Ημερολόγιο - Φωτογραφίες: Ανδριανός Γολέμης
Ακούστε το άρθρο
Τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ο Σουηδός Marcus Wandt βρίσκεται στο Διάστημα. Πίσω στη Γη, στο Κέντρο Ελέγχου της Αποστολής (Mission Control) βρίσκεται ο γιατρός του, ο Αδριανός Γολέμης, που παρακολουθεί προσεκτικά την κάθε μεταβολή στο σώμα και στην υγεία του αστροναύτη. Για τους δύο άντρες, όπως και για την υπόλοιπη ομάδα, έχουν προηγηθεί 16 μέρες καραντίνας και εντατικής προετοιμασίας.
Ο 36χρονος γιατρός, που γεννήθηκε στη Λάρισα και σπούδασε Ιατρική στο ΑΠΘ, περιμένει να έρθει η δική του σειρά για να βρεθεί στο Διάστημα, καθώς το 2022, μέσα από μια διαδικασία τεστ και ελέγχων επιλέχθηκε και ο ίδιος ως υποψήφιος αστροναύτης. Προς το παρόν, μοιράζεται μαζί μας το Ημερολόγιο του Διαστημικού Καταστρώματος, όπως ο ίδιος το ονόμασε, το οποίο κρατούσε από την επομένη της Πρωτοχρονιάς έως και την ημέρας της εκτόξευσης της αποστολής MUNINN, στις 18 Ιανουαρίου.
02 Ιανουαρίου 2024 – Η αντίστροφη μέτρηση
«4… 3… 2… 1…, καλή χρονιά!». Αγκαλιαζόμαστε και ανταλλάσσουμε και ευχές για το νέο έτος, εμένα όμως το μυαλό μου ταξιδεύει σε μια άλλη αντίστροφη μέτρηση που θα ξεκινήσει σύντομα στο Ακρωτήριο Κανάβεραλ για την εκτόξευση της αποστολής MUNINN. Αμέσως μετά την Πρωτοχρονιά, ταξιδεύω στις Ηνωμένες Πολιτείες, στο Ορλάντο της Φλόριντα για την τελευταία πράξη της προετοιμασίας της αποστολής: την καραντίνα. Πρόκειται για μια περίοδο 14 ημερών κατά την οποία το πλήρωμα των αστροναυτών, το ιατρικό προσωπικό και οι εκπαιδευτές ζουν σε απομόνωση.
Ο λόγος;
Η απομόνωση είναι ο καλύτερος τρόπος να αποφύγουμε οποιαδήποτε λοίμωξη, τόσο για να προστατεύσουμε την υγεία των αστροναυτών που ετοιμάζονται για την αποστολή τους όσο και για την υγεία του προηγούμενου πληρώματος που θα συναντήσουν στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό και που βρίσκονται ήδη σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη μας για αρκετούς μήνες – με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι ευπαθές.
Οπως σε κάθε εκτόξευση, οι βαλίτσες μου περιέχουν:
– Τα απαραίτητα φάρμακα και ιατρικά εργαλεία για την περίοδο της καραντίνας
– Ολα τα απαραίτητα για την προσθαλάσσωση και επιστροφή του αστροναύτη στην Ευρώπη 14 μέρες μετά την εκτόξευση
– Ρούχα και χρηστικά για 1 μήνα διαμονής στην Αμερική
– Μερικά γλυκά και κάρτες για να ανταλλάξουμε ως είθισται με συναδέλφους άλλων χωρών.
Στο παρελθόν είχα την ευκαιρία να συμμετάσχω σε καραντίνα στο Καζακστάν, στις ίδιες εγκαταστάσεις από όπου ξεκίνησε το ταξίδι του ο πρώτος άνθρωπος στο Διάστημα, ο Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν. Αλλά και σε καραντίνα υπό την ευθύνη της NASA, στον ίδιο χώρο όπου κατέλυσαν ο Νιλ Αρμστρονγκ και ο Μπαζ Ολντριν πριν κάνουν το ιστορικό τους πρώτο βήμα στη Σελήνη.
Ολα είναι λοιπόν κάπως διαφορετικά. Ολα, εκτός από το αίσθημα ευθύνης και τον ενθουσιασμό της συμμετοχής σε ακόμη μία ερευνητική αποστολή προς όφελος της ανθρωπότητας.
Για την αποστολή MUNINN, η Σουηδία και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) συνεργάζονται με την εταιρεία Axiom, ώστε ο Marcus να αποκτήσει πρόσβαση στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Ολα είναι λοιπόν κάπως διαφορετικά. Ολα, εκτός από το αίσθημα ευθύνης και τον ενθουσιασμό της συμμετοχής σε ακόμη μία ερευνητική αποστολή προς όφελος της ανθρωπότητας. Δύο στοιχεία που μένουν απαράλλαχτα, σαν τον δείκτη της πυξίδας που όπως κι αν τη στρέψουμε μας αποκαλύπτει αλάνθαστα τον Βορρά. Ακριβώς έτσι, το μυαλό και η καρδιά μας προσανατολίζονται πλήρως στην επιτυχία της αποστολής.
