Κύριο άρθρο / New York Times: Μια χαμένη ευκαιρία
«Πρέπει να είσαι ανθεκτικός για να αντέξεις στη Νέα Υόρκη», καυχήθηκε ο δήμαρχος Μπιλ ντε Μπλάζιο, επιλέγοντας να αποδοκιμάσει την Amazon για την απόφασή της να ακυρώσει τα σχέδιά της για την ανέγερση της δεύτερης έδρας της στο Queens. Τι περίεργη αφορμή για να εκφράσει την περηφάνια του.
Είναι βέβαιο ότι στις μέρες μας πρέπει να είναι κανείς ανθεκτικός. Αυτό όμως είναι επειδή το μετρό δεν λειτουργεί, στους δρόμους επικρατεί συμφόρηση, τα ενοίκια είναι πανάκριβα, οι ξενώνες των αστέγων είναι υπερπλήρεις και τα σχολεία είναι φυλετικά διαχωρισμένα και συχνά ανεπαρκή. Σκεφτείτε τώρα πόσο πιο δύσκολα θα γίνουν τα πράγματα για τον μέσο πολίτη –όχι για αυτούς που κυκλοφορούν με οδηγούς σε κρατικά οχήματα–, αν η Νέα Υόρκη αποκτήσει τη φήμη μιας πόλης υπεροπτικά εχθρικής απέναντι στις επιχειρήσεις.
Υπήρχαν ένα σωρό προβλήματα με τη συμφωνία, και η Amazon δεν αποτελεί υπόδειγμα, αλλά η ξαφνική αποχώρησή της είναι ένα πλήγμα για τη Νέα Υόρκη, η οποία θα κέρδιζε 25.000 θέσεις εργασίας και 27 δισ. δολάρια σε φορολογικά έσοδα στις επόμενες δύο δεκαετίες. Τα συνθήματα και οι ύβρεις των εκλεγμένων αξιωματούχων –και των στελεχών της Amazon– οδήγησαν σε ένα αποτέλεσμα όπου όλοι βγήκαν χαμένοι.
Ο κυβερνήτης Αντριου Κουόμο και ο Ντε Μπλάζιο, σε μια σπάνια επίδειξη ομόνοιας, έστρωσαν κόκκινο χαλί για την Amazon. Πρόσφεραν φορολογικές ελαφρύνσεις ύψους 3 δισ. δολαρίων για την ανέγερση των γραφείων στη συνοικία του Long Island City. Αλλά ήταν προφανές από την πρώτη στιγμή που ανακοινώθηκε η συμφωνία –μια από τις μεγαλύτερες στην ιστορία της πολιτείας– ότι δεν θα ήταν όλοι οι Νεοϋορκέζοι εξίσου φιλόξενοι.
Υπήρχαν καλοί λόγοι να επικρίνει κανείς το μέγεθος των φοροελαφρύνσεων και τη μυστικότητα των διαπραγματεύσεων. Επειτα από χρόνια ραγδαίας ανάπτυξης στη Νέα Υόρκη, που οδήγησε τις τιμές των ακινήτων στα ύψη, πολλοί είχαν δίκιο να φοβούνται ότι η άφιξη της Amazon θα αύξανε ακόμα περισσότερο το κόστος στέγασης.
Τα πράγματα όμως γρήγορα ξέφυγαν από τον έλεγχο: η λογική κριτική κατά της συμφωνίας έδωσε τη θέση της στην εναντίωση κατά της ίδιας της εταιρείας. Πολιτικοί που θεωρούνται προοδευτικοί κατακεραύνωσαν την Amazon ως μια αδηφάγο μηχανή παραγωγής ανισότητας. Λίγοι έμοιαζαν να ενδιαφέρονται για τη βελτίωση της συμφωνίας ώστε να εξυπηρετήσει καλύτερα την εταιρεία αλλά και την πόλη.
Ηταν μια χαμένη ευκαιρία. Ας γίνει δίδαγμα.
Ντέιβιντ Λεόνχαρντ / New York Times: Ζήτημα αρχής
Εδώ και χρόνια, οι εταιρείες επιβάλλονται στην τοπική αυτοδιοίκηση –και στους φορολογουμένους– βάζοντάς τους να πολεμούν μεταξύ τους. Αν ένας δήμος ή μια πολιτεία δεν προσφέρει φοροελαφρύνσεις ή επιδοτήσεις, απειλούν ότι θα πάνε αλλού. Η Boeing, η Nike, η Intel, η Ford, η General Motors, η Foxconn, η Royal Dutch Shell και πολλές άλλες εταιρείες το έχουν κάνει. Από το 1990 και μετά, το μέγεθος αυτών των δώρων έχει εκτοξευθεί.
Οι συμφωνίες αυτές είναι συχνά δημοφιλείς όταν συνάπτονται. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, οι περισσότεροι Νεοϋορκέζοι ήταν υπέρ των σχεδίων της Amazon στο Queens. Οι New York Times και η Wall Street Journal άσκησαν κριτική στους πολιτικούς των οποίων οι διαφωνίες βύθισαν τη συμφωνία.
Οι υποστηρικτές της, επιπλέον, έχουν κάποια καλά επιχειρήματα. Οι επικριτές της Amazon έχουν ενίοτε χρησιμοποιήσει ανόητη αντικαπιταλιστική ρητορική. Και η συμφωνία θα βοηθούσε κάπως την οικονομία του Queens (κάπως μόνο: η Νέα Υόρκη απασχολεί 4 εκατομμύρια άτομα, το Queens πάνω από ένα εκατομμύριο). Αλλά υπάρχει μια πιο μεγάλη εικόνα: οι επιδοτήσεις για την προσέλκυση πολυεθνικών είναι πολύ κακή πολιτική.
Δεν συμβάλλουν καθόλου στη συνολική μεγέθυνση της οικονομίας. Οι επιδοτήσεις, κυρίως, οδηγούν σε αναδιανομή προς τα πάνω, από τους φορολογουμένους προς τους μετόχους. Αν κάθε ΟΤΑ δικαιολογεί τέτοιες χαριστικές ρυθμίσεις βάσει των δικών του συμφερόντων, η τραγωδία των κοινών δεν θα τελειώσει ποτέ. Κάποιος πρέπει να πάρει μια θέση αρχής.
Στη Νέα Υόρκη, μια συμμαχία ακτιβιστών και πολιτικών το έκαναν. Ανέδειξαν τη δυσώδη φύση και τη μυστικοπάθεια που περιέβαλλαν τις επιδοτήσεις, οι οποίες είναι κι αυτές, με τον δικό τους τρόπο, αντικαπιταλιστικές. Ο Γκρεγκ Λε Ρόι, που ασχολείται καιρό με αυτά τα ζητήματα, δήλωσε στους Times ότι η κατάρρευση της συμφωνίας «είναι θείο δώρο για όσους εξ ημών προσπαθούμε να μεταρρυθμίσουμε τις πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης».
Για αρκετές δεκαετίες, οι πολιτικοί της τοπικής αυτοδιοίκησης ένιωθαν πίεση μόνο από μία πλευρά σε αυτό το ζήτημα: ωθούνταν να κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να προσελκύσουν εταιρείες στην περιοχή τους. Το αποτέλεσμα ήταν να συνεισφέρουν, συχνά άθελά τους, στη δραστική αύξηση της ανισότητας.
Η άτακτη αποχώρηση της Amazon από τη Νέα Υόρκη είναι μια νίκη για την άλλη πλευρά.