Παρασκευή 4 Δεκεμβρίου 2015. Αποκαλυπτήρια. Παρακολουθώ –σαν σε θέατρο– τους συντελεστές: Χρύσανθος και Σπύρος Πανάς, οι επιχειρηματίες που οραματίστηκαν τη φιλόδοξη αναβίωση του ιστορικού σημείου συνάντησης, Δημήτρης Καραμπατάκης, ο αρχιτέκτονας που ανέλαβε με το K-Studio το πέρασμα από το παρελθόν στο μέλλον. Τα βλέμματα στρέφονται προς την πόρτα. Είναι ο σκηνογράφος Διονύσης Φωτόπουλος, που με την αισθητική, τη γνώση, το αρχείο του, αλλά και ως σύνδεσμος με το πνευματικό παρελθόν του Zonars, έχει συμβάλει στη διαμόρφωση του έργου: «Ο ρόλος μου είναι συμβουλευτικός, φιλικός», θα μου πει αργότερα, ενώ, καθισμένος σε έναν από τους μεγάλους πράσινους βελούδινους καναπέδες, συζητά για μία ενδεχόμενη έκθεση με έργα που σκίτσαραν συχνά στο Zonars καλλιτέχνες και θαμώνες της εποχής. Δίνει ιδέες, ανασύρει αναμνήσεις.
Οι άνθρωποι –από τον Τσαρούχη, τον Χατζηκυριάκο-Γκίκα και τον Ελύτη, μέχρι τη Μελίνα, τον Χατζιδάκι, τον Μίνωα Βολανάκη, τον Δημήτρη Μυράτ και την Καρέζη– είναι σαφώς μέρος του μύθου «του πιο πολυτελούς ζαχαροπλαστείου της Αθήνας, τύπου ομοίου προς τα μεγαλύτερα και ωραιότερα της Βιέννης», όπως έγραψε ο Δημήτρης Ψαθάς. Εδώ έπιναν τον καφέ τους ο Lawrence Durrell, η Sophia Loren κι ο Anthony Quinn. «O René Magritte και η σύζυγος του, Georgette, είχαν ενθουσιαστεί με το Zonars, προτιμούσαν να παίρνουν εκεί το πρωινό τους όταν έμεναν στη Μεγάλη Βρεταννία», θυμάται ο δημοσιογράφος, σύμβουλος τέχνης και προσωπικός βιογράφος του Αλέξανδρου Ιόλα, Νίκος Σταθούλης. «Στο τελευταίο ταξίδι του στην Ελλάδα, ο Marcel Duchamp, φιλοξενούμενος του Ιόλα, είχε επισκεφτεί μαζί του το Zonars. Το επόμενο πρωί ήθελε τόσο να επιστρέψει που κατέβηκε με ταξί από την Αγία Παρασκευή. Στην επιστροφή χάθηκε, έφτασε απόγευμα, ώσπου ειδοποίησαν τον Ιόλα από τη Βασιλική τότε Χωροφυλακή», αφηγείται αφοπλιστικά.
Το εντυπωσιακό μπαρ με τη γλυπτική οροφή από μπρούντζο βρίσκεται στον πυρήνα του νέου Zonars.
Τραπεζάκια του Zonars στο πεζοδρόμιο της οδού Πανεπιστημίου, τον Ιούλιο του 1967.
«Το Zonars δεν είναι μόνο η γενιά του ’30, αυτό που έχουν στο μυαλό τους οι θαμώνες της δεκαετίας του ’70 ή ο Βασίλης Ζούλιας από το ’80. Έχει περάσει διαφορετικές εποχές, συναφείς με την πραγματικότητα της Ελλάδας», εξηγεί ο Χρύσανθος Πανάς. «Ακόμη και στην κατοχή, το Zonars απέπνεε μια αισιοδοξία, την ίδια που θέλουμε να εκφράζει σήμερα που η Ελλάδα κλονίζεται. Να είναι σημείο συνάντησης, ένα κέντρο των τεχνών. Το αναλάβαμε σε συνεργασία με την Τράπεζα Πειραιώς. Ο Μιχάλης Σάλλας έχει οραματιστεί να γίνει αυτό το σημείο το ευρωπαϊκό κέντρο της πρωτεύουσας, το οποίο πάντα με έβρισκε σύμφωνο. Όλα βρίσκονται εδώ γύρω –καλά ξενοδοχεία, εκπληκτικά κτίρια– και συγκλίνουν στο να δημιουργηθεί η νέα “αστική γειτονιά” της Αθήνας». Μιλά για το όραμα του Έλληνα ομογενή Κάρολου Ζωναρά, που διατηρούσε στο Οχάιο μια επικερδή σοκολατοβιομηχανία. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα φτιάχνει το μικρό ζαχαροπλαστείο στην απέναντι πλευρά της Πανεπιστημίου.
