.
- Ετοιμότητα με στενή παρατήρηση πυρομετεωρολογικών συνθηκών, έτσι ώστε να γνωρίζουμε πότε τα δασικά καύσιμα καθίστανται εύφλεκτα, άρα ικανά να αναφλέγονται και να μεταδίδουν τη φωτιά. Αυτή η παρατήρηση πρέπει να ξεκινά από το τέλος της προηγούμενης αντιπυρικής περιόδου.
- Απόκριση: Αυτός είναι ο πυλώνας όπου αυτή τη στιγμή πέφτει το μεγαλύτερο βάρος. Απαιτείται ανάλυση της φωτιάς και πρόγνωση για την εξέλιξή της όταν βλέπουμε ότι αρχίζει να παίρνει διαστάσεις, έτσι ώστε να εντοπίσουμε τα χωρικά και χρονικά παράθυρα που έχουμε διαθέσιμα για να την περιορίσουμε. Πρέπει να καταλάβουμε πότε και πού μπορούμε να χτυπήσουμε μια πυρκαγιά.
- Αποκατάσταση. Σε μια περιοχή που έχει καεί, ο στόχος είναι να γίνει ανθεκτικότερη από ό,τι ήταν πριν. Χρειάζεται έλεγχος της αναδάσωσης, αραιώσεις δέντρων όπου αυτές είναι απαραίτητες και αντιπλημμυρικά έργα για τη διάβρωση του εδάφους.