Αυτός είναι δεξιός, αλλά καλός. Και το αντίστροφο. Κάπως έτσι είχε διαμορφωθεί η ψυχολογία και η νοοτροπία ενός πολύ μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού και με βάση τη λογική αυτή, τους κατέτασσαν σε καλούς και κακούς. Σε μεγάλο βαθμό κατάλοιπο του Εμφυλίου, που όμως ακόμη και τώρα εξακολουθείς να το συναντάς. Πολύ λιγότερο, βέβαια, στα νέα παιδιά. Αυτοί οι διαχωρισμοί, σε μεγάλο βαθμό τεχνητοί, πόλωναν, δίχαζαν και εύκολα «μάντρωναν» τους οπαδούς των κομμάτων. Οπωσδήποτε, κάποτε, λειτουργούντος του διπολικού συστήματος Ανατολής και Δύσης, είχε σοβαρό λόγο ύπαρξης αυτή η απόλυτη διαίρεση των ανθρώπων. Εντονο το ιδεολογικό στοιχείο, έντονες οι ιδεολογικές διαφορές, έντονες οι εντάσεις και οι αντιπαραθέσεις και μάλιστα οξείες.
Ευλόγως επομένως, αν και αδικαιολόγητα, μπορούσαν να κρατούν τους οπαδούς των κομμάτων κλεισμένους σε στρατόπεδα ιδεολογικά. Ακόμη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναλόγως της οπτικής – ιδεολογικής πλευράς του καθενός, τα έβλεπαν χρωματιστά. Ολα καλώς καμωμένα ακόμη και στο σκληρότερο απάνθρωπο καθεστώς του Στάλιν και του Μάο, αφού έτσι θα δημιουργούσαν ένα νέο είδος ανθρώπου και άρα αν θυσιάζονταν και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες, αυτό θα εξυπηρετούσε τον σκοπό της Επανάστασης. Βεβαίως, όλα αυτά αποτελούν πλέον παρελθόν, παρά την προσπάθεια κάποιων να διατηρούν τα αντανακλαστικά της κοινωνίας σε παρωχημένα επίπεδα, διαιρώντας τους πολίτες σε καλούς και κακούς αναλόγως της ιδεολογικής τοποθέτησής τους.
Ομως, η ιδεολογία του καθενός, πόσο δημοκρατικής, πόσο σοσιαλιστικής κ.λπ., δεν είναι θέμα ετικέτας, αλλά θέμα καθημερινής πολιτικής πράξης. Από τη συμπεριφορά του αυτή θα φανεί το αληθινό του πρόσωπο, η κοινωνική του ευαισθησία. Δηλαδή σε βασικούς τομείς της κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής δραστηριότητάς μας.
Ο εργάτης με τα 600 ευρώ, ο επιστήμονας με τα 800 ευρώ ή ο άνεργος, τι διαφορετική ιδεολογία να έχουν και να αντιπαρατεθούν; Ολοι επιδιώκουμε και διεκδικούμε ένα μίνιμουμ δικαιωμάτων και μάλιστα κατοχυρωμένων από το Σύνταγμα. Το δικαίωμα να ζεις, δηλαδή, σε ένα υγιές περιβάλλον, το δικαίωμα στην εργασία, το δικαίωμα σε μία ζωή αξιοπρεπή. Ενα κράτος αντίστοιχα, που μεριμνά για τον πολίτη, παρέχοντάς του αυτή τη δυνατότητα, διασφαλίζοντας αυτά τα δικαιώματά του, με παροχές από τη γέννησή του, μέχρι τον θάνατο, για παιδεία, υγεία, περίθαλψη, σύνταξη κ.λπ. Ο βαθμός ευαισθησίας του κάθε κράτους έναντι αυτών των αναγκών των πολιτών, ιδιαίτερα δε στις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες, δίνει και τον βαθμό επιτυχίας ως κράτους πρόνοιας, κράτους δικαίου. Το από ποια κυβέρνηση θα δοθούν, πώς θα ονομασθούν, θα βαπτισθούν, αυτές οι παροχές, ποσώς ενδιαφέρει τον πολίτη, που αγωνιά για το σήμερα και το μέλλον του, αυτού και των παιδιών του.