Το μεγάλο Zonars εγκαινιάζεται το Δεκαπενταύγουστο του 1940, στο κτίριο του Μετοχικού Ταμείου Στρατού –διατηρητέo ιστορικό μνημείο και δείγμα της αρχιτεκτονικής των δημόσιων κτιρίων του Μεσοπολέμου, σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Βασίλη Κασσάνδρα και Λεωνίδα Μπόνη. «O Ζωναράς είχε βάλει τα καλύτερα υλικά», συνεχίζει ο Χρύσανθος Πανάς, που έψαξε και βρήκε την κόρη του, Αλεξάνδρα Αλεξανδράκη. «Ήταν πολυτελές χωρίς να είναι επιδεικτικό –όπως θα είναι σήμερα». Οι ξύλινες επενδύσεις τού Αθηναίος & Βαράγκης, πολυέλαιοι και καθρέφτες, καλά σερβίτσια και λινά τραπεζομάντηλα του προσέδιδαν μεγαλοπρέπεια που παρέπεμπε στα καλά καφέ της Ευρώπης, όπως το Caffè Florian στη Βενετία, το Café de Flore στο Παρίσι ή το Caffè Greco στη Ρώμη. Η Coca-Cola ερχόταν ειδικά σε βαρέλια κατευθείαν από την Αμερική, ενώ οι Αθηναίοι δοκίμαζαν για πρώτη φορά παγωτό Σικάγο.
Σκίτσο του Μίνου Αργυράκη.
Διονύσης Φωτόπουλος, Χρύσανθος και Σπύρος Πανάς.
«Θέλουμε το νέο Zonars να αποτελεί συνέχεια του παρελθόντος του, σαν να υπήρχε πάντα. Γι’ αυτό ζητήσαμε τη συνδρομή του Διονύση Φωτόπουλου. Επαναφέραμε στοιχεία που ήταν σημεία αναφοράς, όπως το πρώτο μωσαϊκό, το δέρμα και το βελούδο, τις μπουαζερί και τα μάρμαρα, όλα δοσμένα με σύγχρονη ματιά. Στο κέντρο του χώρου δεσπόζει ένα εντυπωσιακό bar, ένα “food & beverage performance”, όπου θα σερβίρεται και σούσι. Στο μενού, εκτός από διεθνή και fusion κουζίνα, προτείνουμε και signature πιάτα, αγαπημένα διάσημων θαμώνων του Zonars. Θα επαναφέρουμε, ας πούμε, το afternoon tea συνοδεία μουσικού κουαρτέτου και τα γλυκά που σερβίρονται σε τρόλεϊ, αγαπημένα του Γιάννη Τσαρούχη. Υπάρχει επίσης ένα γλυκό sur mesure από τον Στέλιο Παρλιάρο».
«Γιατί Δημήτρης και Κωνσταντίνος Καραμπατάκης;» τον ρωτάω. «Διότι έχουν φτιάξει το Scorpios στη Μύκονο και το Opso στο Λονδίνο, γιατί τα έργα τους έχουν ψυχή, γιατί είναι η νέα γενιά, όπως αντίστοιχα την εποχή που φτιάχτηκε το Zonars ήταν ο Κασσάνδρας και ο Μπόνης», λέει αβίαστα.
Φωτιστικά του Michael Anastassiades
Κλασικά στοιχεία με σύγχρονο πνεύμα.
«Πρέπει να σεβαστείς και να εμπνευστείς από την ιστορία αλλά να μην καθηλωθείς από αυτήν», εξηγεί ο Δημήτρης Καραμπατάκης. «Με αυτό στο μυαλό, αναζητήσαμε ισορροπία μεταξύ του τι ήταν και τι θα μπορούσε να γίνει, για να καταλήξουμε σε αντίστοιχες επιλογές: Διαρρύθμισης, λειτουργίας του χώρου, υλικών-παλέτας, επίπλωσης και διάθεσης. Ξεκινήσαμε με μια μεγάλη έρευνα με την Τράπεζα Πειραιώς, που συγκεντρώνεται σε ένα λεύκωμα-αναδρομή στην ιστορία του Zonars. Θέλαμε ένα κολάζ από τις διαφορετικές περιόδους –το pattern στο μωσαϊκό είναι από το παλιό Zonars, η σκύρα παραπέμπει στο χρωματισμό του και το τσιμέντο είναι το πιο σύγχρονο στοιχείο. Χρησιμοποιήσαμε φώτα του Michael Anastassiades –ο ίδιος μας συμβούλευσε ποια να επιλέξουμε σε πρόσφατη επίσκεψή του. Αν η Αθήνα είναι ξενοδοχείο, το Zonars είναι το lobby της. Αυτό θα είναι η επιτυχία του. Με το bar ως πυρήνα, να δίνει ενέργεια ακτινωτά, επιδιώκουμε τη συναναστροφή. Κάποτε στα καφέ γινόταν ανταλλαγή ιδεών ανάμεσα σε σκεπτόμενους ανθρώπους. Το Zonars ήταν ένα από αυτά. Ελπίζω να ξαναγίνει».
PHOTOS: ΝΙΚΟΣ ΚΟΚΚΑΣ, ΑΡΧΕΙΟ ΜΕΓΑΛΟΚΟΝΟΜΟΥ, ΑΡΧΕΙΟ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ, ΗΝΩΜΕΝΟΙ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ, ΣΥΛΛΟΓΗ Ν.Ε. ΤΟΛΗ.