Η γαλάζια κάμπια στην «Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» καπνίζει ναργιλέ και το λευκό κουνέλι κοιτάζει διαρκώς το ρολόι του. Ωστόσο, αν και τα κουνέλια ομολογουμένως δεν έχουν θέμα με την αργοπορία ή την ακρίβεια, κάποιες κάμπιες πράγματι έχουν την τάση να φυσούν νικοτίνη σε οποιονδήποτε τις ενοχλεί. Η θεριακλού κάμπια ανήκει στο είδος που καταβροχθίζει καπνά (Manduca sexta) και όπως φαίνεται δεν ενοχλείται από τη νικοτίνη που υπάρχει στα φύλλα των φυτών. Καθώς η νικοτίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως φυσικό εντομοκτόνο, οι επιστήμονες αναρωτήθηκαν τι κάνει το έντομο τις τοξίνες που καταναλώνει. Κάποιες κάμπιες χρησιμοποιούν τις τοξίνες που συγκεντρώνουν ως όπλα. Μία από αυτές, παραδείγματος χάριν, φτύνει το υδροκυάνιο που μαζεύει από τα φυτά που τρώει εναντίον των εχθρών της.
Μια ομάδα ερευνητών, υπό τον Ιαν Μπόλντουιν του Ινστιτούτου Χημικής Οικολογίας Μαξ Πλανκ στη Γερμανία, προσπάθησε να βρει κατά πόσο η κάμπια των καπνών χρησιμοποιεί και αυτή τη νικοτίνη που συγκεντρώνει εναντίον των εχθρών της. Ετσι ο δρ Μπόλντουιν και οι συνεργάτες του έκαναν ένα πείραμα. Κάποιες κάμπιες που τρώνε καπνά τοποθετήθηκαν σε φυτά που παράγουν κανονικά νικοτίνη και κάποιες άλλες τοποθετήθηκαν σε γενετικώς τροποποιημένα καπνά που δεν παράγουν νικοτίνη. Στα ίδια φυτά ζούσαν και αράχνες-λύκοι, οι οποίες είναι φυσικοί διώκτες της συγκεκριμένης κάμπιας. Αραγε οι κάμπιες που ζούσαν στα φυτά χωρίς νικοτίνη θα ήταν πιο ευάλωτες στις αράχνες;
Ακριβώς αυτό αποδείχθηκε από το πείραμα. Στη μελέτη τους, η οποία δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences, οι κάμπιες που ζούσαν σε φυτά με νικοτίνη επιβίωναν κατά 75% των επιθέσεων των αραχνών κάθε βράδυ, ενώ στα φυτά που δεν περιείχαν νικοτίνη επιβίωνε μόλις το 50% του πληθυσμού της κάμπιας.
Για να ανακαλύψουν τι ακριβώς συμβαίνει, ο δρ Μπόλντουιν και οι συνεργάτες του πήραν κάμπιες και εξουδετέρωσαν ένα γονίδιο που μεταφέρει τη νικοτίνη από το έντερό τους στο αίμα τους. Η σίγαση του γονιδίου δεν θα επέτρεπε στα έντομα να απελευθερώνουν νικοτίνη από τις οπές αναπνοής στο σώμα τους και θα τα έκανε να απελευθερώνουν πολύ μεγαλύτερη ποσότητα νικοτίνης στα κόπρανά τους.
Υστερα από προσεκτική παρατήρηση, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι φυσιολογικές κάμπιες εξέπνεαν νικοτίνη από την οπή αναπνοής, κάτι που δεν συνέβαινε με τις γενετικά τροποποιημένες κάμπιες οι οποίες απελευθερώναν τη νικοτίνη μόνο με τα απόβλητά τους. Ετσι, ακόμα και όταν έτρωγαν καπνά με νικοτίνη, οι κάμπιες που είχαν το εξουδετερωμένο γονίδιο έπεφταν θύματα των αραχνών-λύκων τρεις φορές συχνότερα από τις φυσιολογικές κάμπιες των καπνών. Οταν οι ερευνητές μετέφεραν αέρα που περιείχε νικοτίνη από τον γυάλινο κλωβό όπου βρίσκονταν οι κάμπιες που έτρωγαν κανονικά καπνά και τον τοποθέτησαν στον γυάλινο κλωβό όπου βρίσκονταν οι γενετικώς τροποποιημένες κάμπιες, οι επιθέσεις των αραχνών περιορίστηκαν κατά 64%.
Τέλος το κάπνισμα στο αυτοκίνητο
H νικοτίνη αποδεικνύεται ένα αποτελεσματικό θανατηφόρο όπλο που διαθέτουν οι κάμπιες των καπνών εναντίον των εχθρών τους. Γνωστές, εξάλλου, είναι και οι καταστροφικές συνέπειες της νικοτίνης και των άλλων χημικών που περιλαμβάνουν τα τσιγάρα για τον ανθρώπινο οργανισμό. Τις τελευταίες ημέρες στη Βρετανία η Βουλή των Λόρδων πρότεινε την απαγόρευση του καπνίσματος μέσα στα αυτοκίνητα εφόσον είναι παρόντα και μικρά παιδιά. Πρόσφατη μελέτη της Βρετανικής Πνευμονολογικής Εταιρείας διαπίστωσε ότι ακόμα και το ένα μεμονωμένο τσιγάρο που καπνίζεται μέσα σε ένα κινούμενο αυτοκίνητο με το παράθυρο μισάνοιχτο εκθέτει ένα παιδί που κάθεται στο πίσω κάθισμα στα δύο τρίτα του δευτερογενούς καπνού που θα εισέπνεε σε μια παμπ την εποχή που επιτρεπόταν το κάπνισμα. Το επίπεδο των τοξικών ουσιών που εισπνέει το παιδί αυξάνεται κατά 11 φορές όταν το όχημα παραμένει ακίνητο με τα παράθυρά του κλειστά. Οι πνεύμονες των παιδιών που αναπτύσσονται είναι πολύ πιο ευαίσθητοι στον δευτερογενή καπνό και η πιθανότητα να νοσήσουν από ευρύ φάσμα ασθενειών είναι μεγάλη.