Τα τελευταία χρόνια, και ιδιαίτερα κατά τα την περίοδο που η πανδημία της Covid-19 μονοπωλούσε το ενδιαφέρον του πλανήτη, το ζήτημα των fake news και της παραπληροφόρησης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης απασχόλησε σε μεγάλο βαθμό τους χρήστες τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. Μήπως όμως το πρόβλημα αυτό τείνει πλέον να… ξεχαστεί;
Το γεγονός ότι οι τεχνολογικοί κολοσσοί προέβησαν πρόσφατα σε περικοπές, οι οποίες επηρέασαν το προσωπικό τους που είναι εξειδικευμένο στην αντιμετώπιση των ψευδών ειδήσεων, δημιούργησε φόβους ότι η εγκυρότητα και η αξιοπιστία του διαδικτυακού περιεχομένου έπαψαν να αποτελούν προτεραιότητα για τις εν λόγω εταιρείες.
Σημειώνεται ότι, τον περασμένο μήνα, το YouTube, το οποίο ανήκει στη Google, μείωσε «σιωπηρά» τον αριθμό των μελών μιας ομάδας ειδικών που στόχος της είναι η διαχείριση του προβλήματος της παραπληροφόρησης, όπως αναφέρουν πηγές με γνώση του θέματος που επικαλέστηκαν σε πρόσφατο άρθρο τους οι New York Times.
Η ίδια τάση έχει παρατηρηθεί και στο Twitter, το οποίο – μετά την εξαγορά του από τον Έλον Μασκ- έχει επίσης προβεί σε σημαντικές περικοπές προσωπικού, ενώ η Meta, στην οποία ανήκουν το Facebook, το Instagram και το WhatsApp έχει στρέψει πλέον το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής της στη μετάβαση προς τον εικονικό κόσμο του Metaverse.
Θα πρέπει λοιπόν οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να ανησυχούν για το μέλλον; Ο καθηγητής Τσάρλι Μπέκετ από το τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του London School of Economics μίλησε στην «Κ» για το μέλλον της πληροφορίας στα social media, ενώ ο κ. Δημήτρης Αλικάκος, δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης της σελίδας Ellinika Hoaxes, μας εξήγησε ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά τις ψευδείς ειδήσεις.
Τα fake news και τα «μαθήματα» της πανδημίας
Ο κ. Αλικάκος τονίζει ότι το ζήτημα των fake news ήταν στα χείλη όλων κατά την πιο δύσκολη περίοδο της πανδημίας. Όπως εξηγεί, ο λόγος που συνέβαινε αυτό είχε να κάνει με το ότι υπήρξαν άνθρωποι που οδηγήθηκαν στις ΜΕΘ ή ακόμα και στο θάνατο λόγω της κακής ενημέρωσης, γεγονός που ανέδειξε πόσο σοβαρές συνέπειες μπορεί να έχει η διασπορά ψευδών ή ανακριβών ειδήσεων.
Στη συνέχεια, ωστόσο, το πρόβλημα αυτό έπαψε να βρίσκεται στο προσκήνιο και οδηγήθηκε ως έναν βαθμό στην απαξίωση, αναφέρει ο ίδιος.
Από την πλευρά του πάντως, ο καθηγητής Τσάρλι Μπέκετ επισημαίνει ότι οι χρήστες αντιλήφθηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό τις σοβαρές συνέπειες που μπορεί να έχουν τα fake news ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά υγειονομικά και οικονομικά θέματα.
«Ο κόσμος μαθαίνει μέσα από τα λάθη, ειδικά όταν αυτά έχουν μεγάλο κόστος», λέει ο ίδιος.
Είναι όμως οι χρήστες σε θέση να «φιλτράρουν» σε ικανοποιητικό βαθμό τις πληροφορίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χωρίς να προϋπάρχει επαρκής έλεγχος από τις πλατφόρμες;
Τι ισχύει στην Ελλάδα
«Κάθε πλατφόρμα έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και τη δική της πολιτική», σημειώνει ο κ. Αλικάκος. «Στο Twitter π.χ. η κατάσταση ήταν πολύ κακή και αφότου ανέλαβε ο Έλον Μασκ έγινε χαώδης και δεν φαίνεται να υπάρχει ελπίδα για βελτίωση. Τα πράγματα είναι άσχημα και σε ό,τι αφορά στο YouTube».
