Σέριλ Σάντμπεργκ: η ψυχή του Facebook
Η διευθύντρια των επιχειρησιακών λειτουργιών του Facebook μιλάει
στην «Κ».
Συνέντευξη στην Ξένια Κουναλάκη
«Yes you can!», είναι η απάντηση της Σέριλ Σάντμπεργκ, διευθύντριας
επιχειρησιακών λειτουργιών του Facebook και νέας ηγερίας (;) του
φεμινιστικού κινήματος, στην ερώτηση της «Κ» αν μπορεί μια γυναίκα
να υπερβεί το επονομαζόμενο ταβάνι (glass ceiling) και να
προχωρήσει σε ηγετικές θέσεις, διεκδικώντας υψηλότερο εισόδημα.
Ωστόσο, η Σάντμπεργκ δεν είναι μια απλή συντάκτρια ελληνικής
εφημερίδας. Κατατάσσεται από τη Fortune στη Λίστα των 50
Ισχυρότερων Γυναικών στις Επιχειρήσεις και από το Time στα 100
άτομα με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο. Τον περασμένο Αύγουστο
κέρδισε 91 εκατ. δολάρια από την πώληση μετοχών του Facebook. Το
2010 έδωσε μια συναρπαστική ομιλία στο TED, όπου περιέγραφε πώς οι
γυναίκες υπονομεύουν ακούσια την καριέρα τους. Η ομιλία της έχει
πλέον πάνω από δύο εκατομμύρια προβολές. Στις αρχές του χρόνου
αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο με το ίδιο θέμα και τίτλο «Lean In»,
το οποίο έγινε παγκόσμιο μπεστ σέλερ. Ταυτόχρονα ξεσήκωσε όμως
θύελλα διαμαρτυριών από εκείνους που το αποκάλεσαν έναν ελιτίστικο
οδηγό αυτοβελτίωσης για λευκές εργαζόμενες γυναίκες, που έχουν στη
διάθεσή τους έναν στρατό από γκουβερνάντες. To βιβλίο της «Lean
In/Βγείτε μπροστά» μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις
Πατάκη και με αφορμή την έκδοση αυτή η «Κ» μίλησε μαζί της.
– Eίμαι συνομήλική σας, εργαζόμενη με μία έφηβη κόρη. Εχουν περάσει
πάνω από πέντε χρόνια από την τελευταία μου προαγωγή και
μισθολογική αύξηση. Αισθάνομαι ότι έχω αγγίξει το επονομαζόμενο
ταβάνι (glass ceiling) που είναι και το κύριο θέμα του βιβλίου σας.
Τι με συμβουλεύετε;
– Τα πολιτισμικά στερεότυπα μας λένε ότι οι άνδρες είναι γεννημένοι
να ηγούνται και να φροντίζουν τους εαυτούς τους ενώ οι γυναίκες
είναι προορισμένες να φροντίζουν άλλους. Εξαιτίας αυτού, είναι
δυσκολότερο για τις γυναίκες να διεκδικούν αύξηση μισθού ή προαγωγή
ή να ζητήσουν κάτι για τον εαυτό τους. Στο βιβλίο μου εξηγώ γιατί
οι γυναίκες συχνά αποτυγχάνουν όταν διαπραγματεύονται μόνες τους.
Συμβουλεύω τις αναγνώστριές μου να δίνουν έμφαση στο «εμείς» και
όχι στο «εγώ», υπογραμμίζοντας για παράδειγμα πώς η δουλειά τους θα
συνεχίσει να βοηθάει ολόκληρη την ομάδα. Μάλιστα μια γυναίκα 62
ετών μου έγραψε ότι μπήκε στην αγορά εργασίας πριν από 15 χρόνια,
όταν ο σύζυγός της έχασε τη δουλειά του και δεν μπορούσε να βρει
άλλη. Σύμφωνα με τα λεγόμενά της, ο μισθός της ήταν χαμηλός και
ουδέποτε της δόθηκε αύξηση. Αφότου διάβασε το «Lean In», μπήκε μέσα
στο γραφείο του προϊσταμένου της, ζήτησε αύξηση και την πήρε. Αρα,
μπορείτε κι εσείς!
Η ισότητα
– Είναι τελικά το βιβλίο σας ένα νέο φεμινιστικό μανιφέστο ή ένας
οδηγός αυτοβελτίωσης για εργαζόμενες γυναίκες; Πιστεύετε ότι αφορά
όλες τις γυναίκες ή μόνο τις προνομιούχες αστές, πτυχιούχους,
υψηλής εισοδηματικής τάξης, που έχουν στη διάθεσή τους μια στρατιά
από νταντάδες;
– Το θέμα του «Lean In» είναι η ισότητα. Οι γυναίκες δεν κατέχουν
το ποσοστό που τους αναλογεί σε ηγετικές θέσεις σε οποιαδήποτε
βιομηχανία, κυβέρνηση κ.λπ. οπουδήποτε στον κόσμο. Το οποίο
σημαίνει ότι όταν λαμβάνονται οι αποφάσεις που διαμορφώνουν τις
ζωές μας, οι φωνές μας δεν ακούγονται επί ίσοις όροις. Χρειαζόμαστε
ισότητα σε όλες τις πτυχές της ζωής μας, από το γραφείο στην
αίθουσα συνεδριάσεων μέχρι το τραπέζι της κουζίνας. Οι γυναίκες
εξακολουθούν να βγάζουν πολύ λιγότερα χρήματα από τους άνδρες για
την ίδια ακριβώς δουλειά. Στην Ευρώπη οι γυναίκες κερδίζουν κατά
μέσο όρο 16% λιγότερο από τους άνδρες συναδέλφους τους. Στην Ελλάδα
το ποσοστό είναι 22%. Αυτό είναι πολύ. Το ζήτημα της ανισότητας
είναι σημαντικό για όλους, αλλά είναι ακόμη σημαντικότερο για
εκείνες τις γυναίκες που παλεύουν να τα βγάλουν πέρα.
– Δεν θεωρείτε ότι ο βασικός λόγος για αυτήν την ανισότητα σε
επίπεδο ηγετικών θέσεων στην πολιτική, τις επιχειρήσεις κ.λπ. είναι
η ίδια η δομή της κοινωνίας; Πόσο ρεαλιστικό είναι λοιπόν να
τρέφεις προσωπικές φιλοδοξίες ως γυναίκα σε μια φαλλοκρατική δυτική
κοινωνία;
– Ασφαλώς χρειαζόμαστε μεταρρυθμίσεις στον τομέα της δημόσιας
πολιτικής και των ίδιων των θεσμών. Μία από τις βασικές πεποιθήσεις
μου είναι ότι αν είχαμε περισσότερες γυναίκες στην εξουσία, θα
είχαμε αποτελεσματικότερες πολιτικές στις κυβερνήσεις και στις
βιομηχανίες μας. Για να εξασφαλίσουμε ότι θα υπάρχουν περισσότερες
γυναίκες σε ηγετικές θέσεις, πρέπει να αποκτήσουμε συνείδηση των
πολιτισμικών μας στερεοτύπων και πώς αυτά εμποδίζουν τις γυναίκες
να εξελιχθούν. Οταν είναι μικρά τα κορίτσια αποκαλούνται
«αυταρχικά» (bossy στα αγγλικά, κάθε χώρα έχει μία λέξη ή έκφραση
που απηχεί αυτή την ιδιότητα) και όταν μεγαλώνουν βαφτίζονται
«υπερβολικά επιθετικές» γυναίκες. Οι γυναίκες διδάσκονται ότι
μπορούν είτε να κάνουν καριέρα είτε να δημιουργήσουν οικογένεια (αν
και οι περισσότερες γυναίκες αναγκάζονται να εργαστούν). Παράλληλα,
όλοι θεωρούν ότι οι άνδρες θα κάνουν καριέρα και οικογένεια. Καθώς
οι άνθρωποι αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τις προκαταλήψεις και τα
στερεότυπα που εμποδίζουν τις γυναίκες να προχωρήσουν, θα αποκτούμε
περισσότερες γυναίκες σε ηγετικές θέσεις. Και καθώς θα γεμίζουν με
γυναίκες οι ηγετικές θέσεις, αυτές οι παγιωμένες απόψεις, αλλά και
οι θεσμοί και οι πολιτικές μας, θα αρχίσουν να αλλάζουν.