Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ΓεωΣυναντήσεις, ένας κύκλος 6 ομιλιών με τίτλο « Νερό, Αέρας, Γη, Φωτιά : παρατηρώντας τον πλανήτη» και άξονα τα 4 πρωταρχικά στοιχεία του αρχαιοελληνικού κόσμου, θα προβάλει τα ευρωπαϊκά προγράμματα παρατήρησης (διαστημικής, υποβρύχιας, επίγειας, υπόγειας) της Γης στα οποία συμμετέχουν ελληνικές και γαλλικές ερευνητικές ομάδες καθώς και επιφανείς Γάλλοι επιστήμονες.
Η τρίτη από τις 6 ομιλίες του κύκλου αυτού διοργανώνεται στις 31 Μαρτίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και είναι αφιερωμένη στα ηφαίστεια και στις πυρκαγιές.
Υπάρχει δυνατότητα να ανιχνεύσουμε την έναρξη μιας δασικής πυρκαγιάς ήδη από τα πρώτα λεπτά; Μπορούμε να παρατηρούμε ταυτόχρονα και τα 1500 περίπου ενεργά ηφαίστεια του πλανήτη;
Η αρμάδα των δορυφόρων που περιστρέφεται αέναα πάνω από το κεφάλι μας περιλαμβάνει και κάποιους, κυρίως μετεωρολογικούς δορυφόρους, οι οποίοι παρέχουν δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν – πέρα από τον αρχικό σκοπό τους – και για τον εντοπισμό και την παρακολούθηση φυσικών καταστροφών, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο. Σήμερα, η εκπληκτική πρόοδος των δορυφορικών τεχνικών παρέχει τη δυνατότητα παρακολούθησης της εξέλιξης μιας ηφαιστειακής έκρηξης ή μιας πυρκαγιάς, με πολύ μεγάλη ακρίβεια.
Στη Γαλλία, στην Ελλάδα αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου, οι εικόνες που προέρχονται από τους δορυφόρους, τους «φρουρούς του διαστήματος», μπορούν να χρησιμοποιηθούν από αρκετούς φορείς που είναι επιφορτισμένοι με την παροχή υπηρεσιών πολιτικής προστασίας. Στην περίπτωση των ηφαιστείων, η παρακολούθηση μέσω δορυφόρου παρουσιάζει ενδιαφέρον και για τον τομέα των αερομεταφορών , δεδομένου ότι ένα νέφος στάχτης μπορεί να αποκλείσει την πρόσβαση στον εναέριο χώρο για πολλές μέρες, όπως συνέβη το 2010.
Ο Steve Tait, ηφαιστειολόγος, και ο Χάρης Κοντόες, ειδικός της δορυφορικής απεικόνισης, μάς μιλούν για τις πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα αυτό και μας εξηγούν με συγκεκριμένα παραδείγματα τη σημασία τους για το κοινωνικό σύνολο.
Η ομιλία του STEVE TAIT, Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Paris 7 – Denis Diderot, έχει τίτλο «Ηφαίστεια στο μάτι των δορυφόρων», ενώ ο ΧΑΡΗΣ ΚΟΝΤΟΕΣ, Διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, θα εξηγήσει «Γιατί η δορυφορική εικόνα φέρνει την ανατροπή στην ανίχνευση πυρκαγιών».
O Steve Tait είναι καθηγητής πανεπιστημίου και ηφαιστειολόγος στο Ινστιτούτο Γεωφυσικής στο Παρίσι, ένα από τα μεγαλύτερα ερευνητικά κέντρα της Γαλλίας στον τομέα των Γεωεπιστημών. Ασχολείται εδώ και πολλά χρόνια με τους μηχανισμούς των ηφαιστειακών εκρήξεων ενώ υπήρξε διευθυντής ηφαιστειλογικών παρατηρητηρίων (νήσος Ρεϋνιόν, Γαλλικές Αντίλλες, κλπ.) Μελετά τη δυναμική των διαφορετικών τύπων ηφαιστείων (είτε παρουσιάζουν εκρηκτική δραστηριότητα είτε όχι) μέσω αναλογικής ή ψηφιακής μοντελοποίησης αλλά και μέσω επιτόπιας παρατήρησης.
Είναι επίσης ο συντονιστής του ευρωπαϊκού προγράμματος EVOSS, το οποίο καλείται να προσφέρει δυνατότητες παρακολούθησης, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, των ενεργών ηφαιστείων της Ευρώπης και της Αφρικής, μέσω δορυφόρου. Ορισμένα ηφαίστεια βρίσκονται πολύ μακριά από τα παρατηρήρια ή δεν διαθέτουν όργανα μέτρησης. Είναι λοιπόν απαραίτητο να υπάρχει δυνατότητα παρακολούθησης της δραστηριότητάς τους με διαφορετικό τρόπο. Ανά τακτά χρονικά διαστήματα, της τάξεως των δέκα περίπου λεπτών, ο δορυφόρος αποστέλλει μια εικόνα του ηφαιστείου και σε περίπτωση που αυτό έχει εκραγεί, παρέχει τη δυνατότητα μέτρησης ορισμένων παραμέτρων-κλειδιών που χρησιμοποιούνται από τους ερευνητές προκειμένου να αξιολογηθεί η επικινδυνότητα του φαινομένου.