03 Ιανουαρίου 2024 – Οι δύο κόσμοι
Η καραντίνα ξεκινάει επίσημα σήμερα στις 17.00 τοπική ώρα. Υποβαλλόμαστε σε ιατρικό έλεγχο ώστε να επιβεβαιωθεί πως είμαστε υγιείς. Η ευρύτερη υποστηρικτική ομάδα, η οποία θα βρίσκεται εκτός καραντίνας, μας αποχαιρετά με ευχές για καλή διαμονή στην απομόνωση. Το κλίμα είναι θετικό, γνωρίζουμε όμως ότι θα τους δούμε μόνο μετά την εκτόξευση, οπότε και η καραντίνα μας θα λήξει. Οπως και τους συγγενείς και φίλους μας.
Οι πόρτες των εγκαταστάσεων κλείνουν και η απομόνωσή μας ξεκινά. Είναι μια πρώτη ευκαιρία να γνωριστούμε με τα μέλη της ομάδας: 18, μεταξύ των οποίων το πλήρωμα της διαστημικής αποστολής, οι γιατροί, οι εκπαιδευτές, οι μάγειρες και γυμναστές.
Ο κόσμος της καραντίνας, ένα κλειστό κύτταρο, που όμως τροφοδοτείται με τα απαραίτητα από την ευρύτερη ομάδα υποστήριξης, εκτός καραντίνας. Αν κάποια προμήθεια μάς λείψει στην καραντίνα, η εξωτερική ομάδα θα φροντίσει να μας την παράσχει, χωρίς όμως να την ανταλλάξει χέρι με χέρι. Δύο κόσμοι που επικοινωνούν χωρίς ποτέ να αγγίζονται. Δύο κόσμοι παράλληλοι, χωρίς να τέμνονται στο ανθρώπινο επίπεδο, κι όμως συγχρονισμένοι σε απόλυτη αρμονία, σαν τα γρανάζια ενός μηχανισμού που γυρνούν ανεξάρτητα αλλά συνεισφέρουν συνδυαστικά στον σκοπό τους. Ο δικός μας σκοπός: μια επιτυχής ερευνητική αποστολή στο Διάστημα.
04 Ιανουαρίου 2024 – Πρώτες δοκιμές
Το jet lag του ταξιδιού από την Ευρώπη αρχίζει να υποχωρεί. Δεν είναι όμως το μόνο θέμα που μας απασχολεί σχετικά με τον ύπνο: Η εκτόξευση είναι προγραμματισμένη να γίνει απόγευμα και το πλήρωμα πρέπει να είναι σε πλήρη εγρήγορση εκείνη τη στιγμή. Ετσι θα πρέπει να αλλάξουμε σταδιακά τις ώρες που κοιμόμαστε και ξυπνούμε, με τη βοήθεια ήπιων φαρμάκων αν είναι απαραίτητο. Στα αγγλικά αυτό ονομάζεται «sleep shifting». Μερικές φορές η καραντίνα γίνεται σε κτίριο χωρίς παράθυρα, ώστε το φως του ηλίου να μην επηρεάζει τις επιθυμητές αλλαγές στον ύπνο.
Το απόγευμα εκτελώ δοκιμές με το δορυφορικό τηλέφωνο αποστολής: θα μας χρησιμεύσει σε περίπτωση που μετά την εκτόξευση το διαστημόπλοιο αναγκαστεί να επιστρέψει εσπευσμένα στη Γη. Σε ένα τέτοιο σενάριο, θα μεταβούμε αεροπορικά στο απόμακρο σημείο της επιστροφής – και το δορυφορικό τηλέφωνο θα είναι ο μόνος τρόπος επικοινωνίας με το Κέντρο Ελέγχου της αποστολής.
05 Ιανουαρίου 2024 – Τα κομμάτια του παζλ
Η ημέρα ξεκινά με μια διηπειρωτική κλήση για την ιατρική οργάνωση της… προσθαλάσσωσης. Ναι, μπορεί να βρισκόμαστε σε καραντίνα πριν από την εκτόξευση, αλλά πρέπει να μεριμνήσουμε και για την επιστροφή των αστροναυτών στη Γη μετά το πέρας της αποστολής, η οποία αυτή τη φορά θα διαρκέσει 14 ημέρες. Συζητούμε για το ποιος γιατρός θα στελεχώσει κάθε σημείο, τι φαρμακευτική αγωγή θα χρειαστεί ο αστροναύτης, πώς θα επιστρέψουμε από τον χώρο προσθαλάσσωσης στο Χιούστον και έπειτα εμείς οι Ευρωπαίοι στην Κολωνία και την έδρα μας, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Αστροναυτών (EAC).
Για να δοθεί το τελικό «ΟΚ» μιας εκτόξευσης πρέπει κάθε προβλέψιμος παράγων να είναι υπό έλεγχο. Αυτό περιλαμβάνει διεξοδικούς τεχνικούς ελέγχους αλλά και τις καιρικές συνθήκες – τόσο στον χώρο εκτόξευσης αλλά και σε κάθε πιθανό σημείο προσθαλάσσωσης, αν συμβεί κάτι αναπάντεχο και η κάψουλα με τους αστροναύτες πρέπει να επιστρέψει άμεσα στη Γη.
Ο Marcus συλλέγει δεδομένα για ένα από τα πειράματα της αποστολής. Για τη σωστή διεξαγωγή της έρευνας, είναι σημαντικό τα δεδομένα που συλλέγονται στο Διάστημα να συγκρίνονται με δεδομένα αμέσως πριν και ακριβώς μετά τη διαμονή στο Διάστημα. Για να βεβαιωθούμε πως εκτελούμε το πείραμα με απόλυτη ακρίβεια, χρειαζόμαστε κάποιες οδηγίες και, καθότι σε απομόνωση, τις αναζητώ τηλεφωνικά. Ενα χαμόγελο σχηματίζεται στα χείλη μου καθώς ο υπεύθυνος που πρέπει να καλέσω είναι ο Ελληνας ερευνητής Μιχάλης Μάγκος για το πείραμα Orbital Architecture.
Στη συνέχεια ο Marcus και εγώ συμμετέχουμε σε κλήση με την υπεύθυνη ακτινοβολίας της ESA, τη συνάδελφο Anna. Μας παρέχει πληροφορίες για το δοσίμετρο ακτινοβολίας που ο Marcus θα φέρει στη στολή του κατά την παραμονή του έξω από την ατμόσφαιρα του πλανήτη μας – παράλληλα εγώ θα φέρω το δοσίμετρο αναφοράς και όταν ο Marcus επιστρέψει θα συγκρίνουμε τις τιμές τους.
Μέσα στην ίδια ημέρα όλα αυτά φαντάζουν ετερόκλητα, μα συνιστούν άξονες της προετοιμασίας μιας αποστολής στο Διάστημα και διεκπεραιώνονται παράλληλα. Η σωστή διατροφή και η άσκηση κρίνονται επίσης θεμελιώδη. Μια διαστημική αποστολή είναι λοιπόν σύνθετη και κτίζεται από διαφορετικά στοιχεία: Τα κομμάτια ενός απαιτητικού, υπέροχου παζλ.
06 Ιανουαρίου 2024 – Οικογένεια
Σάββατο, αλλά η εργασία μας δεν σταματά: με τους συναδέλφους γιατρούς παρέχουμε ένα ιατρικό briefing στο πλήρωμα: τι φάρμακα θα χρειαστούν για να αντιμετωπίσουν τη ναυτία κατά τις πρώτες ώρες τους στο Διάστημα; Πώς μπορούν να επικοινωνούν μαζί μας εμπιστευτικά σε περίπτωση ιατρικής ανάγκης;
Σήμερα είχα την ευκαιρία να συνομιλήσω εκτενέστερα με τους τέσσερις αστροναύτες: Ο Alper θα γίνει σε λίγες μέρες ο πρώτος αστροναύτης από την Τουρκία. Ο Walter είναι Ιταλός πιλότος και έχει επίσης ολοκληρώσει εκπαίδευση κοσμοναυτών στη Ρωσία. Ο Michael López-Alegría είναι βετεράνος αστροναύτης της NASA και ο επικεφαλής της αποστολής. Και φυσικά, ο Marcus, ο Ευρωπαίος αστροναύτης που υποστηρίζω ιατρικά εδώ και 9 μήνες. Χαίρομαι ιδιαίτερα που θα πετάξει στο Διάστημα: πριν από ένα χρόνο ολοκληρώσαμε ταυτόχρονα την επιλογή νέων αστροναυτών του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Μόλις λίγους μήνες μετά, η χώρα του Σουηδία διαβλέποντας τα εθνικά οφέλη παρείχε την υποστήριξή της ώστε ο Marcus να συμμετάσχει στη διαστημική αποστολή MUNINN.
Τις ημέρες της καραντίνας έχουμε την ευκαιρία να ανταλλάξουμε προσωπικές ιστορίες, να μοιραστούμε σκέψεις και εμπειρίες. Γινόμαστε σταδιακά μια ιδιαίτερη, δεμένη οικογένεια.
Η ατμόσφαιρα ανάμεσα στα υπόλοιπα μέλη της ομάδας είναι επαγγελματική αλλά και φιλική. Ολοι στοχοπροσηλωμένοι και αποτελεσματικοί, αλλά με έμφυτη διάθεση να βοηθήσουν τον διπλανό τους. Τις ημέρες της καραντίνας έχουμε την ευκαιρία να ανταλλάξουμε προσωπικές ιστορίες, να μοιραστούμε σκέψεις και εμπειρίες. Γινόμαστε σταδιακά μια ιδιαίτερη, δεμένη οικογένεια.
Μία όμορφη έκπληξη είναι ο σεφ Yannis! Εχει μεγαλώσει στις ΗΠΑ, αλλά με πατρική καταγωγή από την Κρήτη, την οποία επισκέπτεται. Είναι ευχάριστο και πρωτότυπο σε μια καραντίνα για εκτόξευση αστροναυτών να ανταλλάσσουμε «καλημέρα» στα ελληνικά. Με τον Γιάννη είχαμε ξαναβρεθεί στην καραντίνα εκτόξευσης της Ιταλίδας αστροναύτη Samantha Cristoforetti το 2022. Η μαγειρική του τέχνη είναι εκλεπτυσμένη όσο οι υπολογισμοί των μηχανικών που είναι υπεύθυνοι για μια ρουκέτα.
07 Ιανουαρίου 2024 – Η ημέρα της μαρμότας
Η καραντίνα αναπόφευκτα μου φέρνει στον νου τις έντονες αναμνήσεις μιας άλλης περιπέτειας: Το 2014 έζησα για ένα έτος σε απομόνωση στην Ανταρκτική, εκτελώντας ιατρικά πειράματα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος στον σταθμό Concordia. Γνωρίζω λοιπόν πως μετά από κάποιες μέρες σε απομόνωση, επέρχεται νομοτελειακά μια ρουτίνα:
Κάθε πρωί συμπληρώνουμε ιατρικό ερωτηματολόγιο, βεβαιώνοντας πως κανένα μέλος της ομάδας δεν έχει συμπτώματα λοίμωξης, που θα έθεταν σε κίνδυνο το πλήρωμα.
Στις 07.30 ώρα για το πρωινό.
Στις 09.00 έχουμε τη βιντεοκλήση «DASH» που συντονίζει το πρόγραμμα της ημέρας.
Καθένας εργάζεται στο αντικείμενό του έως το γεύμα των 12.00.
Η εργασία συνεχίζεται από κοινού ή χωριστά.
Υπάρχει μια ευκαιρία για γυμναστική στις 17.00 και ακολουθεί το δείπνο στις 19.00.
Απομένει λίγος ελεύθερος χρόνος κατά τον οποίο συζητάμε, παίζουμε μουσική ή παρακολουθούμε μια ταινία (σωστά το μαντέψατε, η θεματολογία έχει συχνά να κάνει με το Διάστημα – αλλά όχι μόνο!).
Ολοκληρώνουμε τις εργασίες μας και ακολουθεί ανάπαυση. Την επόμενη ημέρα, το ίδιο από την αρχή.
Αυτή η επαναληψιμότητα περιγράφεται στον χώρο μας ως «Η ημέρα της μαρμότας», από την ομώνυμη ταινία του 1993. Ωστόσο κάθε φορά νιώθουμε τον ρυθμό να επιταχύνει και την άμμο στην κλεψύδρα να αδειάζει: L-14, δηλαδή 14 μέρες πριν από την εκτόξευση… L-13… L-12… L-11…
Και σήμερα L-10. Ολοένα και πιο κοντά στον στόχο μας.
08 – 09 Ιανουαρίου 2024 – Ο σκοπός
Τις πρωινές ώρες οργανώνω εκ νέου όλα τα φάρμακα και τα διαγνωστικά εργαλεία στον ιατρικό σάκο της εκτόξευσης: είναι σημαντικό να βρίσκεις αυτό που χρειάζεσαι άμεσα σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης. Ελέγχω επίσης τη μικρή φορητή συσκευή μόνιτορ και τηλεμετάδοσης ιατρικών δεδομένων: είναι ένα εργαλείο που έχει αναπτυχθεί για το Διάστημα αλλά εφαρμόζεται στην ιατρική πράξη σε απομονωμένες περιοχές στη Γη.
Η καραντίνα είναι ένας ξεχωριστός κόσμος, αλλά όλοι μας δανειζόμαστε συναισθήματα από την εξώτερη κοινωνική ζωή: πληροφορούμαστε την επιτυχία του Γιώργου Λάνθιμου στις Χρυσές Σφαίρες, οι Αμερικανοί συνάδελφοι ανταλλάσσουν πειράγματα με αφορμή ένα αθλητικό γεγονός που παρακολουθούμε. Ανοίγει η καρδιά μας όταν συνομιλούμε με οικογένεια, φίλους, σύντροφο.
