Περισσότερα, πιο έντονα, πιο καταστροφικά! Οχι, δεν πρόκειται για κάποιο είδος ιδιότυπου αρνητικού διαγωνισμού, αλλά για την καταγραφή των καταστροφικών περιστατικών που οφείλονται σε φυσικά φαινόμενα την εικοσαετία 1995-2015. Σε έκθεση υπηρεσίας του ΟΗΕ, που δόθηκε την Τρίτη στη δημοσιότητα, καταγράφεται πως ο ετήσιος αριθμός των καταστροφών λόγω καιρικών φαινομένων σε παγκόσμια κλίμακα τη δεκαετία 2005-2014 έχει σχεδόν υπερδιπλασιαστεί σε σχέση με τη δεκαετία 1985-1995, ενώ έχει αυξηθεί κατά 14% σε σχέση με τη δεκαετία 1995-2004. Το 90% των καταστροφών οφείλεται σε πλημμύρες, θύελλες, καύσωνες και σε άλλα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Ο αριθμός και η έκταση των καταστροφικών συμβάντων στον πλανήτη μέσα σε μια εικοσαετία κάνουν ακόμα και τα πιο θεαματικά χολιγουντιανά μπλοκμπάστερ ταινιών καταστροφής να μοιάζουν με παιδική χαρά… Από το 1995 (όταν διοργανώθηκε η Διεθνής Διάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή στο Κιότο) έως το 2014 το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τη Μείωση του Κινδύνου Καταστροφών (UNISDR) και το Βελγικό Κέντρο Ερευνας για την Επιδημιολογία των Καταστροφών (CRED) κατέγραψαν 6.457 φυσικές καταστροφές, που προκάλεσαν 606.000 θανάτους, ενώ 4,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι τραυματίστηκαν, έμειναν άστεγοι ή χρειάστηκαν επείγουσα βοήθεια! Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι καταστροφές που οφείλονται σε ακραία ή έντονα καιρικά φαινόμενα έχουν γίνει πιο συχνές, με αύξηση του αριθμού των πλημμυρών και των θυελλών.
Η εξέλιξη αυτή δεν μπορεί να συνδεθεί με μηχανιστικό τρόπο με την κλιματική αλλαγή, αλλά είναι φανερό πως συσχετίζεται, όπως εκτιμούν και οι υπεύθυνοι του ΟΗΕ. Παρουσιάζοντας την έκθεση, η κυρία Margareta Wahlström, επικεφαλής της UNISDR, σημείωσε πως «ο καιρός και το κλίμα είναι από τους κυριότερους παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση καταστροφών. Η έκθεση αποδεικνύει ότι ο κόσμος πληρώνει βαρύ τίμημα σε ανθρώπινες ζωές». Συνδέοντας μάλιστα τα ανησυχητικά ευρήματα με τις συνομιλίες για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, που ξεκινούν μεθαύριο στο Παρίσι, τόνισε: «Μακροπρόθεσμα, μια συμφωνία στο COP21 για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα αποτελεί σημαντική συμβολή στη μείωση των ζημιών από φυσικές καταστροφές, που εκπορεύονται εν μέρει από την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας».
Η Ασία είναι το κυριότερο πεδίο βολής των ακραίων καιρικών φαινομένων. Μέσα στην εικοσαετία μετρά 332.000 θανάτους και 3,7 δισεκατομμύρια ανθρώπους που έχουν πληγεί ποικιλοτρόπως. Στους αριθμούς αυτούς περιλαμβάνονται οι 138.000 θάνατοι που προκλήθηκαν από τον κυκλώνα Ναργκίς που έπληξε τη Μιανμάρ το 2008. Οι χώρες με τα περισσότερα καταστροφικά περιστατικά είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες με 472, η Κίνα με 441, η Ινδία με 288, οι Φιλιππίνες με 274 και η Ινδονησία με 163.
Το 43% των καταστροφών οφείλεται σε πλημμύρες, οι οποίες προκάλεσαν τον θάνατο σε 157.000 ανθρώπους και επηρέασαν 2,3 δισεκατομμύρια. Οι περισσότεροι θάνατοι προκλήθηκαν από καταιγίδες. Πρόκειται για 242.000 νεκρούς ή το 40% των παγκόσμιων απωλειών των σχετιζόμενων με τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Το 89% των θανάτων αυτών συνέβησαν σε χώρες με σχετικά χαμηλό μέσο οικονομικό επίπεδο, παρότι εκεί εκδηλώθηκε το 26% των θυελλών.
Ιδιαίτερα θανατηφόροι, σύμφωνα με την Εκθεση, ήταν οι καύσωνες και οι παγετοί, αφού ο μέσος όρος ήταν 405 νεκροί ανά περιστατικό. Οι καύσωνες μάλιστα είναι το καιρικό φαινόμενο που προκάλεσε τους περισσότερους νεκρούς στις αναπτυγμένες οικονομικά χώρες, κυρίως της Ευρώπης. Στις χώρες με υψηλό ΑΕΠ το 76% των θανάτων που οφείλονται σε καιρικές καταστροφές σχετίζονται με ακραίες θερμοκρασίες, κυρίως καύσωνες. Συνολικά, οι καύσωνες προκάλεσαν 148.000 θανάτους στην εικοσαετία, με το 90% αυτών των θανάτων να έχουν καταγραφεί στην Ευρώπη.
Οι ξηρασίες «προτιμούν» την Αφρική, αφού στην εικοσαετία καταγράφηκαν 136 περιστατικά, εκ των οποίων 77 στην Ανατολική Αφρική. Οι συντάκτες της έκθεσης σημειώνουν πως είναι ανάγκη να βελτιωθεί ο τρόπος εκτίμησης των συνεπειών από τις ξηρασίες και ο υπολογισμός των έμμεσων θυμάτων, καθώς η ξηρασία δεν σκοτώνει ή ξεσπιτώνει άμεσα, όπως μια πλημμύρα.
Οσον αφορά τις οικονομικές συνέπειες των καταστροφών (όσο αυτό είναι δυνατό, καθώς οι ανθρώπινες ζωές δεν κοστολογούνται), η έκθεση σημειώνει πως δεν υπάρχει συνολική εικόνα, διότι οι αναφορές σε πολλά περιστατικά δεν συνοδεύονται από οικονομική εκτίμηση. Το UNISDR εκτιμά ότι το ετήσιο κόστος των καταστροφών, συμπεριλαμβανομένων των σεισμών και των τσουνάμι, είναι από 235-285 δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή από 4,7-5,7 τρισεκατομμύρια ευρώ την εικοσαετία!
Ο καθηγητής Debarati Guha-Sapir, επικεφαλής του CRED, δήλωσε, κατά την παρουσίαση της Εκθεσης, ότι «η κλιματική αλλαγή, η μεταβλητότητα του κλίματος και τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποτελούν απειλή για την επίτευξη του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης και της εξάλειψης της φτώχειας. Πρέπει να μειώσουμε τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να αντιμετωπίσουμε τους άλλους παράγοντες κινδύνου, όπως η άναρχη αστική ανάπτυξη, η περιβαλλοντική υποβάθμιση και τα κενά στην έγκαιρη προειδοποίηση». Το σίγουρο είναι πως λίγα 24ωρα πριν από την έναρξη της διεθνούς συνόδου για την κλιματική αλλαγή, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί πως η συζήτηση για το κλίμα είναι μια συζήτηση ιδεολογική, την ώρα που οι καταστροφές από την απορρύθμιση του θερμοστάτη της Γης είναι δίπλα μας.
