HARVARD MEDICAL PUBLISHING
Ακούστε το άρθρο
Μια διατροφή βασισμένη σε φυτικής προέλευσης τροφές είναι δυνατό να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου σας για καρδιοπάθεια και διαβήτη. Τι ισχύει όμως για τον καρκίνο του προστάτη; Μπορεί αυτό το περιβόητο διατροφικό σχήμα να σας προστατεύσει από τον πιο κοινό καρκίνο στους άνδρες;
«Δυστυχώς, δεν υπάρχει μια θαυματουργή διατροφή για τον καρκίνο του προστάτη», λέει ο δρ Bradley McGregor, ογκολόγος στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Dana-Farber Cancer Institute. «Ωστόσο, καθώς μαθαίνουμε περισσότερα σχετικά με τον ρόλο της διατροφής στην πρόληψη της νόσου, διατίθενται όλο και περισσότερα στοιχεία ότι η διατροφή που βασίζεται σε φυτικής προέλευσης τροφές είναι δυνατό να μειώσει τον κίνδυνο που διατρέχετε για καρκίνο του προστάτη και ακόμη να βοηθήσει στην επιβράδυνση της εξάπλωσής του».
Τι λέει η επιστήμη
Με μικρές μόνο παραλλαγές, οι πιο μελετημένες δίαιτες που βασίζονται σε φυτικής προέλευσης τροφές –η μεσογειακή, MIND και DASH– είναι παρόμοιες. Δίνουν έμφαση στην κατανάλωση πολλών φρούτων και λαχανικών (ιδίως σταυρανθών λαχανικών), οσπρίων, μη επεξεργασμένων δημητριακών, λιπαρών ψαριών, ξηρών καρπών και σπόρων, καθώς και ελαιολάδου, με παράλληλη ελάττωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και επεξεργασμένων τροφών. Παρόμοια είδη διατροφής μπορεί επίσης να περιλαμβάνονται στις δίαιτες που είναι βασισμένες σε φυτικής προέλευσης τροφές, όπως η χορτοφαγική, βίγκαν και ιχθυοχορτοφαγική διατροφή (όπου τα θαλασσινά προστίθενται σε μια κατά τα άλλα χορτοφαγική διατροφή). Τι λέει λοιπόν η σύγχρονη επιστήμη για τα είδη διατροφής με βάση φυτικής προέλευσης τροφές και τον καρκίνο του προστάτη; Ας αρχίσουμε από τον συνολικό κίνδυνο.
Μεγάλος αριθμός ερευνών υποστηρίζουν το συμπέρασμα πως η υιοθέτηση μιας διατροφής βασισμένης σε φυτικής προέλευσης τροφές γενικά συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου. Μελέτες που εξέτασαν μόνο την περίπτωση του καρκίνου του προστάτη ήταν επίσης ελπιδοφόρες. Για παράδειγμα, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στον τόμο του 2022 του επιστημονικού περιοδικού BMC Medicine και περιλάμβανε περισσότερα από 409.000 άτομα, διαπίστωσε ότι συγκριτικά με τους κρεατοφάγους, οι χορτοφάγοι και οι ιχθυοχορτοφάγοι είχαν 43% χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη σε μία δεκαετία.
Εάν έχετε καρκίνο του προστάτη, μπορεί μια διατροφή βασισμένη σε φυτικής προέλευσης τροφές να επιβραδύνει την εξέλιξή του; Σε μια μελέτη η οποία δημοσιεύθηκε την 1η Μαρτίου 2021 στο επιστημονικό περιοδικό Cancer, 410 άνδρες υπό ενεργό παρακολούθηση για εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη κατέγραφαν την καθημερινή διατροφή τους για τρία χρόνια. Οι όγκος ήταν λιγότερο πιθανό να αυξηθεί σε βαθμό που θα χρειαζόταν θεραπεία σε όσους κατανάλωναν περισσότερα φρούτα, λαχανικά, καρπούς και ψάρι.
Μια άλλη ανάλυση αυτής της συσχέτισης –μέρος της υπό εξέλιξη μελέτης για τη διατροφή και τον τρόπο ζωής CaPSURE Diet and Lifestyle– παρουσιάστηκε το 2023. Περίπου 2.000 άνδρες (μέσος όρος ηλικίας 72 έτη) με χαμηλού έως μεσαίου βαθμού καρκίνο του προστάτη συμπλήρωναν τακτικά ερωτηματολόγια σχετικά με την ποσότητα και τη συχνότητα που κατανάλωναν 140 διαφορετικές τροφές. Έπειτα από περίπου επτάμισι χρόνια, εκείνοι που ανέφεραν ότι ακολουθούσαν διατροφή με την υψηλότερη ποσότητα φυτικής προέλευσης τροφών είχαν 52% χαμηλότερο κίνδυνο εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη και 53% μικρότερο κίνδυνο υποτροπής από εκείνους που έτρωγαν τη μικρότερη ποσότητα φυτικών τροφών.
Μεγάλος αριθμός ερευνών υποστηρίζουν πως μια διατροφή βασισμένη σε φυτικής προέλευσης τροφές συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου.
Ωστόσο, άλλες έρευνες δεν παρείχαν την ίδια υποστήριξη. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2020 στο επιστημονικό περιοδικό JAMA βρήκε ότι η αύξηση της πρόσληψης λαχανικών δεν μείωσε τον κίνδυνο εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη σε άνδρες υπό ενεργητική επιτήρηση.
Τροφές κατά του καρκίνου
Αυτές οι αντιφάσεις προκύπτουν γιατί οι περισσότερες έρευνες που σχετίζονται με τη διατροφή καταδεικνύουν μόνο μια συσχέτιση και όχι μια σχέση αιτίας-αποτελέσματος, λέει ο δρ McGregor. «Παρότι τα δεδομένα παρατήρησης για την υιοθέτηση μιας διατροφής βασισμένης σε φυτικής προέλευσης τροφές είναι ισχυρά, δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι εάν ορισμένα τρόφιμα ή συνδυασμοί είναι καλύτεροι από άλλους ή ακόμη και ποιες συγκεκριμένες ποσότητες είναι ιδανικές για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη».
Ωστόσο, όταν οι ερευνητές εξέτασαν ξεχωριστά τροφές που είναι κοινές στις δίαιτες με βάση φυτικής προέλευσης τροφές και την επίδρασή τους στον καρκίνο του προστάτη, τα αποτελέσματα ήταν ελπιδοφόρα.
Παραδείγματος χάριν, μεγάλες μελέτες διαπίστωσαν πως άνδρες με ενδιάμεση έως υψηλή πρόσληψη ψαριού είναι λιγότερο πιθανό να εμφανίσουν καρκίνο του προστάτη ή να καταλήξουν από αυτόν από ό,τι άνδρες που δεν καταναλώνουν ψάρι. Το υψηλό επίπεδο ω3 λιπαρών οξέων των ψαριών, που είναι γνωστό ότι καταπολεμούν τη φλεγμονή, συχνά αναφέρεται ως προστατευτική παράμετρος. Μελέτες έχουν επίσης βρει ότι τα καροτινοειδή (ενώσεις που παράγονται φυσικά σε ορισμένα φυτά) έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες που πιθανόν να προστατεύουν τον οργανισμό από ασταθή μόρια που προκαλούν βλάβη στο DNA και οδηγούν στον σχηματισμό καρκινικών κυττάρων.
Οι τροφές που δεν τρώτε
Ένα άλλο κομμάτι σχετικά με τη διατροφή και τον καρκίνο του προστάτη είναι οι τροφές που δεν καταναλώνετε. «Ακολουθώντας μια διατροφή βασισμένη σε φυτικής προέλευσης τροφές σημαίνει ότι τρώτε λιγότερες επεξεργασμένες τροφές, κόκκινο κρέας και τροφές πλούσιες σε χοληστερόλη και κορεσμένα λιπαρά, τροφές που όλες συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο επιθετικών τύπων καρκίνου του προστάτη», λέει ο δρ McGregor. «Επίσης, πιθανότατα να καταναλώνετε συνολικά λιγότερες θερμίδες, γεγονός που μπορεί να συμβάλλει στη διαχείριση του υπερβάλλοντος βάρους, το οποίο αποτελεί ακόμη έναν παράγοντα κινδύνου συνδεόμενο με τον καρκίνο του προστάτη».
Φυτεύοντας τον σπόρο της καλύτερης διατροφής
Πολλοί άνδρες βρίσκουν την τήρηση μιας διατροφής με βάση φυτικής προέλευσης τροφές υπερβολικά περιοριστική. Ένας τρόπος να ξεπεράσετε αυτό το εμπόδιο είναι να ξεκινήσετε κάνοντας μικρές αλλαγές στη διατροφή σας και να συνεχίσετε προοδευτικά. Παραδείγματος χάριν, επικεντρωθείτε μόνο στην αντικατάσταση του κόκκινου κρέατος με ψάρι, προσθέστε περισσότερα λαχανικά στα γεύματά σας και προτιμήστε φρούτα και ξηρούς καρπούς αντί για επεξεργασμένες τροφές. Για να μάθετε περισσότερα για τρόπους υιοθέτησης μιας διατροφής βασισμένης σε φυτικής προέλευσης τροφές, επισκεφθείτε την ηλεκτρονική διεύθυνση: www.health.harvard.edu/meddiet.