Στον δημόσιο λόγο, όπως αρθρώνεται στον Τύπο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το ζήτημα των σχέσεων της Δικαιοσύνης με την πολιτική δεν συζητείται ως έκφανση του μείζονος ζητήματος της σχέσεως δικαίου – πολιτικής. Συζητείται ως ζήτημα προσωπικών σχέσεων συγκεκριμένων δικαστικών λειτουργών με συγκεκριμένους πολιτικούς και συγκεκριμένες πολιτικές παρατάξεις και παρέες.
Μακάρι να μην ήταν αλήθεια ότι τέτοιες σχέσεις υπάρχουν, μακάρι όσα λέγονται και γράφονται περί αυτών να ήταν μόνο ισχυρισμοί κακόβουλων χειλέων και γραφίδων και μόνο ψεύδη σκοτεινών κέντρων πολιτικής και οικονομικής ισχύος που ιδιοτελώς σκανδαλοθηρούν περί τη Δικαιοσύνη, ώστε να την απονομιμοποιήσουν ηθικά στη συνείδηση των πολιτών, μακάρι να ήταν μόνο γεννήματα άρρωστου ψυχισμού ανωνυμογράφων του Διαδικτύου. Οποιος όμως αρνείται την αλήθεια αυτή, είτε είναι τυφλός είτε εθελοτυφλεί. Αλλά και όποιος τη γενικεύει, είτε ψεύδεται είτε προχειρολογεί. Πάντως, εκείνοι που περισσότερο από κάθε άλλον οφείλουν να την παραδεχθούν είναι οι ίδιοι οι δικαστικοί λειτουργοί, γιατί αυτούς πρωτίστως αφορά. Αν κάνουν την παραδοχή αυτή, θα έχουν κάνει εκείνο που καμία επαγγελματική κατηγορία ή τάξη δεν έχει κάνει: να παραδεχθούν δημοσίως τις αμαρτίες του «χώρου» τους, να λογοδοτήσουν γι’ αυτές και να δεσμευτούν ότι θα εύρουν τρόπο να τις πατάξουν, θα έχουν δηλαδή κάνει, στο μέτρο των δυνάμεων και των ευθυνών τους, ένα αποφασιστικό βήμα προς την αποκατάσταση της αξιοπιστίας των δικαστικών θεσμών και του προσωπικού τους κύρους.
Η παραδοχή, όμως, δεν είναι εύκολη. Για πολλούς λόγους. Ισως ο πιο σημαντικός είναι πως στη συνείδηση των περισσότερων Ελλήνων δικαστικών λειτουργών η σύναψη σχέσεων και δεσμών με πολιτικούς και πολιτικές παρατάξεις και παρέες δεν θεωρείται αντιδεοντολογική και οι πολιτικά δικτυωμένοι συνάδελφοι δεν θεωρούνται, άνευ άλλου τινός, ότι δεν διαθέτουν το απαιτούμενο για δικαστικό λειτουργό ήθος. Αντιθέτως, ορισμένοι από αυτούς είναι ευρείας αποδοχής από τους συναδέλφους τους.
Ολα τούτα είναι η (σχεδόν) μισή αλήθεια – αυτή που βαρύνει εξ ολοκλήρου τους δικαστικούς λειτουργούς. Η υπόλοιπη βαρύνει τους πολιτικούς, και τούτο διότι δικαστικοί λειτουργοί που συναλλάσσονται με πολιτικούς υπάρχουν, όσο υπάρχουν πολιτικοί που τους χρειάζονται.
Η θέση αυτή προσφέρεται ευλόγως για παρανόηση. Τη διευκρινίζω. Ευθύνη για τη χρηστή λειτουργία της Δικαιοσύνης φέρουν προεχόντως οι λειτουργοί της: δικαστές και εισαγγελείς. Αυτοί, ένας έκαστος και όλοι μαζί, οφείλουν να διαμορφώσουν ατομικά και συλλογικά ήθη εντός του δικαστικού / εισαγγελικού σώματος, στα οποία, σαν σε αρραγές μέτωπο, θα εύρει αντίσταση και θα ματαιωθεί κάθε έξωθεν αθέμιτη προσπάθεια επηρεασμού της απονομής του δικαίου. Αυτοί οφείλουν να αποδοκιμάζουν και να απομονώνουν τους πολιτικά δικτυωμένους συναδέλφους τους, εκείνους που κάνουν καριέρα στις πλάτες των συναδέλφων τους με πλάτες πολιτικών. Η διαμόρφωση, όμως, ενός τέτοιου μετώπου, όσο και αν είναι ευκταία, δεν είναι εφικτή, έτσι ώστε κανένας δικαστικός λειτουργός να μην ευρίσκεται εκτός των γραμμών του. Γιατί αυτό; Για τον δυσάρεστο, μα και αδήριτο λόγο ότι σε μία χώρα στην οποία δεν είναι σπάνιες οι φορές που η πολιτική ασκείται στα όρια της νομιμότητας, συχνά δε πέραν αυτών, και στην οποία υπάρχουν πολιτικοί που πολιτεύονται και διαβιώνουν με τρόπους και μέσα που παραβιάζουν τον νόμο· σε ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο ο αναγκαίος για τη λειτουργία του πολιτεύματος ανταγωνισμός μεταξύ πολιτικών παρατάξεων διεξάγεται με επίκληση, χρήση ή πρόκληση (έστω όχι πάντοτε αβάσιμων) ποινικών διώξεων πολιτικών αντιπάλων, σε αυτή τη χώρα και σε αυτό το πολιτικό σύστημα υπάρχουν πολιτικοί που χρειάζονται εισαγγελείς και δικαστές όλων των κλάδων της Δικαιοσύνης. Είναι προφανές γιατί. Και είναι βέβαιο ότι θα εύρουν τουλάχιστον όσους –λίγους– χρειάζονται κάθε φορά.
Μήπως όμως δικαστές και εισαγγελείς χρήσιμοι σε πολιτικούς δεν θα μπορούσαν να βρεθούν ακόμα και στις πιο ευνομούμενες χώρες της Ευρώπης, αν και εκεί ο πολιτικός ανταγωνισμός αρχίσει να διεξάγεται όπως εδώ, αν και σε εκείνες αρχίζουν να πληθαίνουν οι πολιτικοί που πολιτεύονται και διαβιώνουν στα όρια του νόμου και πέραν αυτών;
* Σύμβουλος της Επικρατείας.