Αυτά δεν είναι καν ανάγκη να περιέχονται στο πρόγραμμα ενός κόμματος που ονομάζεται, βαπτίζεται σοσιαλιστικό, σοσιαλδημοκρατικό, από παράδοση ή άλλως πως. Σημασία έχει να παράσχει αυτά τα απαραίτητα, τα στοιχειώδη, που όλοι, ανεξαρτήτως χρώματος και απόχρωσης, επιζητούν. Πρώτα, η διασφάλιση των δικαιωμάτων αυτών και μετά τα υπόλοιπα, που φαντάζουν ως πολυτέλεια. Είναι πλέον σήμερα θέμα πραγματισμού και η αντιπαράθεση ιδεολογιών, αν θέλετε, είναι ανάμεσα σ’ αυτούς που μάχονται, αγωνίζονται για μία αξιοπρεπή διαβίωση σε συνθήκες δημοκρατίας και ελευθερίας και τους άλλους, που απλώς περιμένουν την καλή ευκαιρία του εύκολου πλουτισμού, της εύκολης ανέλιξης. Φαίνεται ότι η δεύτερη κατηγορία είναι η πλειοψηφία. Νομίζω όμως όχι, γιατί ο πολύς ο κόσμος δεν είναι αυτός που βλέπουμε στην τηλεόραση, με τα λάθος πρότυπα που μας «σερβίρουν» και δείχνουν να ζουν σ’ έναν κόσμο φανταχτερό μεν, απατηλό δε.
Το χαζοκούτι μόνο τους έχει απομείνει για «διασκέδαση» και άντληση ειδήσεων, μονοθεματικών και σκανδαλιστικών, αποσιωπώντας σχετικά τα όσα συμβαίνουν στον κόσμο, τα όσα απασχολούν την κοινωνία, καθημερινά, αλλά και θέματα που έχουν να κάνουν με τον πολιτισμό, με τα ανθρώπινα δικαιώματα, με το πνεύμα. Διαρκής και αέναη η μάχη της ύλης και του πνεύματος. Οσο όμως και αν προσπαθείς να ελέγξεις το πνεύμα, δύσκολα θα το επιτύχεις και ακόμη πιο δύσκολο να το εξαφανίσεις, σε πείσμα των καιρών. Είναι άυλο, υπάρχει στις καρδιές και στις ψυχές των ανθρώπων, που οδηγεί στην εξέλιξη, στην ανόρθωση, στην ανύψωση και εκεί που νομίζεις ότι το ισοπέδωσες, έρχεται πιο ορμητικό και αποφασιστικό για να οδηγήσει στην πρόοδο και στην αναγνώριση. Ο Μεσαίωνας δεν κρατάει πολύ και πάντως υπερκεράζεται από την Αναγέννηση, καλύπτοντας και το χαμένο έδαφος.
Ο ανθρωπισμός, αυτή είναι η ιδεολογία που πρέπει να μας συνέχει και με βάση τον κοινωνικό ανθρωπισμό και μόνο κάνουμε ένα βήμα μεγάλο μπροστά, αφήνοντας πίσω μας διαχωριστικές γραμμές, ταμπού, ιδεοληψίες, αγκυλώσεις, που μας οδήγησαν σε στείρες αντιπαραθέσεις, έναν αγώνα δρόμου προπαγάνδας, για το ποιο σύστημα είναι καλύτερο. Το ένα σύστημα κατέρρευσε πλήρως. Το άλλο φαίνεται κυρίαρχο, αλλά κλονίζεται συθέμελα, οδηγώντας έναν πλανήτη σε καταστροφή! Χάριν της ανάπτυξης! Οπως θέλει ο καθένας να ονομάσει αυτή την ιδεολογία, όποιο χρώμα θέλει να της δώσει. Σημασία έχει, απ’ όπου είναι, να αγωνίζεται γι’ αυτόν τον κοινωνικό ανθρωπισμό. Ολα δοκιμάζονται στην πράξη. Καθημερινά.
* Ο κ. Δημήτρης Χ. Παξινός είναι πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών.