Τι είναι ο HPV;
Ο HPV (Human Papilloma Virus), ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων, είναι ένας πολύ συχνός ιός, κάποια στελέχη του οποίου σχετίζονται αιτιολογικά με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στην γυναίκα. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος για τον οποίο τελευταία πολυσυζητείται. Έχουν ανιχνευθεί πάνω από 100 ορότυποι μέχρι σήμερα, και όσο περνάει ο καιρός ανιχνεύονται και περισσότεροι, εξαιτίας των συχνών του μεταλλάξεων. Διακρίνονται ανάλογα με την βιολογική τους συμπεριφορά (δηλαδή με τι πιθανότητα και σε πόσο χρονικό διάστημα μπορεί να δημιουργήσουν καρκίνο) σε 1) Υψηλού κινδύνου (High Risk), 2) Πιθανά Υψηλού κινδύνου (Probably High Risk), 3)Χαμηλού κινδύνου (Low Risk) και 4) Απροσδιορίστου Κινδύνου (Undetermined Risk).
Πως μεταδίδεται ο HPV;
O HPV είναι ένας επιθηλιοτρόπος ιός, αυτό σημαίνει ότι εμφανίζεται μόνο στα επιθήλια του σώματος μας, π.χ. το δέρμα, το στοματικό βλεννογόνο, το λαρυγγικό βλεννογόνο, τον κόλπο, τον τράχηλο της μήτρας, τον πρωκτό κ.ά. Μεταδίδεται μόνο όταν περιοχή με βλάβη έρθει σε επαφή με άλλα επιθήλια. Αυτό σημαίνει ότι δεν μεταδίδεται όπως ο ιός του AIDS (HIV), o ιός της ηπατίτιδας και άλλοι, που μεταδίδονται με το αίμα ή με άλλα υγρά του σώματος. Ο ΗPV δηλαδή, μεταδίδεται με την τριβή προσβεβλημένου επιθηλίου με άλλο επιθήλιο και ο κάθε τύπος του ιού έχει την περιοχή προτίμησης του, που εμφανίζεται ή που παραμένει σε λανθάνουσα μορφή.
Πώς παρουσιάζεται ο HPV;
Ενώ υπάρχει σχεδόν σε όλους τους ανθρώπους, πολλοί λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξη του στο σώμα τους και ακόμη λιγότεροι τον αναγνωρίζουν όταν εμφανισθεί. Οι κρεατοελιές στο σώμα μας, οι μυρμηγκιές , οι καρναβίτσες στα πέλματα ή στις παλάμες μας είναι αναγνωρίσιμες εκδηλώσεις του ιού χωρίς ο κόσμος να γνωρίζει ότι σχετίζονται με το HPV.
Εκτός, από την κλασσική μορφή δηλαδή την δερμάτινη προεξοχή (κρεατοελιά) με ανώμαλη επιφάνεια σαν κουνουπίδι, υπάρχουν και επίπεδες βλάβες που δεν είναι ορατές με το μάτι, όπως στον τράχηλο της μήτρας.
Πότε παρουσιάζεται ο HPV;
Ενώ αρκετοί φέρουμε στο DNA των υγειών κυττάρων μας, κάποιους τύπους του HPV, από μήνες έως και πολλά χρόνια, πολλοί λίγοι παρουσιάζουν τις εκδηλώσεις του. Συνήθως παρουσιάζονται όταν εξασθενεί η άμυνα του οργανισμού όπως σε περιόδους έντασης (στρες) , στενοχώριας ή συνύπαρξης άλλων ασθενειών, με αφορμή την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, μια οικονομική δυσπραγία , μια εξεταστική περίοδο και άλλες δύσκολες φάσεις στην ζωή μας.
Πόσο συχνές είναι οι μολύνσεις από τον HPV;
Ο ιός HPV θεωρείται ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός. Εκτιμάται πως η πλειοψηφία του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού έχει μολυνθεί από έναν τουλάχιστον τύπο ιού, σε κάποια χρονική στιγμή της ζωής του. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι δεν εμφανίζουν κανένα σύμπτωμα. Ακριβώς επειδή ο HPV είναι τόσο κοινός και εύκολο να μεταδοθεί, δεν ανιχνεύεται μόνο σε εκείνους που έχουν πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους.
Μεταδίδεται κυρίως με τη σεξουαλική επαφή. Οι περισσότερες σεξουαλικά ενεργείς γυναίκες θα έλθουν κάποια στιγμή στη ζωή τους σε επαφή με τον ιό. Παρόλα αυτά στις περισσότερες γυναίκες το ανοσοποιητικό τους σύστημα θα αντιδράσει προστατεύοντας τες και απαλλάσσοντας τες από τον ιό, με αποτέλεσμα να μη μάθουν ποτέ ότι είχαν κάποια στιγμή προσβληθεί.
Τι ρόλο παίζει ο ορότυπος;
Προσβάλλει συνήθως άτομα νεαρής ηλικίας, ενώ η διάδοση του ιού είναι τόσο ραγδαία ώστε η πιθανότητα μια σεξουαλικά ενεργής γυναίκα μέχρι 30 ετών, να προσβληθεί, είναι έως και 70%. Κάποιοι τύποι του ιού μπορούν να δημιουργήσουν απλές εκβλαστήσεις στα γεννητικά όργανα, ενώ άλλοι τύποι σοβαρότερες προκαρκινικές αλλοιώσεις στα κύτταρα του τραχήλου. Οι αλλοιώσεις αυτές υποχωρούν συνήθως με την ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος που θα μας απαλλάξει από τον ιό. Σε ορισμένες γυναίκες ωστόσο ο ιός παραμένει για χρόνια και σε κάποιες από αυτές, οι προκαρκινικές αλλοιώσεις θα εξελιχθούν σε καρκίνο εάν δεν αντιμετωπιστούν. Πρέπει εδώ να ξεκαθαριστεί ότι η ανίχνευση του ιού HPV δε σημαίνει απαραίτητα παρουσία ή ανάπτυξη προκαρκινικών αλλοιώσεων ή καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Ο τύπος του ιού HPV παίζει ρόλο για το εάν οι αλλοιώσεις των κυττάρων του τραχήλου θα εξελιχθεί σε καρκίνο ή όχι. Μόνο ορισμένοι τύποι του ιού HPV, όπως οι 16, 18, 31, 33, 45 (γνωστοί και ως υψηλού κινδύνου τύποι) έχει φανεί ότι σχετίζονται με την ανάπτυξη προκαρκινικών αλλοιώσεων στα κύτταρα.
Η καλύτερη και ίσως η μοναδική προληπτική εξέταση για την ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, που αφορά όλες τις σεξουαλικά ενεργείς γυναίκες, είναι το Τέστ Παπανικολάου.
Το PAP test είναι ο μικροσκοπικός έλεγχος της επιφανειακής στιβάδας των κυττάρων του τραχήλου με στόχο τον εντοπισμό τυχόν κυτταρικών αλλαγών προτού μετατραπούν σε καρκίνο. Μια σπάτουλα και μια μικρή βούρτσα χρησιμοποιούνται για να ληφθεί το δείγμα των τραχηλικών κυττάρων. Αυτά τα κύτταρα τοποθετούνται σε ένα γυάλινο πλακάκι, όταν πρόκειται για το κλασσικό PAP test, ενώ ξεπλένεται σε υγρό όταν πρόκειται για το ThinPrep -PAP test (υγρή κυτταρολογία ή κυτταρολογία λεπτής στιβάδος).
Οι πρώτες κυτταρικές αλλαγές που παρατηρούνται στο PΑΡ test και αναφέρονται ως απλή HPV λοίμωξη ή ίχνη HPV λοιμώξεως είναι η κοιλοκυττάρωση, η παρακεράτωση, η διπυρήνωση και η διόγκωση των πυρήνων. Σε πιο προχωρημένο στάδιο που αναφέρεται ως ελαφρού βαθμού τραχηλική ενδοεπιθηλιακή βλάβη ή CIN-I, παρατηρούνται ελαφρές διογκώσεις και ανωμαλίες των πυρήνων των κυττάρων. Σε περαιτέρω αλλαγές στα κύτταρα, μιλάμε για μεσαίου βαθμού τραχηλική ενδοεπιθηλιακή βλάβη» ή CIN-IΙ και σε ακόμα μεγαλύτερες κυτταρικές αλλαγές για σοβαρού βαθμού τραχηλική ενδοεπιθηλιακή βλάβη» ή CIN-III.
Μετά το στάδιο αυτό, αν μία γυναίκα δεν υποβληθεί στους τακτικούς ελέγχους της , για τα επόμενα 3-5 χρόνια, η βλάβη μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Άρα το CIN-I, CIN-II, CIN-III είναι μία σταδιοποίηση των κυτταρικών αλλαγών που προκαλεί ο HPV εάν παραμείνει. Άρα η διαδικασία της καρκινογένεσης είναι αργή, με αρκετά πρώιμα στάδια, τα οποία είναι πλήρως θεραπεύσιμα.
Για λόγους ευκολότερου χειρισμού των αλλοιώσεων και της HPV λοιμώξεως , τελευταία χρησιμοποιούμε μία νέα ταξινόμηση των κυτταρικών αλλαγών, τα 3 στάδια έγιναν 2 , τη «χαμηλού βαθμού πλακώδη ενδοεπιθηλιακή βλάβη» ή LGSIL (Low Grade Squamous Intraepithelial Lesion) (απλή HPV λοίμωξη και CIN-I ) και την «υψηλού βαθμού πλακώδη ενδοεπιθηλιακή βλάβη» ή HGSIL (High Grade Squamous Intraepithelial Lesion)( CIN-II και CIN-III).
Το PAP test, είναι σύμφωνα με μελέτες 90-95%, ακριβές στην πρώιμη διάγνωση προκαρκινικών βλαβών και πρέπει να ξεκινά το πολύ εντός τριετίας από την έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας, ή στην ηλικία των 21 ετών και να επαναλαμβάνεται ετησίως για τρία χρόνια. Εάν δεν εντοπιστεί καμία αλλοίωση μπορεί στη συνέχεια να επαναλαμβάνεται κάθε τρία χρόνια. Μετά την ηλικία των 65- 70 ετών και εφόσον δεν έχει εντοπιστεί καμία ανωμαλία στα τρία τελευταία PAP test, ο έλεγχος μπορεί να διακοπεί. Οι ομάδες υψηλού κινδύνου (πχ. παρατεταμένη χρήση αντισυλληπτικών, πολλοί σεξουαλικοί σύντροφοι) πολλές φορές χρειάζονται πιο εντατικοποιημένους ελέγχους.
Πως αντιμετωπίζεται;
Σε ένα παθολογικό εύρημα στο PAP test, πρώτα από όλα βεβαιώνουμε την γυναίκα ότι είναι ασφαλής και ότι θα είναι σύντομα υγιής.
Ο περιορισμός του καπνίσματος, η υγιεινή διατροφή και η θετική και αισιόδοξη σκέψη, είναι οι πρώτες μας παραινέσεις για ενίσχυση της άμυνας του οργανισμού.
Ακολουθεί η συλλογή πληροφοριών για την φύση της βλάβης. Το HPV-DNA τεστ είναι μία εξέταση της μοριακής κυτταρολογίας, αυτοματοποιημένη, που ελέγχει το γενετικό υλικό (DNA) του HPV και μπορεί να ανιχνεύσει τους διάφορους τύπους του ιού. H Ανίχνευσή L1, E6 και E7 πρωτεϊνών είναι εξετάσεις της ανοσοκυτταροχημείας που προσδιορίζουν την πιθανότητα αυτό-ίασης της βλάβης. Και οι δύο αυτές εξετάσεις γίνονται με το ίδιο δείγμα κυττάρων που λαμβάνεται κατά τη διάρκεια του ThinPrep Παπ Τεστ.
Με την κολποσκόπηση, ελέγχουμε τον κόλπο και τον τράχηλο με κάμερα μεγάλης μεγέθυνσης και υψηλής ακρίβειας. Εφαρμόζουμε φίλτρα χρώματος και διάφορα υγρά στην επιφάνεια του τραχήλου για να αναδείξουμε και να χαρτογραφήσουμε τυχόν παθολογικές αλλαγές. Στη συνέχεια εάν κριθεί απαραίτητο λαμβάνονται βιοψίες με τις οποίες ελέγχονται μικροσκοπικά, όχι μόνο οι επιφανειακές, αλλά και βαθύτερες στιβάδες κυττάρων, επιβεβαιώνουμε εάν υπάρχουν ανώμαλες αλλαγές κυττάρων σε συγκεκριμένα ύποπτα σημεία. Είναι ο καλύτερος τρόπος να επιβεβαιωθούν το αποτέλεσμα του PAP test και των πιθανών ευρημάτων της κολποσκόπησης. σε περίπτωση αμφιβολίας και να αποκλειστεί ο καρκίνος.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από τα ευρήματα των παραπάνω εξετάσεων. Περιλαμβάνει την απλή παρακολούθηση (4μηνη ή 6μηνη), την απλή καταστροφή της βλάβης, έως την αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος του τραχήλου της μήτρας.
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, ο δεύτερος συχνότερος γυναικείος καρκίνος παγκοσμίως στις ηλικίες μέχρι 45 ετών, αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου, από καρκίνο, στις γυναίκες, μπορεί πλέον όχι μόνο να διαγνωστεί εγκαίρως αλλά και να προληφθεί, να μειωθεί σημαντικά και σχεδόν να εκμηδενιστεί.
Το μόνο που χρειάζεται είναι ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού. Η εφαρμογή του προληπτικού εμβολιασμού και του test Pap μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα εμφάνισης του Καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά 94%.
Στη χώρα μας κυκλοφορούν, ήδη, τα δύο εμβόλια (Gardasil και Cervarix), που υπόσχονται προστασία κατά 70% τουλάχιστον, από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Και τα δύο εμβόλια βασίζονται στην ίδια λογική, την παραγωγή αντισωμάτων μνήμης.
Τα εμβόλια για την πρόληψη του καρκίνου της μήτρας χορηγούνται δωρεάν από όλα τα ασφαλιστικά ταμεία σε 3 δόσεις εντός 6 μηνών, στις ηλικίες από 12 έως 26 ετών.
Γιατί υπάρχει επιφυλακτικότητα απέναντι στα εμβόλια;
Στη Μεγάλη Βρετανία όπου το εμβόλιο κατά του τραχήλου του καρκίνου της μήτρας έχει ενταχθεί στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών, έχει εμβολιαστεί το 71% των κοριτσιών ηλικίας 9-15 ετών. Στη χώρα μας αντίστοιχα έχει εμβολιασθεί μόλις το 7%. Πρόκειται για εξαιρετικά χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη αν αναλογιστεί κανείς ότι τα άλλα εμβόλια που χορηγούνται στη χώρα μας αγγίζουν το 75% περίπου σε ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης.
Επιφυλακτικότητα
Μία από τις αιτίες του προβλήματος είναι η επιφυλακτικότητα του κόσμου απέναντι σε κάτι νέο. Ωστόσο, το εμβόλιο ΗPV έχει χορηγηθεί σε περισσότερο από 40.000.000 δόσεις και είναι απολύτως ασφαλές.
• εάν εμβολιαστούν κορίτσια ηλικίας 12 έως 15 ετών, η αναμενόμενη μείωση κατά 50% της εμφάνισης νέων κρουσμάτων σοβαρού βαθμού ενδοεπιθηλιακής αλλοίωσης θα έλθει μετά από 25 χρόνια
• εάν αυξήσουμε το ηλικιακό όριο , από 12 έως 26 ετών τότε αναμένουμε το ίδιο ποσοστό σε 15 χρόνια
• ενώ, εάν εμβολιάσουμε ένα εύρος ηλικιών 12 έως 55 ετών θα πετύχουμε τη μείωση της εμφάνισης σοβαρού βαθμού ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων κατά 50% μέσα σε μόλις 5 χρόνια περίπου
Προκειμένου να αποφασισθεί ποιο από τα τρία προηγούμενα σενάρια θα ήταν σκόπιμο να εφαρμοσθεί σε συνάρτηση με το κόστος, οφείλουμε μια αξιόπιστη απάντηση σε σχέση με το πραγματικό κόστος μιας νόσου, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας.