Ο Χάρης Κοντοές είναι διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και ειδικεύεται στη δορυφορική τηλεπισκόπηση. Είναι συντονιστής του ευρωπαϊκού προγράμματος BEYOND που παρέχει τη δυνατότητα δορυφορικής παρακολούθησης των φυσικών καταστροφών στην Ευρώπη, ιδίως δε σε ελληνικό έδαφος. Ένας από τους στόχους του BEYOND είναι η παρακολούθηση, σχεδόν σε πραγματικό χρόνο, των δασικών πυρκαγιών: πρόκειται για πρώιμη ανίχνευση πυρκαγιών, δεδομένου ότι τα πρώτα λεπτά είναι ζωτικής σημασίας, καθώς εάν υπάρχει δυνατότητα εντοπισμού της πυρκαγιάς εξαρχής, είναι πιθανότερο αυτή να μπορέσει να τεθεί υπό έλεγχο.
Τα κλιματολογικά μοντέλα υποδεικνύουν ότι η συχνότητα των πυρκαγιών αναμένεται να αυξηθεί κατά τα επόμενα χρόνια (εξαιτίας της παρατεταμένης ξηρασίας). Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να υπάρχουν εξελιγμένα εργαλεία ανίχνευσης προκειμένου να συμβάλλουν στην επιτόπια πυροσβεστική επέμβαση. Το πρόγραμμα BEYOND παρουσιάζει ενδιαφέρον για φορείς επιφορτισμένους με την παροχή πολιτικής προστασίας αλλά και για αγρότες ή ακόμη και επαγγελματίες του τουρισμού, καθώς το πρόγραμμα στόχο έχει να αξιολογήσει τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών στο έδαφος.
Το Φεστιβάλ ΓεωΣυναντήσεις
Στην τέταρτη χρονιά του, το ελληνογαλλικό Φεστιβάλ «ΓεωΣυναντήσεις» που τελεί υπό την αιγίδα του Δήμου Αθηναίων και του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών σάς προσκαλεί, πριν από τη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, που θα πραγματοποιηθεί στο Παρίσι το 2015, να ανακαλύψετε τους επιστήμονες που αφουγκράζονται τον πλανήτη και τις τεχνολογικές εφευρέσεις που μας δίνουν τη δυνατότητα μιας ολοένα και πιο προηγμένης παρατήρησης των φαινομένων.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη Μεσόγειο και τα οικοσυστήματά της; Μπορεί να υπάρξει έγκαιρος έλεγχος των δασικών πυρκαγιών; Μπορεί να δημιουργηθεί τσουνάμι στο Αιγαίο πέλαγος; Πώς θα μπορούσαμε να ελέγξουμε καλύτερα την ποιότητα του αέρα στις μεγαλουπόλεις; Πώς θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη η παρατήρηση των ηφαιστείων της Γης με μεθόδους δορυφορικής τηλεπισκόπησης;
Πάνω από το κεφάλι μας, εκατοντάδες δορυφόροι παρακολουθούν διαρκώς την κατάσταση του πλανήτη ενώ χιλιάδες επίγειοι, εναέριοι και θαλάσσιοι επεξεργαστές σήματος στη Γη, εντοπίζουν, πραγματοποιούν συστηματική συλλογή και επεξεργασία μετρήσεων και καταγράφουν τις αλλαγές που συντελούνται. Σημαντικές όσο και κρίσιμες πληροφορίες στην υπηρεσία του πολίτη…
Από το Φεβρουάριο ως και τον Ιούνιο του 2014, το Φεστιβάλ ΓεωΣυναντήσεις αφηγείται τις αλλαγές που συμβαίνουν στον πλανήτη μας, με επίκεντρο τη Μεσόγειο και ειδικότερα την Ελλάδα, χώρα που πλήττεται συχνά από φυσικές καταστροφές.
Πού και ποτέ
Oι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ ΓεωΣυναντήσεις θα διαρκέσουν μέχρι τις 30/06/2014 και θα λάβουν χώρα στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, στο ίδρυμα Ευγενίδου, στο βιβλιοπωλείο των Εκδόσεων Πατάκη, στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, στην Ελληνογαλλική Σχολή Ευγένιος Ντελακρουά, στη Σχολή Μωραΐτη, στο λέξη-λόγος.
Ο συγκεκριμένος κύκλος ομιλιών θα ολοκληρωθεί στις 27 Μαΐου 2014 στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος στις 19:30, με τη λευκή επιταγή που έχει δοθεί στο Jean Jouzel, Διευθυντή του Ινστιτούτου Pierre-Simon Laplace (CEA), αντιπρόεδρο της IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή) και στο Χρήστο Ζερεφό, Ακαδημαϊκό, κλιματολόγο του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος της IPCC (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή), Πρόεδρο του Μαριολοπούλειου – Καναγκίνειου Ιδρύματος Επιστημών Περιβάλλοντος.
Το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ ΓεωΣυναντήσεις 2014 υπάρχει στις ιστοσελίδες http://lesrencontresdelaterre.blogspot.com/, http://www.lesvisuels.com/geo2014/ και www.gfa.gr
Διοργανωτές και Συνεργάτες
Το Μαριολοπούλειο – Καναγκίνειο Ίδρυμα Επιστημών Περιβάλλοντος, το Conférences Sans Frontières, το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος στο πλαίσιο του προγράμματος Ελλάς Γαλλία Συμμαχία 2014, μαζί με διάφορους συνεργάτες όπως το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, το Ίδρυμα Ευγενίδου, το Κέντρο Κοινωνίας, Επιστήμης και Τέχνης (Caid), οι Εκδόσεις Πατάκη, η Ελληνογαλλική Σχολή Ευγένιος Ντελακρουά , η Σχολή Μωραΐτη, το λέξη-λόγος διοργανώνουν αυτήν τη σημαντική «συνάντηση με τη Γη», προάγοντας την επιστήμη μέσα από μια ελληνογαλλική συνεργασία.