Το αποτέλεσμα των εκλογών της περασμένης Κυριακής δείχνει ουσιαστική νίκη της Ν.Δ. και πιο συγκεκριμένα του Κ. Μητσοτάκη. Ακόμη και 24 ώρες πριν από την κάλπη, ένα γρήγορο poll σε φίλους πολλών κομματικών αποχρώσεων έδειχνε νίκη, αλλά σε καμία περίπτωση σε τέτοιο εύρος. Πώς, τότε, προέκυψε τέτοια έκπληξη;
Ισως τελικά η απάντηση να κρύβεται μέσα από ένα… κλασικό παραμύθι, όπως αυτό του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν με τον τίτλο «Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα». Αντιπαρερχόμενος το σχετικό μειδίαμα ή βλέμμα έκπληξης και απορίας, ας προχωρήσουμε σε επεξήγηση: Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, οι «ράφτες» του ΣΥΡΙΖΑ κατάφεραν, εκμεταλλευόμενοι την κούραση, απογοήτευση και σε μεγάλο βαθμό πικραμένη περηφάνια των Ελλήνων, να πείσουν ότι η ελληνική οικονομία και εν γένει δημοκρατία (ο «αυτοκράτορας») πήγαινε περίφημα και πολύ καλύτερα από πιο πριν.
Τι κι αν οι δείκτες καθημερινότητας έδειχναν μια αγορά στεγνή; Τι κι αν οι ελεύθεροι επαγγελματίες κουνούσαν με απόγνωση το κεφάλι σε κάθε νέα μέτρα που τους αντιμετώπιζαν σαν τους μιαρούς συστηματικούς φοροφυγάδες; Τι κι αν η μέση οικογένεια σπούδαζε με άγχος και στερήσεις τα παιδιά της μόνο και μόνο για να δει τη μετανάστευσή τους στο εξωτερικό; Τι κι αν ο βασικός πυλώνας ανάπτυξης της οικονομίας, η Παιδεία, καταρρακωνόταν αξιακά μέσα από πειραματισμούς κατά της αριστείας;
Οι επικοινωνιακοί «ράφτες» έδειχναν ανίκητοι, εδραιώνοντας ένα φόβο στην ευρύτερη κοινωνία. Η δυνατότητα να αντιπαραθέσει κανείς λογικά επιχειρήματα ερχόταν δεύτερη. Κουνώντας το δάχτυλο της ανωτερότητας, οι «ράφτες» τα ήξεραν όλα και τα κανόνιζαν κατά το δοκούν. Ακόμη και αυτά που ήταν καταφανώς λάθος, οι εξουσιαστές τα παρουσίαζαν σωστά με μια έπαρση μοναδική.
Ετσι πορεύθηκε μια κοινωνία για τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Ο «αυτοκράτορας» ήταν γυμνός, αλλά κανείς δεν τολμούσε να το πει, και να εναντιωθεί στους «ράφτες». Εκείνοι μόνο ήξεραν, και είχαν την απόλυτη επιρροή στα αυτοκρατορικά θέματα.
Την εξέλιξη του παραμυθιού οι περισσότεροι τη γνωρίζουμε. Παρόμοια ήταν και η εξέλιξη της ιστορίας μετά το αποτέλεσμα της περασμένης Κυριακής. Οι «άχαστοι» έχασαν. Οι ατσαλάκωτοι επαΐοντες μετετράπησαν σε πανικόβλητους αλαζόνες. Σε μεγάλο βαθμό ο Κ. Μητσοτάκης έπαιξε τον ρόλο του μικρού παιδιού της ιστορίας.
Κράτησε σταθερά έναν καθρέφτη απέναντι στους πολίτες, εξηγώντας τις ελλείψεις ουσιαστικών αλλαγών και στέλνοντας ένα θετικό μήνυμα. Αυτό έπαιξε βασικό ρόλο. Γιατί όπως είχε πει χαρακτηριστικά και ο Αμερικανός πρόεδρος Λίνκολν, κάποιος μπορεί να κοροϊδέψει τον έναν πολλές φορές, τους πολλούς μία φορά, αλλά σπάνια κάποιος μπορεί να κοροϊδέψει τους πολλούς πολλές φορές.
Το αποτέλεσμα είχε ουσιαστικά θετικές συνέπειες: τον θρυμματισμό της επίπλαστης εικόνας των μάγων που βγάζουν λαγούς από τα επικοινωνιακά καπέλα. Τον επαναπροσδιορισμό των ορίων της κοινής λογικής σε μια χώρα που, υποφέροντας από την κρίση, προσπαθούσε να πιαστεί από αμφισβητούμενες λύσεις (Σώρρας, γερμανικές αποζημιώσεις κτλ.). Και την επιβεβαίωση μιας υφέρπουσας ενέργειας στο κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο που έψαχνε απελπισμένα να βρει διέξοδο (όπως κατέδειξε η ανοδική πορεία του Χρηματιστηρίου τη μετεκλογική εβδομάδα).
Η πρώτη εξέλιξη έκλεισε ίσως και την τελευταία εκδοχή ενός «ελληναρισμού» που θέριεψε προσφέροντας πολύ λίγα στον ελληνικό λαό όλα αυτά τα χρόνια. Λέω ίσως, γιατί ψήγματα συνεχίζουν να υπάρχουν (βλ., π.χ., το ποσοστό-έκπληξη του πολύφερνου «μάγου» της οικονομίας που οδήγησε τη χώρα σε αμφίβολες διαπραγματεύσεις το α΄ εξάμηνο του 2015).
Η δεύτερη εξέλιξη δημιούργησε απόνερα που έδειξαν τον δρόμο εξόδου και σε πολλούς άλλους λαϊκιστές ένθεν κακείθεν του πολιτικού σπέκτρουμ. Μικροπολιτευτές της προ κρίση εποχής, που περιφέρονταν αλαζονικά ως εκπρόσωποι των εξ επιλογής σιωπηλών ηγετών τους, κάποιες φορές καλυπτόμενοι πίσω από τοπικά αξιώματα, είδαν επίσης την πόρτα εξόδου. Ορθώς. Γιατί ήταν απλώς συμπορευτές των «ραφτών» μέσα από έμμεσες και υπόγειες διεργασίες, και με εξίσου λαϊκίστικες νοοτροπίες και προτάσεις.
Η τρίτη εξέλιξη ήταν ίσως και η πιο ευχάριστη. Τα εκλογικά αποτελέσματα των νέων ψηφοφόρων, αν και κατέδειξαν και οργισμένες επιλογές, έδειξαν ωστόσο και σημαντικά ποσοστά ώριμων συμπεριφορών.
Ας ελπίσουμε ότι η «κραυγή» για τη γύμνια του αυτοκράτορα αποτελεί μια απόδειξη ωρίμανσης του ελληνικού εκλογικού σώματος. Την έναρξη της Μ.Λ. (Μετά Λαϊκιστικής) εποχής. Εάν αυτό εδραιωθεί και μέσα από τις επερχόμενες εθνικές εκλογές, τότε σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο βρισκόμαστε στην αρχή μιας περιόδου ανόδου και οικονομικής εξέλιξης. Από την οποία θα κερδίσουμε όλοι.
* Ο κ. Στέλιος Καβαδίας είναι καθηγητής στο Judge Business School, κάτοχος της έδρας Margaret Thatcher στην καινοτομία και ανάπτυξη, διευθυντής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ.