Αποφύγετε τα μικρόβια φέτος τον χειμώνα: Τι βοηθάει και τι όχι

Αν κάτι μάθαμε για τα βλαβερά μικρόβια και τους ιούς τα τελευταία χρόνια, αυτό είναι ότι πρέπει να δρούμε προληπτικά για να τα αποφύγουμε. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα κατά τους χειμερινούς μήνες, όπου παρατηρείται αύξηση των περιστατικών κοινού κρυολογήματος, COVID-19, γρίπης, λοιμώξεων από αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) και γαστρεντερίτιδας (όπως αυτή που προκαλεί ο νοροϊός).

Πόσο προσεκτικοί πρέπει να είστε για να αποφύγετε τη μόλυνση από αυτούς τους μικροοργανισμούς φέτος τον χειμώνα; Είναι ώρα να μάθετε τι σας κρατάει ασφαλείς και τι όχι, έτσι ώστε να μπορείτε να αποφασίσετε ποιες συνήθειες θα κρατήσετε και ποιες όχι.

Κύριοι τρόποι μετάδοσης

Οι βλαβεροί μικροοργανισμοί μεταδίδονται με διάφορους τρόπους.

Οι ιοί που προκαλούν λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος –αυτοί που μολύνουν το ανώτερο (μύτη, στοματοφάρυγγας, λάρυγγας) ή το κατώτερο αναπνευστικό (τραχεία, βρόγχοι και πνεύμονες)– μεταδίδονται κυρίως όταν άρρωστοι άνθρωποι βήχουν, φτερνίζονται ή μιλούν, απελευθερώνοντας παθογόνους παράγοντες στον αέρα. Εάν τους εισπνεύσετε, τότε μπορεί να αρρωστήσετε.

Είναι επίσης πιθανό να μολυνθείτε από έναν ιό που προκαλεί λοίμωξη στο αναπνευστικό, αγγίζοντας μια επιφάνεια η οποία μολύνθηκε πρόσφατα, αν στη συνέχεια φέρετε το χέρι σας στα μάτια, στη μύτη ή στο στόμα σας – αν και ο κίνδυνος αυτός θεωρείται πιο χαμηλός.

Οι μικροοργανισμοί της «κοιλιάς» μολύνουν το στομάχι ή τα έντερα. Οι μικροοργανισμοί αυτoί εξαπλώνονται όταν μικροσκοπικά σωματίδια από κόπρανα ή έμετο από ένα μολυσμένο άτομο εισέλθουν στη μύτη ή στο στόμα σας. Αυτό μπορεί να συμβεί όταν έχετε άμεση επαφή με άτομα που έχουν μολυνθεί, μοιράζεστε τα ίδια μαχαιροπίρουνα, τρώτε φαγητό που έχουν μαγειρέψει ή προετοιμάσει, τρώτε τροφή ή ποτά με μολυσμένα σωματίδια ή αγγίζετε μολυσμένες επιφάνειες και στη συνέχεια πιάνετε το στόμα ή τη μύτη σας.

Πώς μπορείτε να προστατευθείτε

Δείτε ποιοι είναι οι καλύτεροι τρόποι για να προστατευθείτε.

Πλένετε τακτικά τα χέρια σας. Πλένετέ τα μετά από μια χειραψία, αμέσως μόλις επιστρέψετε σπίτι από εξωτερικούς χώρους, σε όλη τη διάρκεια της ημέρας προτού αγγίξετε το πρόσωπό σας (ιδίως τη μύτη ή το στόμα), προετοιμάσετε ή καταναλώσετε τροφή, λάβετε τα φάρμακά σας ή φυσήξετε τη μύτη σας. Σαπουνίστε τα χέρια σας και τρίψτε τα για 20 δευτερόλεπτα. «Το σαπούνι διαλύει τα σωματίδια των ιών. Οι ιοί που μολύνουν το γαστρεντερικό σύστημα είναι πιο ανθεκτικοί από άλλους μικροοργανισμούς και γι’ αυτό πρέπει να πλένετε τα χέρια σας για λίγο περισσότερη ώρα, προκειμένου να προστατευθείτε από αυτούς», σχολιάζει ο δρ Daniel Kuritzkes, επικεφαλής του Τμήματος Λοιμωδών Νοσημάτων στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ Brigham and Women’s Hospital.

Φοράτε μάσκα προσώπου. Οι μάσκες προσώπου, ιδίως αυτές με την ένδειξη N95 (ΗΠΑ), KN95 (Κίνα) ή FFP2 (Ευρώπη), εμποδίζουν τους ιούς να εισέλθουν στη μύτη ή στο στόμα σας. «Εξετάστε το ενδεχόμενο να φοράτε μάσκα σε εσωτερικούς χώρους με συνωστισμό, όπως ένα θέατρο, όπου οι μικροοργανισμοί μεταδίδονται εύκολα από άτομο σε άτομο», συνιστά ο δρ Kuritzkes. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα αν έχετε πνευμονοπάθεια ή καρδιοπάθεια και, επομένως, είστε πιο ευάλωτοι από τον μέσο όρο σε περίπτωση που κολλήσετε κάποια λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος.

Εμβολιαστείτε. Ο εμβολιασμός κατά της COVID-19, του RSV (για άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω) και της γρίπης έχει αποδειχθεί ότι προλαμβάνει τη βαριά νόσηση. Για τις αναμνηστικές δόσεις του εμβολίου κατά της COVID-19 που εγκρίθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2023, ο δρ Kuritzkes αναφέρει: «Τα δεδομένα δείχνουν πολύ καλά. Αν λάβατε την αναμνηστική δόση τον Οκτώβριο, είναι πιθανό ότι θα είστε προστατευμένοι όλο τον χειμώνα».

Πλύνετε τα χέρια σας μετά από μια χειραψία, αμέσως μόλις επιστρέψετε σπίτι από εξωτερικούς χώρους και σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, προτού αγγίξετε το πρόσωπό σας.

Προσέχετε όταν βρίσκεστε κοντά σε αγαπημένα σας πρόσωπα που είναι άρρωστα. Αν κάποιο μέλος της οικογένειάς σας στο σπίτι έχει λοίμωξη του αναπνευστικού ή του γαστρεντερικού συστήματος, ο δρ Kuritzkes συνιστά να αποφεύγετε τη στενή επαφή, να φοράτε μάσκα όταν βρίσκεστε κοντά του και να φοράτε γάντια για να καθαρίζετε τον χώρο στον οποίο κινείται. Για να απολυμάνετε επιφάνειες μολυσμένες με αναπνευστικούς ιούς, χρησιμοποιήστε απολυμαντικά του εμπορίου ή ένα διάλυμα με 70% ισοπροπυλική αλκοόλη. Για να απολυμάνετε επιφάνειες μολυσμένες από μικροοργανισμούς του γαστρεντερικού συστήματος, χρησιμοποιήστε προϊόντα που περιέχουν χλωρίνη ή τεταρτοταγές αμμώνιο. Μη χρησιμοποιήσετε και τα δύο μαζί (θα προκληθούν τοξικές αναθυμιάσεις) και έχετε υπόψη σας ότι η χλωρίνη μπορεί να καταστρέψει ορισμένες επιφάνειες, όπως αυτές από ξύλο.

Τι δεν χρειάζεται να κάνετε

Είναι φυσικό να θέλετε να κάνετε όσο το δυνατόν περισσότερα πράγματα για να μείνετε υγιείς. Ορισμένες συνήθειες όμως, όπως το να βγάζετε τα παπούτσια σας προτού μπείτε στο σπίτι, μάλλον δεν θα σας κρατήσουν ασφαλείς από τα μικρόβια και τους ιούς του χειμώνα, αν και θα κρατήσουν καθαρά τα χαλιά σας. «Η αφαίρεση των παπουτσιών στην είσοδο του σπιτιού αποτελεί έθιμο σε πολλές κουλτούρες, αλλά δεν υπάρχει επιστημονική βάση που να τη στηρίζει. Δεν θα κολλήσετε τίποτα περπατώντας μέσα στο σπίτι με τα παπούτσια», δηλώνει ο δρ Kuritzkes.

Δείτε και κάποιες άλλες συνήθειες που μάλλον δεν προσφέρουν κάτι ιδιαίτερο.

Καθαρίζετε τα ψώνια από το σούπερ μάρκετ ή τα πακέτα. «Είναι αλήθεια ότι σε εργαστηριακές μελέτες έχει παρατηρηθεί μόλυνση από ιούς που έχουν μείνει σε κάποιες επιφάνειες για λίγες ημέρες, αλλά αυτό ισχύει σε ειδικές συνθήκες», εξηγεί ο δρ Kuritzkes. «Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει φόβος μήπως κολλήσετε έναν αναπνευστικό ιό αγγίζοντας αντικείμενα σε ένα σούπερ μάρκετ ή τα πακέτα που παραδίδονται στο σπίτι σας. Είναι πιθανό να κολλήσετε κάποιον μικροοργανισμό του γαστρεντερικού συστήματος αν παραλάβετε ψώνια ή πακέτα τα οποία χειρίστηκε κάποιος με νοροϊό; Είναι δυνατό να συμβεί, αλλά όχι ιδιαίτερα πιθανό. Απλώς πλύνετε τα χέρια σας».

Καθαρίζετε το smartphone. Ο δρ Kuritzkes λέει ότι θα ήταν εξαιρετικά σπάνιο να αρρωστήσετε επειδή αγγίξατε μια μολυσμένη επιφάνεια και στη συνέχεια αγγίξατε το smartphone σας, το οποίο φέρατε στο πρόσωπό σας.

Αλλάζετε ρούχα μόλις επιστρέψετε σπίτι. Ορισμένοι άνθρωποι δεν θέλουν να κάθονται στο κρεβάτι ή στον καναπέ με τα ίδια ρούχα που φορούσαν εκτός σπιτιού, για παράδειγμα στην εργασία τους, στο λεωφορείο ή στο μετρό. Ωστόσο δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι θα κολλήσετε κάποιο μικρόβιο ή ιό του αναπνευστικού ή του γαστρεντερικού συστήματος με αυτόν τον τρόπο.

Χρησιμοποιείτε γάντι για να αγγίξετε το μηχάνημα ΑΤΜ μιας τράπεζας ή την αντλία της βενζίνης σε ένα βενζινάδικο. Πράγματι, πολλοί άνθρωποι έχουν αγγίξει το ΑΤΜ ή την αντλία της βενζίνης πριν από εσάς, αλλά το μόνο που χρειάζεται να κάνετε αφού τα αγγίξετε, είναι να χρησιμοποιήσετε αντισηπτικό χεριών, να αποφύγετε να αγγίξετε το πρόσωπό σας και να πλύνετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό μόλις μπορέσετε.

Το μήνυμα που πρέπει να κρατήσετε

Όλοι πρέπει να προσπαθήσουμε πολύ για να μείνουμε υγιείς. Αυτό περιλαμβάνει το να έχουμε καλές συνήθειες πρόληψης κατά των μικροβίων και να προσέχουμε τον εαυτό μας: να κοιμόμαστε επτά με εννέα ώρες κάθε νύχτα, να ακολουθούμε υγιεινή διατροφή, να καταναλώνουμε αλκοόλ με μέτρο, να μην καπνίζουμε και να είμαστε δραστήριοι. Ο συνδυασμός αυτών των συνηθειών κρατάει το ανοσοποιητικό μας σύστημα ισχυρό και έτοιμο να καταπολεμήσει την εισβολή μικροβίων και ιών.

Χρειάζεται να εγκαταλείψετε ορισμένες αντιμικροβιακές συνήθειες οι οποίες είναι μάλλον περιττές; Εσείς θα αποφασίσετε. Δεν βλάπτει να τις ακολουθείτε, αν δεν σας προκαλούν δυσφορία.

«Απλώς προσπαθήστε να έχετε συνείδηση των ενεργειών σας», καταλήγει ο δρ Kuritzkes, «και να μη χαλαρώνετε την επιφυλακή σας».