Τελικά, γιατί πηγαίνουμε στο Διάστημα;
Είναι μια ερώτηση που με έχει απασχολήσει αναρίθμητες φορές. Η αποστολή MUNINN μπορεί να μας βοηθήσει να ακολουθήσουμε τον μίτο της εξέλιξης και να ξεδιπλώσουμε εκ νέου τα οφέλη που δρέπει η ανθρωπότητα από την παρουσία της εκτός του πλανήτη μας.
Κάθε αστροναύτης έχει ικανότητες, αίσθημα ευθύνης και διάθεση προσφοράς. Είναι σημαντικό όμως, πέρα από την πίεση της διεξαγωγής έρευνας, να απολαύσει έστω για λίγο τη μοναδική εμπειρία σε τροχιά γύρω από τη Γη. Και να μεταλαμπαδεύσει τη σημασία της εξερεύνησης στους επόμενους.
Ο αστροναύτης Marcus Wandt θα εκτελέσει μέσα σε μόλις 14 ημέρες 20 καινοτόμα πειράματα από τα οποία αποκτούμε νέες γνώσεις για το ανθρώπινο σώμα, την επιστήμη υλικών, τη χημεία, φυσική και βιολογία, χάρη στη μοναδικότητα του περιβάλλοντος έλλειψης βαρύτητας.
Η γνώση αυτή, επιστημονική και τεχνολογική, θα μεταφερθεί στην καθημερινότητα του πλανήτη μας. Η έρευνα στο Διάστημα μας βοηθά ακόμα στην επινόηση νέων διεργασιών για την παραγωγή φαρμάκων, στην καλύτερη κατανόηση των ασθενειών, αλλά και στην ανάπτυξη καθαρής ενέργειας ώστε να καταπολεμήσουμε την κλιματική αλλαγή.
Ας φύγουμε όμως από τη φιλοσοφική διάθεση της απομόνωσης! Επιστροφή στις πρακτικές λεπτομέρειες στην προετοιμασία της αποστολής: το απόγευμα περιλαμβάνει επανάληψη του ιατρικού σχεδίου εκτάκτου ανάγκης σε περίπτωση ατυχήματος κατά την εκτόξευση. Στη συνέχεια έλεγχο, μαζί με τους αστροναύτες, των φαρμάκων που θα χρησιμοποιήσουν κατά τις πρώτες ώρες στο Διάστημα.
10 Ιανουαρίου 2024 – Συλλογισμοί
Σήμερα επαναλάβαμε με τον Marcus την εκπαίδευσή του στην αυτο-αιμοληψία, ώστε να μπορεί να συλλέγει δείγμα αίματος από τον εαυτό του για κάποια πειράματα της αποστολής. Ως παιδί φοβόμουν πολύ τις αιμοληψίες, τελικά όμως αντιλαμβάνομαι πως δεν είναι κάτι επώδυνο ούτε επικίνδυνο αν εκτελείται σωστά.
Συνειδητοποιώ πως βιώνω αυτή την αποστολή κάπως διαφορετικά: οι προηγούμενοι αστροναύτες με τους οποίους είχα συνεργαστεί ήταν «έμπειροι», είχαν βρεθεί ήδη στο Διάστημα. Για τον Marcus θα είναι η πρώτη φορά. Μοιράζομαι την αγωνία να φέρει εις πέρας με επιτυχία ολόκληρο το ερευνητικό πρόγραμμα, μεγιστοποιώντας το όφελος από τον χρόνο του στο Διάστημα.
11 Ιανουαρίου 2024 – O ανθρώπινος παράγων
Η σημερινή ημέρα περιλαμβάνει νευρολογικό έλεγχο των αστροναυτών και τεστ ισορροπίας. Τα τελευταία θα χρησιμεύσουν στη σύγκριση της κατάστασής του αμέσως μετά την επιστροφή στη Γη.
Κάποιες διαστημικές αποστολές μπορούν να διεκπεραιώνονται από ρομπότ. Αυτός είναι ένας έξυπνος και αποδοτικός τρόπος για αναγνωριστικά βήματα σε χώρους που ο άνθρωπος δεν μπορεί ακόμα να βρεθεί. Ωστόσο με την πρόοδο της τεχνολογίας, η συμμετοχή ανθρώπων, δηλαδή αστροναυτών, στις διαστημικές αποστολές είναι καίρια ώστε να συντελεστούν άλματα επιστήμης και εξερεύνησης.
Εχουμε την τάση να πιστεύουμε πως οι αστροναύτες είναι «υπεράνθρωποι», ωστόσο έχουν και αυτοί όρια και φόβους όπως όλοι μας.
Για να βεβαιωθούμε πως αυτός ο μοναδικός Ανθρώπινος Παράγων θα είναι στοιχείο επιτυχίας και όχι κίνδυνος ατυχήματος, εξετάζουμε την υγεία των αστροναυτών πολλές φορές πριν από την εκτόξευση.
