HARVARD HEALTH PUBLISHING
Ακούστε το άρθρο
Χρειάζεται μόνο μια στιγμή για να υποστείτε ένα έγκαυμα στο σπίτι. Μπορεί απλώς να ανακατεύετε το φαγητό σε ένα καυτό τηγάνι ή να μπείτε σε μια μπανιέρα με πολύ καυτό νερό – ένας ιδιαίτερος κίνδυνος για άτομα με μειωμένη αίσθηση στα πόδια. Αν γνωρίζετε ποιες είναι οι συνηθισμένες αιτίες εγκαυμάτων, μπορείτε να προστατευτείτε από αυτά. Επίσης, είναι κρίσιμης σημασίας να γνωρίζετε τι πρέπει να κάνετε αμέσως, εάν συμβούν.
Συχνές αιτίες εγκαυμάτων
«Υπάρχουν αρκετές, συχνές αιτίες εγκαυμάτων, ιδίως στα ηλικιωμένα άτομα, και οι περισσότερες μπορούν να προληφθούν», δηλώνει η δρ Colleen Ryan, χειρουργός στο Κέντρο Εγκαυμάτων Sumner Redstone στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης και στο Νοσοκομείο Παίδων Shriners της Βοστώνης. Δείτε μερικά παραδείγματα.
Εκρήξεις. Οι εκρήξεις είναι συνηθισμένες στα άτομα που καπνίζουν ενώ χρησιμοποιούν οικιακή φιάλη οξυγόνου.
Ρούχα που πιάνουν φωτιά. «Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν κάποιος που φορά μακριά μανίκια πλησιάζει τη φλόγα σε μια κουζίνα υγραερίου. Για χρόνια, ήταν η κύρια αιτία θανάτου σε γυναίκες που εισάγονταν στο νοσοκομείο μας με εγκαύματα. Τώρα συμβαίνει και σε άντρες», επισημαίνει η δρ Ryan.
Ζεμάτισμα από καυτό νερό. Μπορείτε να καείτε από καυτό νερό της βρύσης μέσα σε περίπου τρία δευτερόλεπτα, αν ο θερμοσίφωνάς σας είναι ρυθμισμένος στους 60°, ή σε 25 δευτερόλεπτα αν είναι ρυθμισμένος στους 55°. Χρειάζονται όμως εννέα λεπτά αν η θερμοκρασία είναι ρυθμισμένη στους 49°. Μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 7 Μαρτίου 2023 στην ηλεκτρονική έκδοση του επιστημονικού περιοδικού Injury Prevention βρήκε ότι, από το 2016 έως το 2018, τέτοιου τύπου εγκαύματα προκάλεσαν περισσότερες από 52.000 επισκέψεις στο τμήμα επειγόντων περιστατικών και σκότωσαν περισσότερα από 100 άτομα.
Πυρκαγιές στο σπίτι. Μπορούν να προκληθούν από αναμμένα κεριά ή από απρόσεκτο κάπνισμα.
Ταξινόμηση των εγκαυμάτων
Οι γιατροί περιγράφουν τα εγκαύματα με βάση το πόσο βαθιά διεισδύουν στο δέρμα.
Τα εγκαύματα πρώτου βαθμού θεωρούνται επιφανειακά. Περιλαμβάνουν μόνο την εξωτερική στιβάδα του δέρματος (την επιδερμίδα), η οποία γίνεται κόκκινη και πονάει, ενώ συνήθως επανέρχεται σε μερικές ημέρες. «Η επιδερμίδα μπορεί να αναγεννηθεί, και έτσι, αν υποστεί βλάβη, μπορεί να ανανεωθεί πλήρως χωρίς να μείνει ουλή», αναφέρει η δρ Ryan. Για παράδειγμα, ένα ηλιακό έγκαυμα είναι συνήθως πρώτου βαθμού.
Τα εγκαύματα δεύτερου βαθμού μοιάζουν αρχικά με πρώτου βαθμού, αλλά στη συνέχεια αναπτύσσονται φουσκάλες. Περιλαμβάνουν τόσο την επιδερμίδα όσο και την επόμενη στιβάδα του δέρματος (το χόριο) και είναι πολύ επώδυνα ενόσω είναι ανοιχτά και εκτεθειμένα στον αέρα. Χρειάζονται περισσότερο καιρό για να επουλωθούν και αντικαθίστανται από ουλώδη ιστό.
Έγκαυμα τρίτου βαθμού υπάρχει όταν η επιδερμίδα και το χόριο έχουν καταστραφεί. Αυτό είναι συχνό σε ευαίσθητες περιοχές, όπως η πάνω όψη της παλάμης. Η ίδια η καμένη περιοχή δεν πονάει, γιατί τα νεύρα έχουν νεκρωθεί, αλλά ο πόνος συνήθως ξεκινά από το παρακείμενο δέρμα. «Τα εγκαύματα αυτά επουλώνονται πολύ αργά στην πάροδο του χρόνου και μπορούν να επουλωθούν μόνο αν είναι πολύ μικρά, ώστε να είναι δυνατή η ανάπτυξη δέρματος από τις παρυφές γύρω από την πληγείσα περιοχή», δηλώνει η δρ Ryan. «Διαφορετικά, δεν κλείνουν χωρίς χειρουργική επέμβαση».
Αν γνωρίζετε ποιες είναι οι συνηθισμένες αιτίες εγκαυμάτων, μπορείτε να προστατευτείτε από αυτά, αλλά είναι κρίσιμης σημασίας να γνωρίζετε τι πρέπει να κάνετε αμέσως, εάν συμβούν.
Τι πρέπει να κάνετε αν υποστείτε έγκαυμα
Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο αν έχετε υποστεί έγκαυμα. Για ένα ήπιο έγκαυμα σε μικρή περιοχή του δέρματος, η δρ Ryan συνιστά να αφήσετε να τρέξει πάνω του δροσερό νερό για 20 λεπτά, κάτι που μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της βλάβης. Στη συνέχεια απλώστε βαζελίνη ή αντιβιοτική κρέμα, που διατίθενται χωρίς συνταγή, και καλύψτε το έγκαυμα με έναν επίδεσμο.
Αν αναπτυχθεί φουσκάλα, μην τη σπάσετε. Εφαρμόστε πάνω αντιβακτηριακή κρέμα, καλύψτε τη με έναν επίδεσμο και πηγαίνετε στον γιατρό σας το συντομότερο δυνατό.
Για ένα έγκαυμα δεύτερου βαθμού, που είναι μεγαλύτερο σε μέγεθος από μια τράπουλα, μεταβείτε αμέσως στον γιατρό σας ή σε ένα τμήμα επειγόντων περιστατικών. «Αν έχετε έγκαυμα πρώτου ή δεύτερου βαθμού σε μια μεγάλη επιφάνεια του σώματος, π.χ. από ατύχημα στο μπάνιο, μη βυθιστείτε σε δροσερό νερό, γιατί κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει υποθερμία. Διατηρηθείτε ζεστοί και καλέστε αμέσως το 166», συνιστά η δρ Ryan.
Καλέστε το 166 για εγκαύματα δεύτερου βαθμού στο πρόσωπο, στις παλάμες, στα πέλματα ή στα γεννητικά όργανα και για όλα τα εγκαύματα τρίτου βαθμού. Η θεραπεία που θα χορηγηθεί τις πρώτες ώρες είναι κρίσιμης σημασίας.
Επίσης, έχετε υπόψη σας ότι όλα τα ανοιχτά εγκαύματα, ιδίως τα βαθιά εγκαύματα δεύτερου βαθμού και όλα τα εγκαύματα τρίτου βαθμού, κινδυνεύουν να μολυνθούν. Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει επιδέσμους και αλοιφές για την πρόληψη της μόλυνσης και την προαγωγή της επούλωσης. Ή μπορεί να σας παραπέμψει σε ένα νοσοκομειακό κέντρο εγκαυμάτων.
Πρόληψη των εγκαυμάτων
Τα παρακάτω βήματα μπορούν να σας βοηθήσουν να μείνετε ασφαλείς:
Αν έχετε φιάλη οξυγόνου στο σπίτι, να φροντίζετε για τη συντήρησή της και, αν καπνίζετε, μην καπνίζετε κοντά στη φιάλη.
Όταν μαγειρεύετε, χρησιμοποιείτε δύο διπλανά μάτια αντί για ένα μπροστινό και ένα πίσω μάτι. Μη φοράτε φαρδιά μανίκια κοντά σε κουζίνα υγραερίου. Χρησιμοποιήστε φούρνο μικροκυμάτων όποτε είναι δυνατό. Εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε μια επαγωγική κουζίνα, η οποία θερμαίνει με μαγνητικό πεδίο.
Μη ρυθμίζετε τη θερμοκρασία στον θερμοσίφωνα πάνω από τους 49°. Ενδεχομένως, ελέγξτε τη θερμοκρασία στο νερό του μπάνιου σας με ένα θερμόμετρο προτού μπείτε στην μπανιέρα.
Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν υπάρχουν παιδιά στον χώρο. Αν η σούπα τους είναι καυτή, ρίξτε μέσα ένα παγάκι, αφήστε το βρεφικό φαγητό να κρυώσει, βγάλτε από την πρίζα τον κυλιόμενο τάπητα που μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα τριβής και σβήστε το τζάκι ή τοποθετήστε προστατευτικό. «Η πρόληψη ενός εγκαύματος», δηλώνει η δρ Ryan, «είναι καλύτερη από την αποκατάστασή του».