Η επιστροφή του Μακρόν

3' 31" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στην Ευρώπη, διανύουμε τη δεύτερη μεγάλη μεταπολεμική καμπή μετά το 1989. Επί τέσσερις και πλέον δεκαετίες, ο Ψυχρός Πόλεμος επέβαλε σταθερότητα και διαμόρφωσε τις συνθήκες για την οικονομική και πολιτική ευρωπαϊκή σύγκλιση. Η μετέπειτα περίοδος απλώς προεξέτεινε τις ήδη διαμορφωμένες τάσεις. Η συντριπτική ισχύς των Ηνωμένων Πολιτειών απέκλειε ευρύτερες ανακατατάξεις – εκτός από την επιθυμητή ευρωπαϊκή επέκταση προς Ανατολάς. Πίσω από αυτήν την εικόνα, εκτυλίχθηκαν διαδικασίες οι οποίες μόλις προσφάτως άρχισαν να νοηματοδοτούνται. Η Ρωσία του Πούτιν επανέκτησε τον αυτοκρατορικό της ρόλο. H επανενοποιημένη Γερμανία επέβαλε αργά αλλά σταθερά τη διακριτική ηγεμονία της στην Ευρώπη. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίστηκαν οι PIGS, και ιδιαιτέρως η Ελλάδα, ανακαλεί τις παλαιές θεωρίες περί Lebensraum.

Μοιάζει να επανέρχονται τα παλαιά γεωπολιτικά διακυβεύματα του Μεσοπολέμου. Καθώς το Ηνωμένο Βασίλειο κινείται προς την υψιπετή απομόνωση και οι «Yankees» επιστρέφουν οίκαδε, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με τις ιστορικές αντιφάσεις της: ρωσογερμανικές τριβές για τον ενδιάμεσο χώρο, αυξανόμενες ανισότητες ανάμεσα στον Βορρά και στον Νότο, γαλλογερμανικός ανταγωνισμός για την ευρωπαϊκή ηγεμονία.

Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να τοποθετηθεί η πολιτική κατάσταση στη Γαλλία. Η εκλογική υποστήριξη του γαλλικού κατεστημένου στον ευφυέστατο και καλλιεργημένο Μακρόν έδειξε ότι, μετά την εμπειρία Ολάντ, οι Γάλλοι επέλεξαν ηγέτη με αξιοκρατικά κριτήρια. Τα επερχόμενα ευρωπαϊκά διακυβεύματα δεν επέτρεπαν εύπεπτες συναινετικές λύσεις. Η Γαλλία έπρεπε να αναρρώσει για να ηγηθεί στην Ευρώπη.

Ο νέος πρόεδρος προώθησε μεταρρυθμίσεις οι οποίες, επί των προκατόχων του, αναστέλλονταν μέσα στο κλίμα ενός αναπτυσσόμενου λαϊκισμού, αριστερού και δεξιού. Ομως, την επιτυχή πρώτη φάση ακολούθησε μια γενικευμένη τυφλή αντίδραση. Δεν είναι σαφές πώς, από ποιους και με τι μεθόδους· η Ιστορία θα το δείξει. Δύσκολα, όμως, πείθεται κανείς ότι η τρέχουσα κοινωνική έκρηξη, με τις πρωτόγνωρες βιαιοπραγίες, είναι απλώς ένα ξέσπασμα συσσωρευμένης δυσαρέσκειας. Παραλλήλως, άλλωστε, ξεκίνησε ένα σοβαρό κύμα αντισημιτισμού. Η τεράστια αυτή αναταραχή οργανώθηκε διαδικτυακά και εκδηλώθηκε μερικούς μήνες πριν από τις ευρωεκλογές. Η ένταση, ο συντονισμός και ο επαγγελματισμός των «επεισοδίων» δείχνουν ότι δεν πρόκειται για συνήθεις διαδηλώσεις. Ποτέ άλλοτε διαδηλωτές δεν είχαν προβεί σε τέτοιες ενέργειες μίσους – ούτε καν τον Μάιο του 1968.

Οι σαββατιάτικες διαδηλώσεις προκάλεσαν πρωτοφανείς ζημίες όχι μόνο σε αυτοκίνητα και επιχειρήσεις, τους συνήθεις στόχους των casseurs· αλλά και, κυρίως, στα εμβληματικά κτίρια-σύμβολα της γαλλικής πρωτεύουσας. Μετά τον αρχικό αιφνιδιασμό, όμως, οι δυνάμεις ασφαλείας αντιτάχθηκαν σθεναρά στο «αντάρτικο των πόλεων», δηλαδή στους ταραχοποιούς οι οποίοι καλύπτονται πίσω από μάσκες, κουκούλες και τα κίτρινα γιλέκα των πραγματικών διαδηλωτών.

Ο Μακρόν δεν απαξίωσε τη μαζική κοινωνική διαμαρτυρία. Αναγνώρισε λάθη, παραδέχθηκε την προσωπική του αμφισβήτηση. Ως απάντηση, ικανοποίησε όσα αιτήματα είχαν σαφές και συγκεκριμένο περιεχόμενο· άνοιξε έναν δημόσιο διάλογο, ώστε να γεφυρώσει κατά το δυνατόν το χάσμα ανάμεσα στη γραφειοκρατική διοίκηση και στο λαϊκό αίσθημα· παρενέβη αυτοπροσώπως στην επικοινωνία ενόσω οι διαδηλωτές στρέφονταν απευθείας εναντίον του, αγνοώντας προσβολές και κινδύνους. Επανέφερε, δηλαδή, την πολιτική στο προσκήνιο.

Παρά την αποσταθεροποίηση, οι μεταρρυθμίσεις προχωρούν. Στη μέση εκπαίδευση επανέρχονται οι αξίες και τα σύμβολα της République: γαλλική και ευρωπαϊκή σημαία στις σχολικές αίθουσες, οι στίχοι της Marsellaise αναρτημένοι στις τάξεις. Η πολιτική Μακρόν, επιδιώκοντας να απαλείψει τις πηγές δυσανεξίας της γαλλικής κοινωνίας, παρεμβαίνει ταυτoχρόνως στο υλικό και στο πνευματικό πεδίο: καταπολέμηση της ανεργίας, αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, επίκληση στο αίσθημα υπευθυνότητας του πολίτη, καλλιέργεια της εθνικής ταυτότητας.

Η δημοτικότητα του προέδρου άρχισε ήδη να αποκαθίσταται. Τα «Κίτρινα Γιλέκα» απομειώνονται ως προς τον αριθμό και τη δυναμική τους. Οι Γάλλοι δείχνουν να εκτιμούν την κοινωνική αντιμετώπιση, αλλά και το προσωπικό θάρρος του Μακρόν. Παρά τις ζημίες, τα τελευταία οικονομικά δεδομένα είναι ενθαρρυντικά. Οι διεθνείς οικονομικοί αναλυτές θεωρούν ότι σύντομα θα φανούν τα αποτελέσματα από τις μεταρρυθμίσεις. Εξακολουθούν, ασφαλώς, οι αντιδράσεις και οι αντιστάσεις. Ομως, ο Γάλλος πρόεδρος επανεμφανίζεται ως ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης, μετά τη σταδιακή απόσυρση της Αγκελα Μέρκελ.

Το θολό ευρωπαϊκό τοπίο δεν επιτρέπει εύκολες προβλέψεις: σταθερότητα και ειρήνη ή αστάθεια και πολεμικές περιπέτειες·περισσότερη δημοκρατία ή ολίσθηση προς αυταρχισμό. Εγείρονται ερωτήματα ως προς την ιεραρχία ανάμεσα στα στοιχεία που συγκροτούν την Ευρώπη· επίσης, αν θα χρειαστεί νέα αμερικανική παρέμβαση για να σωθεί η Ευρώπη από τον εαυτό της…

Πολλά από τα ερωτήματα αυτά κρίνονται στη σημερινή Γαλλία. Αν το πείραμα Μακρόν επιτύχει, αν η Γαλλία εξισορροπήσει τη γερμανική επιρροή, θα εξασφαλιστεί μια τρίτη περίοδος σταθερότητας. Αν όχι, το παρελθόν καιροφυλακτεί.

* Ο κ. Γιώργος Πρεβελάκης είναι συνδιευθυντής της Εδρας Εφαρμοσμένης Γεωπολιτικής στο Collège d’ Etudes Mondiales, Fondation de la Maison des Sciences de l’ Homme (Παρίσι).

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή