Καθώς η ανθρωπότητα μπαίνει στη νέα κανονικότητα αναδύονται όλα τα θέματα που την απασχολούσαν στην προ-COVID εποχή και μάλιστα πιο επιτακτικά. H πανδημία επιτάχυνε τις εξελίξεις φέρνοντας πιο κοντά τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό της Κοινωνίας και στην είσοδο στη Νέα Εποχή.
Για πρώτη φορά στη μέχρι σήμερα Ιστορία της, η ανθρωπότητα μπόρεσε να ανταποκριθεί γρήγορα και αποτελεσματικά, αφού σε ένα περίπου έτος, χρησιμοποιώντας τον πλούτο των διαθεσίμων πόρων της, πρωτίστως ανθρώπινων, και των επιστημονικών της δυνατότητων, κατόρθωσε να βάλει ένα “προσωρινό” τέλος στη μάχη με τους παθογόνους ιούς.
Υπάρχει μια αντιστοιχία με το Νόμο του Moore, καθώς η ανθρωπότητα ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει, σε εκθετικό βαθμό. Είναι όμως το ίδιο αποτελεσματική παντού; Για παράδειγμα, στην Κλιματική Αλλαγή, στα θέματα που προκύπτουν από τις ανακαλύψεις της Βιοϊατρικής, των Τεχνολογιών Πληροφορικής, της Τεχνητής Νοημοσύνης, και άλλων επιστημονικών κλάδων; Ποιο είναι το ηθικό και υλικό αποτύπωμά τους; Και τη χρήση των αποτελεσμάτων των επιτευγμάτων ποιος την ελέγχει; Και ποιος έχει πρόσβαση;
Μοιάζει να αποκτούμε απαντήσεις σε όλο και περισσότερα ερωτήματα, το θέμα είναι ποιοι και με ποιο σκοπό θα τα χρησιμοποιήσουν. Ενώ είναι εκπληκτικά τα επιστημονικά επιτεύγματα, τρομάζουν όμως οι δυνατότητες τους στα χέρια κακόβουλων οντοτήτων.
Υπάρχει ανάγκη να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο η Κοινωνία και ιδιαίτερα η Επιστημονική Κοινότητα θα πρέπει να διαχειριστούν τη νέα γνώση παραγωγικά υπό το πρίσμα κανόνων βιοηθικής, προστασίας προσωπικών δεδομένων, πρόσβασης σε τεχνολογίες, αποφυγής δημιουργίας ανισοτήτων, κλπ. διερευνώντας προληπτικά τις κοινωνικές και άλλες επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη και κάθε άλλη ζωή.
Η Ελλάδα, η Κύπρος στο γενικό πλαίσιο και οι Έλληνες Επιστήμονες ειδικότερα στο πεδίο τους θα μπορούσαν να διαπρέψουν σε αυτή τη συζήτηση αναπτύσσοντας ένα δικό τους Επιστημονικό Παράδειγμα (Greek Scientific Paradigm), με στόχο
- Να αποκτήσει η Επιστήμη ένα Ελληνικό διακριτό στίγμα
- Να βοηθήσει να αναπτυχθεί ένα δυναμικό Οικοσύστημα όπου θα ερευνούν, καινοτομούν και επιχειρούν οι Έλληνες (και όχι μόνο) Επιστήμονες
- Να βοηθήσει την Ελληνική και Κυπριακή κοινωνία να περάσουν στη Νέα Εποχή
Συνηθίζουμε να λέμε πόσο καλά τα καταφέρνουν το Ισραήλ, η Ταϊβάν, η Κορέα, ακόμη και οι χώρες της Αν. Ευρώπης και της Βαλτικής, με την Ελλάδα να απουσιάζει από αυτόν τον παγκόσμιο καταμερισμό παρά την παγκοσμίως εξαιρετική Ακαδημαϊκή της παρουσία. Μια μελέτη του Καθ. Yuret (Journal of Informetrics) φέρει την Ελλάδα δεύτερη σε Ακαδημαϊκό προσωπικό στα 48 καλύτερα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ ενώ σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης δύο στις δέκα καλύτερες επιστημονικές δημοσιεύσεις (2012-2016) έχουν γραφτεί από Έλληνες Ερευνητές.
Είναι καιρός να οραματισθούμε και να υλοποιήσουμε ένα σχέδιο όπου οι Έλληνες στην Ελλάδα, στην Κύπρο και στο εξωτερικό να αναπτύξουν τα απαιτούμενα δίκτυα με τρόπον ώστε η Διασπορά – την οποία ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης έχει ονομάσει soft power – να μεταλαμπαδεύσει γνώσεις, εμπειρίες και δεξιότητες στην Ελληνική και Κυπριακή Κοινότητα αλλά και να ωφεληθεί από τη αλληλεπίδραση με τους εδώ Επιστήμονες.
Αυτό θα βοηθήσει να αναπτυχθεί ένα Ελληνικό Οικοσύστημα Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας όπου θα ανθίσουν οι προσπάθειες Ελλήνων Επιστημόνων (και όχι μόνο) που θα οδηγήσουν τις χώρες σε αλλαγή του παραγωγικού τους παραδείγματος και θα καταστούν ανταγωνιστικές στο παγκόσμιο στερέωμα.
H Ελλάδα απουσιάζει σήμερα παντελώς από to Global Entrepreneurship Network. Είναι ανάγκη να σχεδιασθεί ένα πλάνο ώστε σε 10 χρόνια η Ελλάδα μαζί με την Κύπρο να είναι από τα καλύτερα αν όχι το καλύτερο αναδυόμενο οικοσύστημα νεοφυών επιχειρήσεων.
Η προσπάθεια θα πρέπει να έχει κατά νου τις επιπτώσεις και τις απαιτούμενες παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν ώστε οι κοινωνίες μας να είναι δεκτικές στα κελεύσματα της Νέας Εποχής.
Οι Επιστήμονες οφείλουν να εκλαϊκεύσουν τις αλλαγές και τις νέες δυνατότητες, για παράδειγμα στη Συνθετική Βιολογία ή στη Μηχανική Μάθηση και τα Νευρωνικά Δίκτυα στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης, κλπ. Να ερμηνεύσουν τα οφέλη αλλά και τους κινδύνους που πρέπει να αποφευχθούν ώστε η κοινωνία ενεργά να περάσει ανώδυνα στη data-driven εποχή σεβόμενη τις ευαισθησίες Πολιτών που ανησυχούν.
Σε συνεργασία δε με την Πολιτεία να βοηθήσουν να αναπτυχθεί το Citizen Science, με ουσιαστική συμμετοχή του κοινού στην επιστημονική έρευνα βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα των επιστημονικών κοινοτήτων και αυξάνοντας την κατανόηση της Επιστήμης από όλους.
Ας δούμε το παράδειγμα των εμβολιασμών στο Ισραήλ. Οι πολίτες που συμμετείχαν ανώνυμα στην καταγραφή των επιδράσεων από τον εμβολιασμό, προσέφεραν πολύτιμες πληροφορίες στις Φαρμακευτικές εταιρείες να σχεδιάσουν καλύτερα τις άμυνές μας σε μεταλλάξεις του ιού.
Αυτή η ενεργή συμμετοχική έρευνα έχει εν γένει έμμεσα οφέλη για την κοινωνία αφού το κοινό ενημερώνεται καλύτερα και απολαμβάνει τα οφέλη της συμμετοχής του.
Το ερώτημα βεβαίως είναι πως δημιουργείται ένα Επιστημονικό Παράδειγμα και δη Ελληνικό. Σε αυτό θα μπορούσε να συνεισφέρει η Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία, της οποίας οι αρχές μπορούν να θέσουν ένα περίγραμμα μέσα στο οποίο οι Έλληνες Επιστήμονες να βρουν απαντήσεις σε ποιο πλαίσιο, με ποιο ήθος και ποια κουλτούρα θα αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους.
Τις απαντήσεις αυτές θα αναζητήσει το Greek Scientists Society στο Συμπόσιο του στις 14 Μαρτίου.