Θα μπορούσε να κατανοήσει κανείς εύκολα την ιδέα πάνω στην οποία βασίζεται η λειτουργία μιας μη κερδοσκοπικής γκαλερί – αρκεί να μην εμπλέκεται στα γρανάζια της ελληνικής γραφειοκρατίας. «Ήταν πολύ δύσκολο να πείσουμε τους εφοριακούς ότι όντως θέλουμε να κάνουμε κάτι χωρίς κέρδος», λέει η ιδρύτρια της State of Concept, Ηλιάνα Φωκιανάκη. «Κι ακόμη χειρότερα, η φορολόγηση είναι πολύ άδικη. Παρόλο που δεν έχουμε εμπορική δραστηριότητα, πέρυσι πληρώσαμε τέλος επιτηδεύματος. Για μας, που λειτουργούμε μόνο μέσω χορηγιών, αυτό δυσκολεύει πολύ την κατάσταση. Ευτυχώς όμως έχουμε τη στήριξη του οργανισμού Outset Greece και ιδρυμάτων του εξωτερικού, όπως το Henry Moore Foundation, το Mondriaan Fund, το Artis NY ή άλλους ξένους κρατικούς φορείς και ιδρύματα». Ως επιμελήτρια και κριτικός τέχνης η ίδια, αναγνωρίζει ότι το να μην υπάρχει το άγχος του κέρδους είναι αρκετά απελευθερωτικό: «Λειτουργούμε σαν ένα πολύ φρέσκο σε προτάσεις, πολύ μικρό μουσείο. ∆εν θα σκεφτούμε ποτέ ότι κάποιος καλλιτέχνης είναι μεν πολύ καλός, αλλά όχι ευπώλητος, ώστε να μην τον παρουσιάσουμε. Ούτε λειτουργούμε με γνώμονα τι θέλει να πει η γκαλερί με την εκάστοτε παρουσίαση, αλλά τι ενδιαφέρεται να δει το κοινό. Σκοπός μας είναι να συστήνουμε τη δουλειά καλλιτεχνών που δύσκολα θα γνώριζε κανείς σε βάθος αν δεν ταξίδευε στην Ευρώπη. Μέχρι στιγμής, οι Αθηναίοι έχουν αγκαλιάσει την προσπάθεια, κι αυτό είναι το πιο σημαντικό για μας, η επισκεψιμότητα και η θετική εμπειρία αυτών που βλέπουν τις εκθέσεις μας».
Το έργο της Keren Cytter "Der Spiegel" του 2007, που έxει παρουσιαστεί στην Αθήνα, στην TATE, στο ICA London, και πρόσφατα στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχης του Σικάγο
Από τα προηγούμενα επαγγελματικά της βήματα, η Φωκιανάκη στέκεται στη θητεία της ως director στην γκαλερί Beaux Arts στο Λονδίνο και στη συμμετοχή της στη συγγραφή του βιβλίου The International Art Markets (εκδόσεις Kogan Page, 2009), έχοντας επιμεληθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό πολλές εκθέσεις με σημαντικούς καλλιτέχνες όπως ο Dan Perjovschi, από το 2005. «Αλλά το πιο σημαντικό επαγγελματικό μου βήμα, ήταν η ίδρυση της State of Concept το 2013», τονίζει. «Ήταν ένα όνειρο χρόνων και χαίρομαι πολύ που έγινε πραγματικότητα. Στην Αθήνα, μουσεία όπως το Μπενάκη, το Κυκλαδικής Τέχνης, το ∆ΕΣΤΕ και ο οργανισμός ΝΕΟΝ φέρνουν πολύ γνωστούς και σημαντικούς καλλιτέχνες, καλύπτοντας πάρα πολλά κενά. Εμείς δίνουμε ένα διαφορετικό στίγμα, αφού μέσα από ολοκληρωμένες ατομικές παρουσιάσεις εστιάζουμε σε καλλιτέχνες καταξιωμένους, που μπορεί να έχουν στο ενεργητικό τους ατομικές εκθέσεις σε μουσεία όπως η ΤΑΤΕ και το Stedelijk Museum στο Άμστερνταμ, όπως στην περίπτωση της Keren Cytter που δείξαμε τον Σεπτέμβριο του 2014, αλλά είναι νεότεροι και όχι superstars. Ο Basim Magdy που δείξαμε τον Ιούνιο του 2014, ανακοινώθηκε μόλις πριν λίγες ημέρες ο καλλιτέχνης της χρονιάς από την συλλογή της Deutsche Bank. Όμως κάθε χρόνο, μία από τις τέσσερις εκθέσεις που παρουσιάζουμε είναι πάντα Έλληνα εικαστικού. Το πρόγραμμά μας περιλαμβάνει επίσης διαλέξεις από καλλιτέχνες, οι οποίοι έρχονται στην Αθήνα και γνωρίζουν με τη σειρά τους την εικαστική σκηνή εδώ, οπότε δημιουργείται ένας διάλογος μεταξύ ελληνικής εικαστικής σκηνής και εξωτερικού. Πέραν αυτού, υπάρχει το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, που είναι εξίσου σημαντικό με τις εκθέσεις μας. Από το 2014, παρέχουμε δωρεάν συμβουλές σε φοιτητές και νέους δημιουργούς, για να τους βοηθήσουμε στο στήσιμο του portfolio τους, τη σύνταξη βιογραφικού ή οτιδήποτε σχετικό θελήσουν ώστε να έχουν τα εφόδια να προσεγγίζουν με αυτοπεποίθηση κι επαγγελματισμό, μουσεία, γκαλερί, επιμελητές και συλλέκτες.Ήδη έχουμε βοηθήσει πάνω από εξήντα ανθρώπους».
Basim Magdy, video still από το έργο The Dent 2014
Όπως εξηγεί, η συλλογιστική των μη κερδοσκοπικών γκαλερί έχει ιστορία: «Στη Νέα Υόρκη και το Λονδίνο είχαν γίνει ανάλογες κινήσεις ήδη από τη δεκαετία του ’70, καθώς υπήρχε η ανάγκη για δημιουργικούς χώρους με μεγαλύτερη ελαστικότητα στο πρόγραμμα και ολιγοήμερες δράσεις, εκτός του πλαισίου παραδοσιακών θεσμών, όπως τα μουσεία ή οι εμπορικές γκαλερί. Στην Ελλάδα είχαμε ανάλογες πρωτοβουλίες και στο παρελθόν αλλά και τώρα, με άλλους οργανισμούς που είναι μη κερδοσκοπικοί, ωστόσο το συγκεκριμένο μοντέλο, με ορισμένο πρόγραμμα τεσσάρων εκθέσεων το χρόνο και με εκπροσώπηση καλλιτεχνών για παρουσίαση και μόνο της δουλειάς τους, δεν υπήρχε». Παρόλο που το κέρδος δεν είναι ζητούμενο για την ίδια την γκαλερί, οι πωλήσεις για τους εικαστικούς που εκπροσωπεί και παρουσιάζει είναι πάντα ευπρόσδεκτες. «Λειτουργούμε ως απλός διαμεσολαβητής μεταξύ καλλιτέχνη και αγοραστή, τους οποίους φέρνουμε σε απευθείας επαφή», διευκρινίζει η Φωκιανάκη. «Η προηγούμενη έκθεσή μας, της Hera Büyüktaşçıyan, η οποία αντιπροσωπεύει φέτος τον Μάιο την Αρμενία στην Μπιενάλε της Βενετίας, πουλήθηκε λίγο μετά τα εγκαίνια σχεδόν αυτούσια σε συλλέκτη από την Τουρκία».
Γλυπτό της Μαργαρίτας Μποφιλίου από την επικείμενη έκθεση στις 15 Μαΐου
Η στόχευσή της για το μέλλον είναι απόλυτα συγκροτημένη: «Το βασικότερο σε αυτήν τη φάση είναι να εξελίξουμε το εκπαιδευτικό μας πρόγραμμα, καλώντας εικαστικούς, κριτικούς και επιμελητές από το εξωτερικό για να διοργανώνουν workshops και έτσι να δώσουμε πιο ολοκληρωμένη βοήθεια σε φοιτητές και νέους εικαστικούς για το οποίο θα συνεργαστούμε με φορείς από τη Νέα Υόρκη. Όσον αφορά το εκθεσιακό μας πρόγραμμα, έχει ήδη κλείσει μέχρι τα μέσα του 2016 με πολύ ενδιαφέροντες καλλιτέχνες. Στις 15 Μαΐου, εγκαινιάζουμε την έκθεση της Ελληνίδας Μαργαρίτας Μποφιλίου. Ο Σεπτέμβριος περιλαμβάνει την επιμέλεια ομαδικής έκθεσης μιας σημαντικής επιμελήτριας από την Ολλανδία της Maria Rus Bojan, και τον Νοέμβριο θα παρουσιάσουμε τον Mihuț Boșcu Kafchin, έναν πολύ νέο καλλιτέχνη, τη δουλειά του οποίου είδα πέρσι στο Παρίσι».