«Στα κινεζικά η λέξη “κρίση” γράφεται με δύο γράμματα, το ένα σημαίνει κίνδυνος και το άλλο ευκαιρία», είχε πει ο Τζον Κένεντι σε ομιλία του στις 12 Απριλίου 1959 στη συνέλευση του United Negro College Fund.
Η παγκόσμια υγειονομική κρίση που ξέσπασε το το 2020, όχι μόνο δεν βρήκε προετοιμασμένο κανένα κράτος στον κόσμο, αλλά προκάλεσε πάνω από 6 εκατ. θανάτους, όπως και εκτεταμένους κλυδωνισμούς στην οικονομία και τις κοινωνικές δραστηριότητες.
Τρία χρόνια μετά, ο κίνδυνος εξαιτίας του ιού μπορεί να παραμένει πρωτόγνωρος ειδικά για τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας, ωστόσο η επιστημονική κοινότητα βρίσκεται πλέον σε θέση να αναγνωρίσει όχι μόνο τους κινδύνους, αλλά και τις ευκαιρίες.
Φαρμακευτικοί κολοσσοί και επιστημονικές ομάδες, έχοντας κατακτήσει την τεχνογνωσία από τα εμβόλια κατά της Covid-19, έχουν ξεκινήσει ένα νέο «επιστημονικό ταξίδι» με σκοπό τη δημιουργία σειράς νέων εμβολίων με βάση την τεχνολογία mRNA που μπορούν να καταπολεμήσουν τον καρκίνο γενικότερα και διαφορετικούς τύπους όγκων ειδικότερα.
Ιδιαίτερα ελπιδοφόρα είναι και τα πρώτα αποτελέσματα από ένα συνδυαστικό πειραματικό εμβόλιο κατά του καρκίνου του δέρματος που χρησιμοποιεί την ίδια τεχνολογία με τα εμβόλια κατά της Covid-19.
Οι εταιρίες Moderna και Merck (ή MSD εκτός Βορείου Αμερικής) ετοιμάζονται να περάσουν για πρώτη φορά στα χρονικά στη «Φάση 3» των δοκιμών της θεραπείας που βασίζεται σε τεχνολογία mRNA, αφού η προηγούμενη μελέτη έδειξε ότι αυτό ενίσχυσε τις πιθανότητες των ασθενών να επιβιώσουν από το μελάνωμα.
Σημειώνεται πως στη «Φάση 2» των δοκιμών συμμετείχαν 157 ασθενείς που είχαν ήδη υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση που σχετίζεται με το μελάνωμα. Κάποιοι από αυτούς έλαβαν εννέα δόσεις του εμβολίου κατά του καρκίνου, με την κωδική ονομασία mRNA-4157/V940, μαζί με το φάρμακο Keytruda. Σε άλλους χορηγήθηκε μόνο Keytruda.
Τα στοιχεία έδειξαν πως ο συνδυασμός του εμβολίου και του φαρμάκου μείωσε τον κίνδυνο θανάτου ή υποτροπής του μελανώματος σε ασθενείς υψηλού κινδύνου κατά 44% – σε σύγκριση με τη θεραπεία με χρήση μόνο του Keytruda.
Τα αποτελέσματα αυτά είναι εντυπωσιακά, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως η δημιουργία μίας θεραπείας που να μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής ή θανάτου σε ασθενείς με μελάνωμα δεν ήταν στις προεταιρότητες των δύο εταιριών. Μάλιστα η απόφαση ελήφθη… τυχαία, καθώς οι εταιρείες σχεδίαζαν να δοκιμάσουν πρώτα τις δύο ουσίες σε ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα. Ωστόσο εν τέλει στράφηκαν στο μελάνωμα, παρά το γεγονός που τα προγράμματα κλινικών δοκιμών διαρκούν περισσότερο.
Στεφάν Μπανσέλ: «Υπάρχει μεγάλη ανεκπλήρωτη ανάγκη για θεραπείες»
Μιλώντας αποκλειστικά στην «Κ», ο διευθύνων σύμβουλος της αμερικανικής φαρμακευτικής εταιρίας Moderna, Στέφαν Μπανσέλ, δηλώνει πως ανυπομονεί να ξεκινήσει σύντομα η δομική της «Φάσης 3» για το μελάνωμα.