Ο ρόλος του γιατρού αποστολής είναι να προστατεύει την υγεία του αστροναύτη και να προτείνει θεραπείες και λύσεις εκεί που διαπιστώνει αδυναμίες. Εχουμε την τάση να πιστεύουμε πως οι αστροναύτες είναι «υπεράνθρωποι», ωστόσο έχουν και αυτοί όρια και φόβους όπως όλοι μας. Στη διάρκεια της διαστημικής τους αποστολής θα συνεχίσουμε να ελέγχουμε την υγεία τους.
Εκτός από ενδελεχή ιατρικό έλεγχο, οι αστροναύτες επίσης επωφελούνται από ψυχολογική παρακολούθηση. Είναι ένα σημαντικό μέτρο υποστήριξης και κάτι που έχουμε ανάγκη αρκετοί από εμάς στην κοινωνία ώστε να λύσουμε προβλήματα και να αντεπεξέλθουμε σε πίεση.
12 και 13 Ιανουαρίου 2024 – Συρτάκι
Τις πρώτες μέρες της απομόνωσης παρά τον βαρύ φόρτο εργασίας βρίσκαμε χρόνο για συζήτηση και αναψυχή. Οσο όμως η κλεψύδρα προς την εκτόξευση αδειάζει, τα καθήκοντα όλων αυξάνονται. Τηρούμε τις κοινές συναντήσεις, αλλά κατά τα άλλα το αίσθημα της βιασύνης είναι διάχυτο. Αυτό δεν σημαίνει πως λείπει το χαμόγελο. Η επιτάχυνση της διαδικασίας και οι πυρετώδεις πλέον προετοιμασίες γεννούν την όμορφη παρομοίωση με τον αγαπημένο χορό: Ο ρυθμός της καραντίνας πριν από την εκτόξευση αρχίζει αργά, αλλά με κάθε βήμα εμπρός τείνει να γίνει φρενήρης.
14 Ιανουαρίου 2024 – Η πιο γεμάτη μέρα
Το πρωινό ξύπνημα έρχεται όλο και νωρίτερα: στις 08.30 πρέπει ήδη να είμαστε υπ’ ατμόν για την «επίσκεψη» των καλεσμένων του Marcus, οι οποίοι του έχουν ετοιμάσει ένα σύγχρονο, συναισθηματικό τραγούδι αποχαιρετισμού και εμψύχωσης! Η «επίσκεψη» γίνεται βέβαια από απόσταση δεκάδων μέτρων, με επίβλεψη και μέτρα ασφαλείας ώστε να διατηρηθούν συνθήκες καραντίνας. Εκπρόσωποι της σουηδικής κυβέρνησης και της βασιλικής οικογένειας βρίσκονται ανάμεσα στους καλεσμένους και διαπιστώνουμε τον ενωτικό χαρακτήρα μιας διαστημικής αποστολής.
Διατηρώ το όνειρο αργά ή γρήγορα να εκπροσωπήσω τη χώρα μας και ως μέλος μιας αποστολής, της πρώτης για την Ελλάδα.
Την υπόλοιπη ημέρα έχουμε το λεγόμενο «walkthrough»: μια επιτόπου αναπαράσταση της εκτόξευσης ώστε να εξοικειωθούν όλοι με τους ρόλους τους πριν από την αυριανή «πρόβα τζενεράλε». Αυτό περιλαμβάνει ανάπτυξη του ιατρικού προσωπικού με ελικόπτερο στις θέσεις διαλογής για την περίπτωση ατυχήματος, αλλά και επίσκεψη στον πύργο της πλατφόρμας εκτόξευσης του πυραύλου. Είναι η τρίτη φορά που βρίσκομαι επαγγελματικά στις εγκαταστάσεις της Διαστημικής Ακτής και μου αποπνέουν μια οικειότητα με λίγη νοσταλγία.
Βαδίζοντας δίπλα στον βραχίονα που οδηγεί τους αστροναύτες στον πύραυλο δεν μπορώ να αποφύγω ένα κύμα ενθουσιασμού. Η περιπέτεια του Διαστήματος είναι μοναδική, έντονη και διδακτική. Εχοντας ζήσει μέσα σε αυτόν τον απαιτητικό αλλά συνάμα απείρως γοητευτικό κόσμο, με τις διεθνείς συνεργασίες, τα τεχνολογικά επιτεύγματα και τα λαμπερά, αισιόδοξα πρόσωπα, μετά την περσινή επιλογή αστροναυτών διατηρώ το όνειρο αργά ή γρήγορα να εκπροσωπήσω τη χώρα μας και ως μέλος μιας αποστολής, της πρώτης για την Ελλάδα.
Σε απόλυτο συντονισμό με τις ετοιμασίες μας, το βράδυ τυχαίνει να λάβει χώρα μια εκτόξευση δορυφόρων Starlink. Αντί για ανάπαυση, δεν χάνουμε την ευκαιρία να απαθανατίσουμε τη στιγμή.
15 Ιανουαρίου 2024 – Ανάπαυλα
Η προγραμματισμένη «πρόβα τζενεράλε» της εκτόξευσης τελικά αναβάλλεται λόγω μικρού τεχνικού προβλήματος. Βρίσκουμε αναπάντεχα λίγο ελεύθερο χρόνο, αν και γνωρίζουμε πως η αυριανή ημέρα θα είναι διπλά απαιτητική. Εχουμε όμως το πλεονέκτημα της επανάληψης των ετοιμασιών και ακόμα της ξεκούρασης, της επικοινωνίας με οικείους, των στοχασμών.
16 Ιανουαρίου 2024 – Η χορογραφία μιας περιπέτειας
L-1, δηλαδή μία ημέρα πριν από την εκτόξευση (launch στα αγγλικά).
Μία πλήρης και ακριβής εξομοίωση όλων των διαδικασιών της εκτόξευσης ξεκινά.
Τα πάντα κυλούν σαν χορογραφία μπαλέτου. Τηρώντας τους κανόνες απόστασης και υγιεινής, μεταβαίνουμε από την καραντίνα στο Kennedy Space Center και τον χώρο εκτόξευσης. Το ελικόπτερο προσγειώνεται στον αεροδιάδρομο SSLF, χώρο όπου κάποτε προσγειωνόταν απευθείας από το Διάστημα το διαστημικό λεωφορείο της NASA. Και να που ένα διαστημικό λεωφορείο βρίσκεται εκεί για να μας προϋπαντήσει.
Ολα τα μέλη της ομάδας συντονίζουν τις κινήσεις τους και βρίσκονται σε επικοινωνία, κάθε συντελεστής στη θέση του, έχοντας μεριμνήσει για κάθε λεπτομέρεια. Με αρκετή κόπωση, αλλά περιχαρείς, επιστρέφουμε στην καραντίνα. Ολα είναι έτοιμα για τη μεγάλη ημέρα: Αύριο.
17 Ιανουαρίου 2024 – Λίγη υπομονή ακόμα
Ολα έτοιμα λοιπόν; Οχι!
Για να δοθεί το τελικό «ΟΚ» μιας εκτόξευσης πρέπει κάθε προβλέψιμος παράγων να είναι υπό έλεγχο. Αυτό περιλαμβάνει διεξοδικούς τεχνικούς ελέγχους αλλά και τις καιρικές συνθήκες – τόσο στον χώρο εκτόξευσης αλλά και σε κάθε πιθανό σημείο προσθαλάσσωσης, αν συμβεί κάτι αναπάντεχο και η κάψουλα με τους αστροναύτες πρέπει να επιστρέψει άμεσα στη Γη. Ετσι λοιπόν η καραντίνα μας παίρνει παράταση έως αύριο τουλάχιστον. Η ώρα εκτόξευσης θα είναι 22 λεπτά νωρίτερα.
18 Ιανουαρίου 2024 – Enjoy!
Από το πρωινό briefing βγαίνει λευκός καπνός και ετοιμαζόμαστε γρήγορα να επαναλάβουμε τα βήματα που έχουμε διεξοδικά προβάρει. Αυτή τη φορά όμως θα επιστρέψουν 4 άτομα λιγότερα, 4 συνάνθρωποί μας που σε λίγες ώρες θα βρεθούν εκτός του πλανήτη μας.
Αυτή τη φορά θα επιστρέψουν 4 άτομα λιγότερα, 4 συνάνθρωποί μας που σε λίγες ώρες θα βρεθούν εκτός του πλανήτη μας.
Πριν από την αναχώρηση, ένας τελευταίος ιατρικός έλεγχος στους αστροναύτες. Στις 11.12 τοπική ώρα βρισκόμαστε καθ’ οδόν προς την πλατφόρμα εκτόξευσης 39Α. Είμαστε επιφορτισμένοι με την επιπρόσθετη ευθύνη ενημέρωσης όλων των συναδέλφων μας για την ομαλή πορεία της διαδικασίας ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Στο εσωτερικό του ελικοπτέρου, ένας συνάδελφος τοποθετεί το αυτοκόλλητο έμβλημα της αποστολής, ενώ ο Eric φροντίζει να δώσει στους αστροναύτες ένα αποχαιρετιστήριο μήνυμα από όλους μας.
Παραδοσιακά ετοιμάζω μια ξεχωριστή φράση για να πω σε κάθε αστροναύτη την τελευταία στιγμή πριν φορέσουν τη στολή τους και αναχωρήσουν για τον πύραυλο. Αυτή τη φορά συνοψίζεται σε μία και μόνο λέξη:
– Enjoy!
Κάθε αστροναύτης έχει ικανότητες, αίσθημα ευθύνης και διάθεση προσφοράς. Είναι σημαντικό όμως, πέρα από την πίεση της διεξαγωγής έρευνας, να απολαύσει έστω για λίγο τη μοναδική εμπειρία σε τροχιά γύρω από τη Γη. Και να μεταλαμπαδεύσει τη σημασία της εξερεύνησης στους επόμενους.