Ωστόσο, ο κ. Αλικάκος αναφέρει ότι οι προσπάθειες που γίνονται από το Facebook για την αντιμετώπιση των fake news, δεν έχουν επηρεαστεί, σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα τουλάχιστον.
«Ως πιστοποιημένοι συνεργάτες στο fact-checking του Facebook δεν έχουμε αντιληφθεί καμία αλλαγή προς το χειρότερο», σημειώνει. Παρ’ όλα αυτά, επισημαίνει ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης, καθώς παραμένουν κάποιες «τρύπες» και «ατέλειες».
«Για τον διαχειριστή π.χ. μιας σελίδας, η οποία διασπείρει συνεχώς παραπληροφόρηση υπάρχει μεν η“ποινή” αλλά μέχρι να γίνει αντιληπτή η ψευδής είδηση και να επισημανθεί, η εν λόγω σελίδα έχει καταφέρει ήδη να αυξήσει τα “κλικς” και τους ακολούθους της, οπότε ο στόχος της δεν επηρεάζεται», εξηγεί ο κ. Αλικάκος.
«Θα θέλαμε από την πλατφόρμα ένα καλύτερο μοντέλο εντοπισμού ψευδών ειδήσεων μέσα από την Τεχνητή Νοημοσύνη, ενώ θα πρέπει να υπάρχουν και αυστηρότερες συνέπειες για όσους διασπείρουν κατ’ επανάληψη παραπληροφόρηση», τονίζει ο ίδιος.
Χρέος των εταιρειών ή πολιτική ευθύνη;
«Εάν κάποιος προσπαθούσε να ελέγξει το ίντερνετ με τον τρόπο που ελέγχεται μια εφημερίδα, θα καταλήγαμε να μην έχουμε καθόλου ίντερνετ», αναφέρει ο Τσάρλι Μπέκετ.
Σύμφωνα με τον καθηγητή, θα ήταν τεράστια η προσπάθεια και το κόστος που θα απαιτούνταν για να περάσουν όλες οι διαδικτυακές πληροφορίες από το «μικροσκόπιο» πριν δημοσιευτούν.
«Πρέπει κατά κάποιον τρόπο να αποδεχθούμε ότι το πρόβλημα θα υπάρχει», συνεχίζει ο καθηγητής, τονίζοντας ότι για την αντιμετώπισή του χρειάζεται «περισσότερη δουλειά για την παραγωγή καλής ποιότητας ειδήσεων» από εκείνους που είναι σε θέση να αναλάβουν αυτή την ευθύνη με τρόπο αποτελεσματικό.
Τέλος, ο ίδιος αναφέρει ότι η μόνη λύση για ένα καλύτερο μέλλον σε ό,τι αφορά την εγκυρόττητα των πληροφοριών στα social media, είναι να μην ανατίθεται αυτή η ευθύνη αποκλειστικά στις εταιρείες.
«Δεν μπορούμε να περιμένουμε μόνο από τον Μασκ και τον Ζούκερμπεργκ να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα», αναφέρει. «Θα πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο στο να απαιτούμε μεγαλύτερη διαφάνεια και ειλικρίνεια σε πολιτικό επίπεδο καθώς και στη βελτίωση της ποιότητας του περιεχομένου που παράγουν επαγγελματίες δημοσιογράφοι».
Φαίνεται λοιπόν πως το ζήτημα των fake news και της παραπληροφόρησης δεν μας απασχολεί πλέον στον ίδιο βαθμό συγκριτικά με την περίοδο της πανδημίας, αλλά το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει και η αντιμετώπισή του αποτελεί ευθύνη όχι μόνο των εταιρειών αλλά και των αρχών ψηφιακής διακυβέρνησης.
«Είναι όπως με τις εταιρείες αυτοκινήτων», εξηγεί ο Τσάρλι Μπέκετ. «Περιμένουμε από αυτές να φτιάχνουν ασφαλή αυτοκίνητα που δεν θα μας “σκοτώσουν”, αλλά δεν θα κατηγορήσουμε μια εταιρεία αν κάποιος εμπλακεί σε ατύχημα με αυτοκίνητό της επειδή οδηγούσε μεθυσμένος».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr