Κάποιοι άνθρωποι που εκτίθενται στον ιό Εμπολα αρρωσταίνουν και πεθαίνουν γρήγορα. Αλλοι αρρωσταίνουν βαριά αλλά αναρρώνουν, ενώ μια τρίτη ομάδα φαίνεται να έχει κάποιας μορφής ανοσία στον φονικό ιό. Τώρα οι επιστήμονες προσπαθούν να διαπιστώσουν τι ακριβώς συμβαίνει κάνοντας πειράματα σε ποντίκια που κι αυτά έχουν ποικίλες αντιδράσεις στη λοίμωξη από τον ιό Εμπολα. Ετσι διαπίστωσαν ότι αυτές οι διαφορές οφείλονται στα γονίδια.
Πρόκειται για την πρώτη φορά που οι επιστήμονες δημιούργησαν ποντίκια τροποποιημένα κατά τρόπο ώστε να προσβάλλονται από τον ιό του αιμορραγικού πυρετού.
Τα δύο τρίτα των ασθενών που πεθαίνουν από Εμπολα ποτέ δεν εμφανίζουν τις τρομακτικές αιμορραγίες που εμφανίζονται σε άλλους ασθενείς μία ή δύο ημέρες πριν από τον θάνατο, όταν τα μάτια γίνονται κατακόκκινα, τα ούλα αιμορραγούν, το σώμα γεμίζει κόκκινα στίγματα από τα τριχοειδή αγγεία που αιμορραγούν και εμφανίζεται αίμα στη διάρροια και τους εμέτους.
Οι μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στα ποντίκια υποδεικνύουν ότι τα ζώα που αιμορραγούν τελικά πεθαίνουν εξαιτίας της υπερβολικής αντίδρασης του ανοσοποιητικού τους συστήματος στον ιό. Το αποτέλεσμα είναι μια ανοσοποιητική αντίδραση που κάνει τα κύτταρα να διαρρέουν υγρά και λευκά αιμοσφαίρια και καταστρέφει τους ιστούς και τα όργανα. Πολλά ζώα πεθαίνουν σε αυτό το χρονικό σημείο. Σε αυτά τα ποντίκια ή τους ανθρώπους που επιβιώνουν, το αίμα αρχίζει να ξεχύνεται από τα αιμοφόρα αγγεία.
Αν και οι ερευνητές δεν γνωρίζουν ακόμα τα ακριβή γενετικά αίτια που οι ποντικοί έχουν τόσο διαφορετικές αντιδράσεις στον ιό Εμπολα, αναγνώρισαν δύο γονίδια τα οποία διαδραματίζουν κομβικό ρόλο στο να καθορίσουν κατά πόσο το μολυσμένο ποντίκι θα πεθάνει ή κατά πόσο θα αρρωστήσει.
Η εργασία της Αντζελα Λ. Ράσμουσεν και του Μάικλ Τζ. Κατζ του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον και των συνεργατών τους ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια, πολύ πριν από την πρόσφατη επιδημία Εμπολα. Εμπνευση στους επιστήμονες έδωσαν οι μελέτες που έγιναν για την ισπανική γρίπη του 1918. Χρησιμοποιώντας διαφορετικά είδη ποντικών διαπίστωσαν ότι η γενετική ήταν αυτή που καθόριζε ποιο ζώο αρρώσταινε ή πέθαινε από τη γρίπη, όπως εξάλλου και ποιο ζώο είχε ανοσία σε αυτήν. Και οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές αντιδράσεις στον ίδιο ιό γρίπης. Ετσι τους γεννήθηκε η απορία να δουν αν συνέβαινε το ίδιο με τον Εμπολα.
Ο δρ Κατζ επισημαίνει ότι είναι ελάχιστα αυτά που γνωρίζουμε για τη φοβερή ασθένεια. «Υπάρχουν ένα εκατομμύριο άρθρα για τον Εμπολα αλλά πολύ λίγα πράγματα είναι γνωστά για τον ιό», επισημαίνει. Ετσι με τη δόκτορα Ράσμουσεν αποφάσισαν να μελετήσουν τον Εμπολα σε 47 διαφορετικές γενετικές ποικιλίες ποντικών. Κι αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο. Τα μολυσμένα ποντίκια έπρεπε να υποβληθούν σε νεκροψία και να παρατηρηθούν σε ένα εξαιρετικά ασφαλές εργαστήριο.
Το πρώτο ερώτημα που ήθελε απάντηση ήταν γιατί άνθρωποι και ποντίκια πεθαίνουν από Εμπολα;
Οι μελέτες έδειξαν ότι τα ποντίκια πεθαίνουν όταν η αιμορραγία προκαλέσει μια υπερβολική ανοσοποιητική αντίδραση. Επίσης καταγράφηκε περιορισμένη δραστηριότητα δύο γονιδίων, του Tie1 και Tek, που έκαναν τα αιμοφόρα αγγεία πιο διαπερατά. Αυτά τα αγγεία που παρουσίαζαν διαρροή απελευθέρωναν λευκά αιμοσφαίρια ενισχύοντας ακόμα περισσότερο την αντίδραση του ανοσοποιητικού και προκαλούσαν μια αλυσιδωτή αντίδραση με βλαβερά χημικά που κατέστρεφαν τα όργανα. Το ίδιο συνέβαινε και στα ποντίκια που πεθαίναν από τον ιό της γρίπης, αν και σε αυτή την περίπτωση τα γονίδια Tie1, Tek δεν διαδραματίζαν κάποιο ρόλο, εξηγεί η δρ Ράσμουσεν.
Ομως το «μάθημα της ημέρας» -όπως παρατηρούν οι επιστήμονες- είναι ότι η γενετική διαδραματίζει κομβικό ρόλο στο πώς θα καταλήξει η λοίμωξη σε ένα ποντίκι. Κατά συνέπεια το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και στον άνθρωπο.