«Τα αποτελέσματα που παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Ένωσης για την Έρευνα του Καρκίνου σχετικά με την ερευνητική μας εξατομικευμένη θεραπεία νεοαντιγόνου (INT), σε συνδυασμό με το KEYTRUDA, υπογραμμίζουν ότι ο συνδυασμός αυτός έχει τη δυνατότητα να παρατείνει τη ζωή των ασθενών με μελάνωμα υψηλού κινδύνου. Υπάρχει μεγάλη ανεκπλήρωτη ανάγκη για θεραπείες σε αυτόν τον τομέα, καθώς επρόκειτο για μία απειλητική για τη ζωή πάθηση, όπου οι διαθέσιμες θεραπείες ενδεχομένως να μην είναι επαρκώς αποτελεσματικές σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών», δήλωσε ο CEO της Moderna.
Γιατί όμως αυτές οι δύο ουσίες έχουν δώσει μέχρι στιγμής τόσο ελπιδοφόρα αποτελέσματα;
Στόχος του εξατομικευμένου εμβολίου κατά του μελανώματος είναι να προετοιμάσει το ανοσοποιητικό σύστημα, ώστε ο ασθενής να μπορέσει να δημιουργήσει μια προσαρμοσμένη αντικαρκινική απόκριση.
Το εμβόλιο της Moderna με την κωδική ονομασία mRNA-4157/V940 έχει σχεδιαστεί για να διεγείρει μια ανοσολογική απόκριση δημιουργώντας ειδικές αποκρίσεις των Τ-κυττάρων με βάση τον όγκο ενός ασθενούς. Ταυτόχρονα, το φάρμακο της Merck, το KEYTRUDA λειτουργεί αυξάνοντας την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού να συμβάλλει στον εντοπισμό και την καταπολέμηση των καρκινικών κυττάρων.
Έτσι ο συνδυασμός του mRNA-4157/V940 με το KEYTRUDA μπορεί δυνητικά να ενισχύσει την καταστροφή των καρκινικών κυττάρων με τη μεσολάβηση των Τ-κυττάρων.
Όσον αφορά τις παρενέργειες που παρατηρήθηκαν στους ασθενείς από τον συνδυασμό των δύο ουσιών ήταν κόπωση (60,6%), πόνος στο σημείο της ένεσης (55,8%) και ρίγη (50,0%).
Δημήτρης Μουγιακάκος: «Επωφεληθήκαμε από την έρευνα για τον καρκίνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας»
Αναλύοντας τις νέες εξελίξεις σχετικά με τις θεραπείες κατά του καρκίνου που βασίζονται στο mRNA, ο καθηγητής Αιματολογίας και Ογκολογίας και Διευθυντής της Κλινικής Αιματολογίας και Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μαγδεμβούργου, Δημήτρης Μουγιακάκος, επισημαίνει πως ο θεραπευτικός (και όχι προληπτικός όπως στις λοιμώδεις νόσους) εμβολιασμός αποτελεί μια από τις πρώτες ανοσοθεραπευτικές στρατηγικές κατα του καρκινου που ερευνάται εδώ και 50 χρόνια.
«Ο εμβολιασμός με βάση το mRNA, όπως τον γνωρίσαμε στην πανδημία, προκύπτει επίσης από την έρευνα για τον καρκίνο. Στην παρούσα μελέτη, σύγχρονα εμβόλια συνδυάστηκαν με τους λεγόμενους immune checkpoint inhibitors (αναστολείς των σημείων ελέγχου του ανοσοποιητικού συστήματος). Αν χρησιμοποιήσουμε σωστές αναλογίες, τα εμβόλια σηματοδοτούν το στόχο και οι αναστολείς απελευθερώνουν τη δύναμη του ανοσοποιητικού συστήματος. Θεωρώ ότι επωφεληθήκαμε από την έρευνα για τον καρκίνο κατά τη διάρκεια της πανδημίας», σχολιάζει ο κ. Μουγιακάκος.
Ο καθηγητής επισημαίνει πως τα δεδομένα από την τρέχουσα μελέτη φαίνονται πολλά υποσχόμενα. «Ελπίζουμε τα δεδομένα αυτά να επιβεβαιωθούν σε περαιτέρω μελέτες. Σε κάθε περίπτωση, η νέα εποχή (της ανοσοθεραπείας) έχει ήδη ξεκινήσει και θα συνεχίσει να προσφέρει πολλά θετικά αποτελέσματα στο μέλλον», τονίζει ο κ. Μουγιακάκος προσθέτοντας πως αυτή τη στιγμή, πολλές εξελίξεις λαμβάνουν χώρα παράλληλα σε ό,τι αφορά στις θεραπείες κατά του καρκίνου. Αυτές περιλαμβάνουν ασφαλώς τα εμβόλια, τους immune checkpoint inhibitors και τα γενετικά τροποποιημένα Τ λεμφοκύτταρα, τα λεγόμενα CAR T cells.
AI στην πρόγνωση του καρκίνου
Ο ίδιος θεωρεί πάντως πως ο αγώνας κατά του καρκίνου δεν έχει τελειώσει ακόμη. «Η αλήθεια είναι πως έχουμε σημειώσει μεγάλη πρόοδο τα τελευταία χρόνια, δεδομένου ότι ο καρκίνος περιλαμβάνει περισσότερες από 100 διαφορετικές ασθένειες και πως τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα ανθεκτικά στις θεραπείες, αποφεύγοντας «τον έλεγχο» από το ανοσοποιητικό σύστημα.
«Οι υποκείμενοι μηχανισμοί είναι πολύ περίπλοκοι και απαιτούν το έργο και τη συνεργασία πολλών χιλιάδων επιστημόνων. Ωστόσο, είμαι πολύ αισιόδοξος ότι η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, θα μας επιτρέψει να βελτιώσουμε περαιτέρω την πρόγνωση για τους ασθενείς μας στο άμεσο μέλλον», καταλήγει μιλώντας στην «Κ» ο κ. Μουγιακάκος.
Αλέξανδρος Κατούλης: «Αύξηση των διαγνώσεων στην Ελλάδα»
Σε κάθε περίπτωση, οι παραπάνω εξελίξεις σχετικά με τις έρευνες για τον καρκίνο του δέρματος αφορούν και στη χώρα μας, καθώς οι διαγνώσεις μελανώματος έχουν παρουσιάσει αύξηση τα τελευταία χρόνια.
«Στην Ελλάδα κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται με μελάνωμα περίπου 300 ασθενείς. Είναι αλήθεια πως τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί οι διαγνώσεις, κυρίως επειδή έχουν βελτιωθεί οι διαγνωστικές δυνατότητες με την εξέλιξη της τεχνολογίας και της ευαισθητοποίησης των πολιτών», τονίσει ο Αλέξανδρος Κατούλης, καθηγητής Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας και διευθυντής της Β’ Κλινικής Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν».
Ο καθηγητής επισημαίνει πως αν το μελάνωμα διαγνωσθεί νωρίς, είναι γενικά μια ιάσιμη νόσος. Ωστόσο, αν εξαπλωθεί σε άλλα μέρη του σώματος, είναι η πιο θανατηφόρα και η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος.
«Σίγουρα, οι αλλαγές στις συνήθειες μας, όπως η έντονη επεισοδιακή έκθεση στον ήλιο, έχουν παίξει ρόλο στην αύξηση των διαγνώσεων» καταλήγει ο κ. Κατούλης, προσθέτοντας πως πλέον διαπιστώνεται μία αύξηση στη διάγνωση του μελανώματος και στους νεότερους σε ηλικία, καθώς πολλοί άνθρωποι που δουλεύουν σε κλειστούς χώρους, ξαφνικά εκτείθενται στον ήλιο χωρίς προφυλάξεις και χρονικούς περιορισμούς.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr