HARVARD HEALTH PUBLISHING
Ακούστε το άρθρο
Όταν ένα φθαρμένο γόνατο αρχίζει να σας δημιουργεί προβλήματα, οι μη χειρουργικές θεραπείες είναι η πρώτη γραμμή άμυνας. Η απώλεια βάρους, η φυσικοθεραπεία ή οι ενέσεις μπορεί να σας βοηθήσουν να μειωθεί ο πόνος. Αν το γόνατό σας δεν ανταποκρίνεται σε αυτές τις μεθόδους, είναι καιρός να σκεφτείτε την αντικατάσταση της άρθρωσης. Θα χρειαστείτε πληροφορίες προκειμένου να αποφασίσετε για την επέμβαση, η οποία είναι ένα μεγάλο βήμα.
Δείτε μερικές ερωτήσεις που θα πρέπει να κάνετε και πάρτε μια ιδέα για τις πιθανές απαντήσεις του γιατρού σας, οι οποίες μας παραχωρήθηκαν ευγενικά από τη δρα Antonia Chen, ορθοπεδική χειρουργό και διευθύντρια Έρευνας στο Τμήμα Αποκατάστασης και Ολικής Αρθροπλαστικής Ενηλίκων στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.
Ε: Τι πρέπει να γνωρίζω για τον χειρουργό αρθροπλαστικής γόνατος;
Δρ Chen: Ιδανικά, ο χειρουργός θα είναι κάποιος πιστοποιημένος στην ορθοπεδική χειρουργική, ο οποίος έχει μαθητεύσει δίπλα σε κάποιον αρχαιότερο συνάδελφο και είναι εξειδικευμένος στην αρθροπλαστική γόνατος. Ωστόσο, αυτός ο τύπος ειδικού μπορεί να μην υπάρχει στην κοινότητά σας. Αν δεν υπάρχει, αναζητήστε έναν ορθοπεδικό χειρουργό που πραγματοποιεί αρθροπλαστικές γόνατος εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια και βεβαιωθείτε ότι ο χειρουργός σας πραγματοποιεί τουλάχιστον δύο αρθροπλαστικές γόνατος τον μήνα.
Ε: Ποιος τύπος πρόθεσης (προσθετικού τμήματος) είναι καλύτερος;
Δρ Chen: Ο χρυσός κανόνας στην αρθροπλαστική γόνατος είναι το κράμα κοβαλτίου-χρωμίου, με πολυαιθυλένιο (πλαστικό) ανάμεσα στα μεταλλικά τμήματα. Κάποιες φορές το οστό πίσω από την επιγονατίδα μπορεί να αντικατασταθεί με πολυαιθυλένιο (βλ. «Ανατομία της αρθροπλαστικής γόνατος»). Υπάρχουν και άλλα υλικά, όπως τιτάνιο ή ζιρκόνιο, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αρθροπλαστική γόνατος. Η καλύτερη πρόθεση είναι αυτή που ο χειρουργός σας νιώθει άνετα να εμφυτεύσει, εκτός και αν έχετε κάποια αλλεργία στο μέταλλο, κάτι το οποίο θα πρέπει να συζητήσετε με τον γιατρό σας.
Ε: Πώς πρέπει να προετοιμάσω το σώμα μου για την αρθροπλαστική γόνατος;
Δρ Chen: Η φυσική κατάσταση πριν από την επέμβαση είναι προγνωστικός δείκτης της φυσικής κατάστασης μετά την επέμβαση. Γι’ αυτό ασκηθείτε στο λύγισμα, στο τέντωμα και στην ενδυνάμωση του γόνατος όσο το δυνατόν περισσότερο πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Η φυσικοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει, όπως και οι ασκήσεις που μπορείτε να κάνετε κατ’ οίκον.
Ε: Πώς πρέπει να προετοιμάσω το σπίτι μου για την περίοδο ανάρρωσης;
Δρ Chen: Απομακρύνετε οτιδήποτε μπορεί να σας κάνει να γλιστρήσετε και να πέσετε, όπως χαλάκια, αντικείμενα πεταμένα στο πάτωμα και έπιπλα που εμποδίζουν την κίνησή σας. Είναι χρήσιμο να έχετε ορισμένα είδη εξοπλισμού στο σπίτι, όπως περιπατητήρα και μπαστούνι. Μπορείτε επίσης να σκεφθείτε να πάρετε ένα ανυψωμένο κάθισμα τουαλέτας για το μπάνιο και μια καρέκλα-τουαλέτα για το υπνοδωμάτιο, αλλά αυτά δεν τα χρειάζονται όλοι οι ασθενείς.
Ε: Ποια χειρουργική προσέγγιση θα ακολουθήσετε;
Δρ Chen: Υπάρχουν τρεις βασικές προσεγγίσεις. Η μία προχωρά γύρω από την επιγονατίδα, η άλλη διαμέσου των τετρακέφαλων και η τρίτη κάτω από τους τετρακέφαλους. Καθεμία έχει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά της και το βασικότερο είναι σε ποια προσέγγιση έχει μεγαλύτερη εμπειρία ο χειρουργός σας.
Ε: Θα χρησιμοποιήσετε ρομποτικά εργαλεία;
Δρ Chen: Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η ρομποτική χειρουργική είναι πιο ακριβής από την κλασική χειρουργική. Εγώ προσωπικά χρησιμοποιώ ρομποτικά εργαλεία, αλλά αυτά δεν είναι διαθέσιμα σε όλα τα νοσοκομεία.
Ε: Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές της επέμβασης και τι θα κάνετε για να τις μειώσετε;
Ασκηθείτε στο λύγισμα, στο τέντωμα και στην ενδυνάμωση του γόνατος όσο το δυνατόν περισσότερο πριν από τη χειρουργική επέμβαση, για καλύτερη αποκατάσταση.
Δρ Chen: Οι κίνδυνοι από την αρθροπλαστική γόνατος περιλαμβάνουν αιμορραγία, θρόμβους αίματος και λοίμωξη. Χρησιμοποιούμε συσκευές για να σταματήσουμε την αιμορραγία την ώρα της επέμβασης και μπορεί να εφαρμόσουμε αιμοστατική ταινία. Πιθανότατα θα λάβετε αντιβίωση πριν από τη χειρουργική επέμβαση, για να προληφθεί τυχόν λοίμωξη, και αντιπηκτικό μετά τη χειρουργική επέμβαση για πρόληψη των θρόμβων.
Ε: Θα πρέπει να διανυκτερεύσω στο νοσοκομείο;
Δρ Chen: Τα περισσότερα άτομα επιστρέφουν στο σπίτι τους την ημέρα της επέμβασης ή περνούν μία νύχτα στο νοσοκομείο. Οι κατ’ οίκον υπηρεσίες υγείας μπορούν να διαθέσουν επισκέπτες νοσηλευτές ή φυσικοθεραπευτές που πηγαίνουν στο σπίτι του ασθενούς μετά την επέμβαση.
Ε: Πόσο πόνο θα έχω και πώς θα τον αντιμετωπίσετε;
Δρ Chen: Οι πρώτες δύο έως έξι εβδομάδες μετά την επέμβαση είναι πολύ επώδυνες και υπάρχει εκτεταμένο σχέδιο για την αντιμετώπισή τους. Ξεκινάμε ακριβώς πριν από την επέμβαση, δίνοντας στον ασθενή παυσίπονα, όπως ακεταμινοφαίνη και σελεκοξίμπη, καθώς και ραχιαία αναισθησία. Στη διάρκεια της επέμβασης θα χορηγήσω με ένεση διάφορα αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα στο γόνατο. Μετά την επέμβαση χρησιμοποιούμε ναρκωτικά, όπως οξυκωδόνη, με μέτρο. Εάν χρειαστεί, μπορούμε να συνταγογραφήσουμε ήπια ναρκωτικά, όπως τραμαδόλη. Προτιμάμε όμως να χρησιμοποιείτε ακεταμινοφαίνη, έτσι ώστε να σας καλύπτει όλο το 24ωρο. Μπορεί να μην είναι εντελώς αποτελεσματική από μόνη της, όμως η προσθήκη ενός μη στεροειδούς αντιφλεγμονώδους φαρμάκου, όπως η ναπροξένη, ή ενός νευρολογικού φαρμάκου που ονομάζεται γκαμπαπεντίνη μπορεί να βελτιώσει την ανακούφιση από τον πόνο.
Ε: Τι κάνετε για να αποτρέψετε τη δυσκαμψία και το οίδημα;
Δρ Chen: Αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες μπορούν να εμφανιστούν αμέσως μετά από μια αρθροπλαστική γόνατος. Είναι σημαντικό να ξεκινήσετε αμέσως φυσική αποκατάσταση για την πρόληψη της δυσκαμψίας. Για τη μείωση της φλεγμονής ζητώ από τους ασθενείς μου να χρησιμοποιούν πάγο ή μια παγομηχανή που θέτει σε κυκλοφορία ψυχρό υγρό γύρω από το πόδι.
Ε: Τι μορφή θα έχει η αποκατάσταση;
Δρ Chen: Αν δεν έχετε καλή φυσική κατάσταση ή αν υποβληθείτε σε επέμβαση και στα δύο γόνατα συγχρόνως, μπορεί να χρειαστεί να εισαχθείτε σε ένα κέντρο αποκατάστασης μετά την επέμβαση και να παραμείνετε για μία ή δύο εβδομάδες. Εάν είστε πιο δυνατοί, μπορείτε να επιστρέψετε στο σπίτι σας και να δέχεστε κατ’ οίκον επισκέψεις από έναν φυσικοθεραπευτή ή να πηγαίνετε σε ένα εξωτερικό ιατρείο για φυσικοθεραπεία. Η διαδικασία αποκατάστασης μπορεί να διαρκέσει έως και τρεις μήνες. Για πλήρη ανάρρωση απαιτείται ένα έτος.
Ε: Πότε θα μπορώ να δραστηριοποιηθώ ξανά;
Δρ Chen: Θα πρέπει να περπατάτε με περιπατητήρα ή με δεκανίκια για μία ή δύο εβδομάδες και στη συνέχεια με ένα μπαστούνι ή ένα δεκανίκι για άλλες δύο με τέσσερις εβδομάδες. Μπορεί να χρειαστούν τρεις έως έξι μήνες για να αρχίσετε να περπατάτε γρήγορα, έξι έως εννέα μήνες για δραστηριότητες όπως το τένις ή το γκολφ και εννέα μήνες με ένα έτος για να κάνετε σκι.
Ε: Πόσο καιρό θα διαρκέσει η πρόθεση;
Δρ Chen: Το πλαστικό μέρος της πρόθεσης θα φθαρεί σε περίπου 15 με 20 χρόνια και μπορεί να χρειαστείτε χειρουργική επέμβαση για την αντικατάστασή του.
Ε: Τι θα συμβεί αν θελήσω να περιμένω προτού κάνω την επέμβαση;
Δρ Chen: Η απόφαση είναι δική σας: θα έχετε περιορισμούς λόγω του πόνου και ο πόνος είναι απίθανο να μειωθεί. Τα καλά νέα είναι ότι η αναμονή δεν θα επιδεινώσει το γόνατό σας. Οπότε, αν θέλετε να περιμένετε προτού υποβληθείτε σε μια σημαντική χειρουργική επέμβαση και στη μακροχρόνια περίοδο ανάρρωσης, μην κάνετε την επέμβαση. Περιμένετε έως ότου αισθανθείτε έτοιμοι.
Ανατομία της αρθροπλαστικής γόνατος
Το γόνατο μοιάζει με μεντεσέ που σχηματίζεται από το κάτω μέρος του μηρού και το πάνω μέρος της κνήμης (του οστού της γάμπας). Μπροστά από το σημείο όπου συναντώνται τα δύο οστά, υπάρχει η επιγονατίδα. Τα άκρα των οστών καλύπτονται από χόνδρο. Καθώς ο χόνδρος φθείρεται στην πάροδο των ετών, τα οστά τρίβονται μεταξύ τους, προκαλώντας πόνο.
Σε μια αρθροπλαστική γόνατος, ο χειρουργός αφαιρεί τα κατεστραμμένα άκρα του μηρού και της κνήμης και τα αντικαθιστά με τεχνητά μέρη. Η πρόθεση στον μηρό είναι κατασκευασμένη από μέταλλο (συνήθως κράμα κοβαλτίου-χρωμίου). Η πρόθεση στην κνήμη είναι επίσης κατασκευασμένη από μέταλλο (συνήθως κράμα κοβαλτίου-χρωμίου ή τιτάνιο) και στο πάνω μέρος έχει ένα πλαστικό τμήμα. Το πλαστικό είναι πολυαιθυλένιο, ένα ισχυρό, ολισθηρό υλικό που λειτουργεί ως χόνδρος.
Η επιγονατίδα μπορεί επίσης να χρειαστεί να επικαλυφθεί με πλαστικό, έτσι ώστε να γλιστρά πάνω στα δύο άλλα οστά.