Η ιατρική ομάδα μεταβαίνουμε οδικώς στο triage site (χώρο διαλογής), περίπου 2,5 χιλιόμετρα πιο μακριά. Ο πύραυλος βρίσκεται πλέον στην πλατφόρμα εκτόξευσης.
Αποτελεί πάντα ένα βαθύ, φοβερό συναίσθημα να βλέπεις μια ρουκέτα να απογειώνεται γνωρίζοντας ότι στην κορυφή της βρίσκονται άνθρωποι με τους οποίους μόλις πέρασες 2 εβδομάδες.
Διαπιστώνω με ελαφριά έκπληξη πως αυτή θα είναι η πρώτη εκτόξευση αστροναυτών που παρακολουθώ την ημέρα. Αν και οι νυχτερινές εκτοξεύσεις είναι ακόμα πιο εντυπωσιακές, αποτελεί πάντα ένα βαθύ, φοβερό συναίσθημα να βλέπεις μια ρουκέτα να απογειώνεται γνωρίζοντας ότι στην κορυφή της βρίσκονται άνθρωποι με τους οποίους μόλις πέρασες 2 εβδομάδες. Το ζωικό βασίλειο της Φλόριντα αντίθετα δεν φαίνεται να συγκινείται ιδιαίτερα…
Περίπου 2 ώρες πριν από την εκτόξευση, οι τέσσερις αστροναύτες λαμβάνουν προληπτικά φαρμακευτική αγωγή για τη ναυτία που αναμενόμενα θα νιώσουν τις πρώτες ώρες στο Διάστημα και ξεκινούν τη διαδικασία εισαγωγής στο διαστημικό τους όχημα, την επαναχρησιμοποιούμενη κάψουλα Freedom, η οποία έχει πετάξει ήδη δύο φορές στο Διάστημα. Ως τελευταία κίνηση, δικαιούνται ένα σύντομο τηλεφώνημα από την κορυφή του πύργου εκτόξευσης προς ένα αγαπημένο τους πρόσωπο.
Λίγο πριν από την εκτόξευση ο πύραυλος εφοδιάζεται με καύσιμο και στις 16.49 όλοι οι παρευρισκόμενοι κρατούν την ανάσα τους.
Ανάφλεξη!
Με ανυπομονησία και ζητωκραυγές παρακολουθούμε τη ρουκέτα να υπερνικά σταδιακά τη βαρύτητα. Ολοι οι παρατηρητές, ένας ενιαίος παλμός αγαλλίασης. Η επιτυχής εκτόξευση σημαίνει επίσης πως η καραντίνα μας έφτασε στο τέλος της: για πρώτη φορά μετά από 2 εβδομάδες η ομάδα επιδίδεται σε χειραψίες και εναγκαλισμούς, χαρούμενοι για τους 4 νέους κατοίκους του Διαστήματος.
Το στοιχείο της εξερεύνησης εμπεριέχει ένα βαθύ νόημα, ταυτόχρονα πανανθρώπινο αλλά και πολύ προσωπικό. Ο πρωτοπόρος Ζακ Κουστώ είχε κάποτε πει: «Η θάλασσα, όταν σου κάνει τα μάγια της, σε κρατάει για πάντα στο δίχτυ των θαυμάτων της». Στο πρώτο τέταρτο του 21ου αιώνα, ας παραφράσουμε ελαφρώς τις σκέψεις του και ας καταλήξουμε πως το Διάστημα, σαν αστρική θάλασσα, μας καλεί να πλεύσουμε παραπέρα, να κρατήσουμε τον πλανήτη μας υγιή, αλλά και να διδαχθούμε από τη γνώση που κρύβεται μακρύτερα. Με συνεργασία, ας ανακαλύψουμε μαζί τι μας επιφυλάσσουν οι ακτές του.
Το Διάστημα, σαν αστρική θάλασσα, μας καλεί να πλεύσουμε παραπέρα, να κρατήσουμε τον πλανήτη μας υγιή, αλλά και να διδαχθούμε από τη γνώση που κρύβεται μακρύτερα.
Τέσσερις νέοι αστροναύτες θα προστεθούν σύντομα στο πλήρωμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού. Τι έπεται για εμάς; Η μετάβαση στο Κέντρο Ελέγχου Αποστολής (Mission Control) από όπου θα συνεχίσουμε την παρακολούθηση της υγείας του Marcus στο Διάστημα μέσω τηλεϊατρικής. Με δυνατό σφυγμό, συνειδητοποιώντας πως η αποστολή έχεις μόλις ξεκινήσει, ετοιμάζουμε τις βαλίτσες για το δικό μας ταξίδι, από τη Διαστημική Ακτή στη Διαστημούπολη του Χιούστον.
Εις το επανιδείν!