Ως ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας αντιμετωπίζει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τον Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας τη συγκεκριμένη ασθένεια και όχι άδικα καθώς ο αριθμός των νέων περιπτώσεων γυναικών με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας σ’ολόκληρη την Ευρώπη υπολογίζεται γύρω στις 50.000 το χρόνο ενώ περίπου 25.000 γυναίκες χάνουν τη ζωή τους. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι περισσότερες από 175.000 γυναίκες ζουν αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη έχοντας καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Είναι εφικτή η εξάλειψη της νόσου;
Ελπίδες για εξάλειψη της νόσου γεννά η εφαρμογή του εμβολίου, Τα δύο εμβόλια κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ενισχύουν σημαντικά την προσπάθεια πρωτογενούς πρόληψης, της πρόληψης δηλαδή πριν καν εμφανιστούν συμπτώματα. Είναι αναγκαίος ο συνδυασμός πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης, η οποία επιτυγχάνεται με το γνωστό PAP test. Οι γυναίκες θα πρέπει να συνεχίζουν να πραγματοποιούν το PΑΡ test και μετά τον εμβολιασμό.
Μπορεί ένας άνδρας να βρει εάν έχει HPV;
Ένας άνδρας μπορεί να είναι φορέας του HPV, χωρίς να παρουσιάζει ορατή βλάβη. Η κυτταρολογία προσφέρει διάγνωση, όταν υπάρχουν βλάβες ορατές ή αόρατες, με λήψη υλικού από το προσβεβλημένο σημείο με βουρτσάκι, όπως ακριβώς γίνεται στο τεστ Παπ στην γυναίκα, είτε άμεσα ή κατά την διάρκεια πεοσκόπησης. Επιπρόσθετα, η μοριακή κυτταρολογία μας προσφέρει όπως ακριβώς και στην γυναίκα, ανίχνευση υλικού DNA ακόμα και χωρίς την ύπαρξη βλάβης. Οι περιοχές προτίμησης που γίνεται ο έλεγχος είναι η ουρήθρα και ο πρωκτός.
Πώς μπορεί κάποιος να μειώσει τον κίνδυνο HPV μόλυνσης;
Η χρήση προφυλακτικού μπορεί να παρέχει προστασία, αλλά μόνο για το δέρμα που καλύπτεται από αυτό. Όπως επίσης για την προστασία από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Όταν κάποιος έχει HPV, δεν μολύνεται πάλι από τον ίδιο τύπο του ιού. Αυτό οφείλεται πιθανώς στην απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος στον ιό.
Εντούτοις, είναι δυνατό να μολυνθεί με έναν διαφορετικό τύπο του HPV από έναν νέο ερωτικό σύντροφο.
Η σχέση με πολλαπλούς σεξουαλικούς συντρόφους αποτελεί συμπεριφορά υψηλού κινδύνου για τις γυναίκες και τις συντρόφους ανδρών με αντίστοιχη πρακτική. Οι γυναίκες που λαμβάνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα αντισυλληπτικά, ανήκουν επίσης σε ομάδα υψηλού κινδύνου. Ομάδα υψηλού κινδύνου είναι και οι γυναίκες που έχουν ενεργητική ή παθητική έκθεση στον καπνό. Η αποτελεσματική άμυνα του σώματος διαταράσσεται στις γυναίκες που εκτίθενται στο καπνό, ενώ οι ορμόνες που περιέχονται στα αντισυλληπτικά, επεμβαίνουν σύμφωνα με έρευνες στον ομαλό τοπικό πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Ο καρκίνος του τραχήλου εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα στις παχύσαρκες.
Πώς αντιμετωπίζονται τα ανώμαλα κύτταρα;
H θεραπεία δεν είναι απαραίτητη για την ήπια τραχηλική δυσπλασία.
Ο ΗPV μπορεί να εμφανιστεί έπειτα από μια μακρά λανθάνουσα φάση και εν συνεχεία να επανέλθει σε αυτήν χωρίς να είναι ανιχνεύσιμος.
Ο στόχος οποιασδήποτε θεραπείας είναι να αφαιρεθούν τα ανώμαλα κύτταρα εάν αυτά επιμένουν ή προκαλούν τουλάχιστον μέτριες βλάβες:
1. Κρυοθεραπεία (παλιά μέθοδος που καταστρέφει τα κύτταρα με το ψύχος- υγρό άζωτο).
2. LLETZ (large loop excision of transformation zone), όπου αφαιρείται η επιφανειακή στιβάδα των κυττάρων του τραχήλου.
3. Κωνοειδής εκτομή, όπου αφαιρείται αρκετά μεγάλο κομμάτι του τραχήλου.
4. Εξάχνωση με Laser, όπου καταστρέφονται τα κύτταρα της επιφανειακής στιβάδας των κυττάρων του τραχήλου.
Τι γίνεται με την εγκυμοσύνη, τον HPV και την τραχηλική δυσπλασία;
Ο HPV δεν έχει καμία σχέση με την υπογονιμότητα, με την πρόοδο της εγκυμοσύνης και την υγεία του εμβρύου, γιατί δεν εμφανίζεται πέραν του τραχήλου.
Οι γυναίκες πρέπει να κάνουν Τεστ Παπανικολάου στην αρχή της εγκυμοσύνης, ώστε να είναι καλυμμένες στην διάρκεια της μέχρι και τον τοκετό. Περίπου 2 μήνες μετά τον τοκετό, επαναλαμβάνει την τακτική της εξέταση. Γυναίκες με σχετικά πρόσφατες λοιμώξεις από HPV είναι καλό να παρακολουθούνται ανά 3μηνο στην διάρκεια της εγκυμοσύνης, γιατί είτε λόγω της πληθώρας των ορμονών, είτε λόγω πτώσης της άμυνας του οργανισμού, εξελίσσονται πιο γρήγορα οι προκαρκινικές βλάβες. Εάν έχουμε άτυπα ευρήματα στο Τεστ Παπ στην αρχή της εγκυμοσύνης, οι θεραπείες μπορούν να γίνουν κανονικά, ενώ εάν έχουμε προς το τέλος της, κάποιες αντικρουόμενες βιβλιογραφικές αναφορές, προτείνουν καισαρική τομή, για να μην έρθει σε επαφή το βρέφος με τον ίο, περνώντας από τον τράχηλο και τον κόλπο της γυναίκας, αν και οι πιθανότητες μόλυνσης είναι εξαιρετικά μικρές.
Συμπερασματικά, η μαζική εφαρμογή του εμβολιασμού κατά του HPV θα μπορούσε να μειώσει σε ποσοστό πάνω από 70% την εμφάνιση νέων κρουσμάτων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Εάν κάθε χρόνο οι γυναίκες κάνουν τακτικά το Παπ τεστ και εμβολιάζονταν ένα εύρος ηλικιών από 12 έως 55 ετών, μετά από 5 χρόνια θα είχαμε κάθε χρόνο μείωση εμφάνισης νέων κρουσμάτων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά 94% τουλάχιστον. Ο εμβολιασμός δεν προϋποθέτει απουσία σεξουαλικής ζωής και δεν απαιτεί κανένα προληπτικό έλεγχο. Όταν μιλάμε για την αξία ενός οργανωμένου προγράμματος πρόληψης – πρωτογενούς και δευτερογενούς – δεν μπορεί να μιλάμε για άμεσο κόστος, αλλά για το ευεργετικό αποτέλεσμα αυτής καθεαυτής της πρόληψης στην αξία της ανθρώπινης ζωής.
Θεόδωρος Αθ. Μήτσης
Μαιευτήρας/Χειρουργός Γυναικολόγος
Εγκυμοσύνη-Εξωσωματική
Ενδοσκοπική & Ρομποτική Χειρουργική
Κηφισίας 6, 11526 Αθήνα
6972232311, 2107758111
Fax 2107758422
Email: [email protected]